Πασχαλιάτικα έθιμα στην Αργολίδα, πριν από δεκαετίες

Επιμέλεια: Γιώργος Νικολόπουλος

Το σούβλισμα του αρνιού, το βάψιμο των κόκκινων αυγών, τα κουλούρια, η μαγειρίτσα ήταν από τα έθιμα που επικρατούσαν στα χωριά της Αργολίδας αρκετές δεκαετίες πριν, όπως βέβαια και στην υπόλοιπη Ελλάδα.

Σε κάποια χωριά, μεταξύ αυτών η Ασίνη, το Αραχναίο το Πορτοχέλι, το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα, μετά τη λειτουργία της αγάπης, γινόταν η καύση του Ιούδα. Οι νέοι του χωριού έβαζαν τον …αχυράνθρωπο πάνω σε ένα καρότσι και τον περιέφεραν στους δρόμους και τα σοκάκια. Οι νοικοκυραίοι έβγαιναν έξω και τον χλεύαζαν. Κάποιοι έφταναν στο σημείο ακόμη και να τον φτύσουν κατάμουτρα φωνάζοντας: «Ου να χαθείς προδότη».

Τον μετέφεραν λίγο έξω από το χωριό. Του έβαζαν τη θηλιά γύρω από το λαιμό και την έδεναν σε ένα κλαδί. Απέναντί του, στα δέκα μέτρα στήνονταν τυφεκιοφόροι με το δάχτυλο στη σκανδάλη. Κάποιος του απήγγειλε την κατηγορία προδοσίας και ακολουθούσαν πυροβολισμοί. Στη συνέχεια, το οργισμένο πλήθος, με πυρσούς τον έκανε στάχτη, επαναλαμβάνοντας: «Ου να χαθείς προδότη, Ιούδα Ισκαριώτη».

Όπως αναφέρεται στο βιβλίο του αείμνηστου δημοσιογράφου Κώστα Σεραφείμ, «Τα λαογραφικά της Αργολίδας», το ίδιο έθιμο υπήρχε, όμως με πιο… βίαια στοιχεία και στην Προσύμνη. Από την αρχή της Μεγάλης Σαρακοστής, οι νέοι μάζευαν τα υλικά της καύσης (άχυρα, κλαδιά, ένα μεγάλο ξύλο). Υπήρχαν δύο ενορίες και οι κάτοικοι χωρίζονταν σε δύο ομάδες με σκοπό όχι μόνο να βρουν τα υλικά, αλλά και να κλέψουν αυτά των άλλων. Συνήθως έλυναν τις διαφορές τους με πετροπόλεμο. Το βράδυ της Μ. Παρασκευής έστηναν τον Ιούδα στο δρόμο όπου θα περνούσε η πομπή του Επιταφίου, μόλις έφτανε, τον έκαιγαν…

Το Σάββατο του Λαζάρου τα παιδιά έβγαιναν στους δρόμους κρατώντας ένα σταυρό από βάγια και λουλούδια και έψαλαν τα κάλαντα. Κάλαντα έλεγαν στα ασπρισμένα σπίτια και τη Μεγάλη Παρασκευή παίρνοντας συνήθως για πουρμπουάρ αυγά ή κουλούρια.

Στην Ασίνη, το πρώτο αυγό που γεννούσαν οι κότες τη Μεγάλη Πέμπτη το έβαφαν και το φύλασσαν ή το έβαζαν στο μέσο του περιβολιού τους για γούρι.

Στις Λίμνες, οι γυναίκες ζύμωναν το Μεγάλο Σάββατο τα κουλούρια και μεγάλες κουλούρες για να τις πάνε στα βαφτιστήρια τους, ανήμερα του Πάσχα. Οι κουμπάρες τους έδιναν με τη σειρά τους γλυκίσματα). Επίσης, έπλαθαν ένα μικρό κουλούρι με κεντίδια, για το εικόνισμα. Το απόγευμα του Πάσχα, τη Δευτέρα, την Παρασκευή της Ζωοδόχου Πηγής αλλά και την Κυριακή του Θωμά γινόταν γλέντι στην πλατεία.

Σε πολλά χωριά το τσούγκρισμα των αυγών γινόταν στην εκκλησία, τη στιγμή που ο παπάς έψαλε το «Χριστός Ανέστη».

Οι τσοπάνηδες έφτιαχναν γιαούρτι και το πρόσφεραν σε όσους δεν είχαν αιγοπρόβατα, ενώ ως αντάλλαγμα έπαιρναν αυγά και κουλούρια.

Λίγα ήταν τα παιδιά που περίμεναν τους νονούς τους να τους φέρουν λαμπάδα και άλλα δώρα. Ανέχεια γαρ. Όμως σίγουρα, ένα ζευγάρι παπούτσια θα τους αγόραζαν οι δικοί τους.

Όσο για τα πυροτεχνήματα; Όλα ήταν αυτοσχέδια. Κυρίως χρησιμοποιούσαν αληθινά όπλα…

Τα στοιχεία έχουν αντληθεί από το βιβλίο του Κώστα Σεραφείμ “Τα λαογραφικά της Αργολίδας” (1981)