Φωτομότσης: ποιητικό παλίνδρομο θρύλων και ψίθυρων (του Γιώργου Κόνδη)

Εν αρχή ην ο λόγος και εκ του λόγου γεννάται η αρχή του παντός. Ιδού λοιπόν αυτός ο γητευτής της πέτρας και των φρυγάνων, που αναμαζεύοντας με λέξεις τις ξέρες του άγονου τόπου του μετράει τους χρόνους από τη γέννηση, από την Αρχή, έως το τώρα, φτιάχνοντας ημερολόγιο πλεύσης ώσπου να ξανοιχτεί μακριά και να τον πιάσει πάλι ο νόστος, η θέληση για επιστροφή. Σ’ αυτό το δρομολόγιο ανάμεσα στην αγριάδα των ηπειρώτικων ψηλών βουνών και στην γαλάζια ηρεμία της αργολικής θάλασσας,  χτυπάει κοντέρ ο Φώτης Μότσης μαζεύοντας τις σκέψεις και τα βιώματά του σε γραμμές με λέξεις και νοήματα πυκνά, ίσως και δύσκολα καμιά φορά να τα πλευρίσεις χωρίς να μπεις στο κόπο να μυρίσεις τ’αρώματα του Ζωτικού στο Σούλι, ν’ ακούσεις το κράξιμο από τα ψαροπούλια στα βράχια του Παλαμηδιού στο Ναύπλιο και πάλι πίσω στα Γιάννενα να θέσεις ξανά το ερώτημα τι να ’φταιξε η κυρα-Φροσύνη ώστε τόσο άδικα να τελειώσει η ομορφιά του κόσμου στα νερά της λίμνης.

Ο Φωτομότσης έχει κάνει αρκετές φορές τη διαδρομή και έμαθε να χαράζει τη γεωγραφία των λέξεων σε οκτώηχους ταξιδιωτικούς οδηγούς και σε αυτόμελα που εξυμνούν τη γη, την πέτρα και το μόχθο του ανθρώπου, στίχοι που ακούγονται ψιθυριστά σε φιλικά (συν)απαντήματα δίπλα στο τζάκι, με τσίπουρο και όψεις αργασμένες από τους βοριάδες των ηπειρώτικων βουνών, αλλά αγαθές και κάποτε εκφραστικά χαρούμενες καθώς το χαμόγελο σπάζει τη χαραγμένη αποστασιά του προσώπου και, κάποτε, ηρεμεί την ψυχή από τις αποκοτιές του πνεύματος και του σώματος.Και την θυμάμαι πάντα εκείνη την όμορφη και δυνατή εικόνα του παλαίμαχου που διηγείται στις γραμμές του Φωτομότση: Έλεγε ο μπάρμπας ο Αντώνης, ζωή να ‘χει, με κουβέντες και με τσίπουρο. Λόγια συβρασμένα μέσα στην αψάδα του ξερικού σταφυλιού και στον ίσκιο της φωτιάς, ζυμωμένα στα ρόζια της παλάμης και στην ακάμωτη ελπίδα.

Απλές στιγμές μέσα στον απέραντο χρόνο που ορίζουν με κάθε ρυτίδα του προσώπου το βίωμα και την αμυδρά ελπίδα. Παράξενο που και τα δυο χαράζουνε αρμονικά τα μονοπάτια τους στους στίχους του Φωτομότση. Μόνο η μαστοριά ενός καλού γητευτή λέξεων μπορεί να τα συνταιριάξει, να τους χαρίσει περιεχόμενο, να τα φορτώσει νοήματα και συμβολισμούς.

παλίνδρομο

Ἅμα διαβάσεις τόν ἀναστεναγμό
ἀπ’ τό τέλος του
θά βρεῖς τήν ἀρχή τῆς κακοφόρμισης
τή στομωμένη ἀρτηρία τῆς ἐλπίδας
Ἀπίθωσε ἐκεῖ τό ποίημα
ἄναψετό φυτίλι
καί μή σκεφτεῖς
νά τρέξεις νά κρυφτεῖς
Γένου τό πυροτέχνημα ἐσύ
ἀγκάλιασε τήν ἔκρηξη

Η επιστροφή του Φώτη Μότση με μια νέα ποιητική συλλογή, την “Αλμυρή βροχή”, είναι χαρούμενη ένδειξη ταξιδιωτικής επανεκκίνησης. Επαναφέρει, σαν σε προετοιμασία νέας διαδρομής, τους θρύλους και τους ψίθυρους ενός κόσμου που έζησε μεσ’ τη σιωπή – για μια στιγμή ή μιαν αιωνιότητα καμία διαφορά – και τώρα ανοίγει τα μπατζούρια του στο φως της μέρας. Ο ποιητής, παρά τις αντιξοότητες και το απίθανο παιχνίδι της ζωής με το θάνατο, δεν ξέχασε το παραμικρό από τις προηγούμενες συναντήσεις, τα αρώματα των ηπειρώτικων βουνών και τον παφλασμό του κύματος στους κολπίσκους της αργολικής γης. Κυρίως δεν ξέχασε το μέτρο! Εκείνο που στην όψη των ψηλών και κακοτράχαλων βουνών του έμαθε την ταπεινότητα⸱ εκείνο που στο αντίκρισμα της θάλασσας του εμφύσησε την ομορφιά και την απαλότητα ψυχής. Δεν ξέχασε λοιπόν ο ποιητής τα απλά και τα αιώνια:

ὁ ὀργανοποιός

Ὁ ΜητσοΔάρας
ἄδραξε τόν κορμό εὐλαβικά
καί τόν ἀπόθεσε στά γόνατά του ἄκρως
τρυφερά
Ἀκούμπησε τήν ἀπαλάμη του πάνω
στό ραγισμένο του κορμί
ἔσκυψε
ἀπίθωσε τό αὐτί του πάνωθέ του
Κροτάλισε δίς στή ραχοκοκαλιά
τοῦ ξύλου
τόν δείκτη τοῦ χεριοῦ του
Ὕστερα ἄλλη μιά
Σφεντάμι ἀπεφάνθη
ὁρμηνεμένο νά κρατάει στά δάχτυλά του
ζωηρούς ἀνέμους
καί νά τούς ἀμολάει μουσική
στά σύμπαντα
…καίοἱ χυμοί του ἀκροβατοῦντες
ἀπάνω ἀπό τό μακελειό τοῦ ἔρωτα
Κυοφορεῖται μέγιστη λαλιά
σοῦ λέω!
Ἀνακάτεψετά γένια του ὁ ΜητσοΔάρας
Πῆρε τά πάνω του πῆρε τή σμίλη
ἄρχισε νά γράφει ποίημα

Τον Φεβρουάριο του 2014 βρεθήκαμε στον πολυχώρο πολιτισμού «Αίτιον» για την παρουσίαση μιας άλλης ποιητικής συλλογής του με τίτλο «Σκιάς Όναρ Έρως». Τελείωνα τότε την παρουσίασή μου για το έργο του με τα λόγια αυτά: ο Φώτης Μότσης είναι από τους τυχερούς ανθρώπους που διαθέτουν τις σπάνιες εκείνες εμπειρίες χάρισμα μιας σχέσης τριπλής ανάμεσα στο χώρο, το χρόνο και τον άνθρωπο.  Μέσα του τα πάντα βαδίζουν με τον αργόσυρτο ηπειρώτικο χρόνο που σημαδεύει τα βουνίσια μονοπάτια με λέξεις σπάνιες γεμάτες αγάπη για τον τόπο, λέξεις που ρίχνουν το φως του λυχναριού σινιάλο σε όσους προσπαθούν να βρουν το δρόμο της επιστροφής. Κι αυτό για λίγο! Μέχρι να πάρει η όσφρηση και η ψυχή τ’αρώματα από τα άγρια φυτά και το κορμί σταγόνες από τα νερά που τρέχουνε στα βράχια. Κι έπειτα δρόμο ξανά. Κι εκεί ανάμεσα στην αγριάδα των ψηλών βουνών και στο νανούρισμα του παφλασμού των κυμάτων, ο Φωτομότσης γράφει στιχάκια για τον έρωτα, πλέκει κοτσίδες τις λεξούλες σε αθώα κοριτσίστικα μαλλιά, γράφει σελίδες με το πάθος της ψυχής του να ’χει παρέα στο καινούριο του ταξίδι. Η επιστροφή του Φωτομότση, μου θύμισε ένα άλλο μακρινό ταξίδι που ξεκίνησε ο Νικόλας Ταρατόρης και τον μνημονεύω γιατί μιλήσαμε μαζί εκείνη τη βραδιά στο «Αίτιον» για την ποίηση του Φώτη και γιατί, στη νέα του ποιητική συλλογή η «προετοιμασία» του σα να ’χει γραφτεί για τον αποχωρισμό αυτό, τον τόσο άδικο, τη στιγμή που και πάλι αρχίζει να μας πνίγει η βρώμα της ασημαντότητας και αναζητάμε εμβόλιο προστασίας από τη μικροαστική βοθρολαγνεία!

προετοιμασία

Ἐγώ ἔχω νά πεταχτῶ ἴσα με τό κοιμητήρι
εἶπε
Νά φυτιλιάσω τούς ἀποθαμένους
Ἐσύ τό νοῦ σου
μή καί διαβεῖ τό δάκρυ στήν ξέρα τῆς ἀπόγνωσης
καί μᾶς μουσκέψει τό μπαρούτι
Ἄν ὁλονῶν εἶναι σάν τή δική μας
ἡ ὀργή
αὔριο θά μποροῦμε νά μιλᾶμε
δίχως βεβαίωση κυκλοφορίας φωνηέντων
πάνω ἀπ’ τίς ἀπέραντες φωτιές
πού θά τούς καῖνε
Θά ‘χουννάμολογᾶνετά παιδιά

(Η «αλμυρή βροχή» θα κυκλοφορήσει σε λίγες ημέρες από τις εκδόσεις «Κύμα» και θα βρίσκεται σε όλα τα βιβλιοπωλεία.)

(Φεβρουάρος 2014, πολυχώρος «Αίτιον»-Ακρόπολη, παρουσίαση ποιητικής συλλογής Φώτη Μότση. Σκηνοθεσία: Νικόλας Ταρατόρης. Παρουσίαση: Γιώργος Κόνδης. Μουσική: Μάνος Αβαράκης. Απαγγελίες: Άγγελος Αντωνόπουλος, Νάντια Δανιήλ, Δανάη Κατσαμένη. Φωτο: Ηλίας Πολυχρονόπουλος. Εικόνα: Γιώργος Ζέρβας)