Φαίνεται ίσως περίεργο να επιχειρείται μια αποτίμηση λειτουργίας ενός Μεταπτυχιακού Προγράμματος από κάποιον που βρίσκεται εκτός δομών λειτουργίας του. Όμως, στην ουσία, πρόκειται για μια πρώτη αποτίμηση καθώς μια από τις βασικές αρχές οργάνωσης και λειτουργίας του ΠΜΣ, αλλά και ολόκληρου του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών, είναι η διαρκής σύνδεση με την (τοπική) κοινωνία και η αλληλο-τροφοδότησή τους. Επομένως το κείμενο που σας παρουσιάζω, απηχεί σκέψεις που προέρχονται από όλες και όλους εκείνους που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο βρέθηκαν σε κάποιο σημείο της αμφίδρομης αυτής σχέσης και ωφελήθηκαν από αυτήν. Γράφω λοιπόν τις παρακάτω γραμμές ως πολίτης, ως κάτοικος της Αργολίδας και ως εκπαιδευτικός που βρέθηκε σε κάποιο σημείο της διαδρομής.
Παρά τις κριτικές, βάσιμα σε ορισμένες περιπτώσεις, που ακούγονται για την οργάνωση των μεταπτυχιακών σπουδών στην Ελλάδα, η λειτουργία γενικότερα του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών στο Ναύπλιο και ειδικότερα του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Δραματική Τέχνη και Παραστατικές Τέχνες στην Εκπαίδευση και τη Δια Βίου Μάθηση», αποτέλεσαν τα τελευταία χρόνια το μέσον μιας πρωτόγνωρης διασύνδεσης ανάμεσα στις τοπικές κοινωνίες και τον πανεπιστημιακό χώρο. Πέρα από την κλασική παιδευτική λειτουργία του το ΠΜΣ έδωσε τη δυνατότητα στους πολίτες, στους εκπαιδευτικούς και στους εκπαιδευόμενους όλων των βαθμίδων να συμμετέχουν σε δράσεις πολιτισμού με τις οποίες, μέχρι τότε, συνδέονταν παθητικά ή καθόλου.
Η ευτυχής συγκυρία της επανέναρξης του «Λυκείου Επιδαύρου» και των προγραμμάτων που συνόδεψαν τις δραστηριότητές του στην εκπαίδευση και γενικότερα στις τοπικές κοινωνίες, λειτούργησαν συμπληρωματικά ενισχύοντας τον εξωστρεφή χαρακτήρα του μεταπτυχιακού προγράμματος «Δραματική Τέχνη και Παραστατικές Τέχνες στην Εκπαίδευση και τη Δια Βίου Μάθηση». Ήδη όμως από την αρχή της λειτουργίας του ανέπτυξε μια δυναμική που επέτρεψε την σύνδεση του προγράμματος με πρακτικές σε μια σειρά από πεδία μέχρι τότε ανεκμετάλλευτα. Ας δούμε λίγο τα βασικά σημεία αυτής της δυναμικής καθώς αποτελούν τα αποδεικτικά στοιχεία της εξέλιξης του παραπάνω προγράμματος. Θα αναφερθώ, λοιπόν, στα βασικότερα στοιχεία αυτής της εξέλιξης.
Η σχέση με τις αργολικές εκπαιδευτικές δομές υπήρξε καθοριστική για την μεταπτυχιακή παιδευτική διαδικασία και την επιστημονική της συγκρότηση καθώς διαμόρφωσε τα πεδία στα οποία αποτυπώθηκαν από τη μια οι θεωρητικές επεξεργασίες και από την άλλη οι πρακτικές εφαρμογές τους. Οι βαθμίδες πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης συμμετείχαν σε δράσεις και πρακτικές ασκήσεις που εμπλούτισαν το πρόγραμμά τους, έδωσαν την ευκαιρία απόκτησης δεξιοτήτων και γενικότερα εκπαιδευτικών εμπειριών σε όλους τους εμπλεκόμενους (εκπαιδευτικούς, μαθητές, φοιτητές). Δημιουργήθηκε ένας δίαυλος επικοινωνίας μέσω του οποίου ανταλλάχθηκαν γνώσεις, πληροφορίες και εμπειρίες σε κοινές συναντήσεις. Θέλω να σημειώσω ιδιαίτερα, τη σχέση που εμπεδώθηκε με την εκπαίδευση ενηλίκων, καθώς δόθηκαν πολλές εκπαιδευτικές ευκαιρίες στους ενήλικες να γνωρίσουν χώρους, θέματα, πρόσωπα και να αποκτήσουν γνώσεις και δεξιότητες. Το Πανεπιστήμιο, η Εθνική Πινακοθήκη, οι θεατρικές σκηνές της πόλης, το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, κ.ά, αποτελούν μερικά από τα «εργαστήρια» στα οποία συναντήθηκαν φοιτητές του συγκεκριμένου Π.Μ.Σ και των ενηλίκων (κυρίως του ΣΔΕ Ναυπλίου).
Στο επίπεδο της έρευνας αναπτύχθηκαν επίσης θεματικές πολλαπλά ωφέλιμες για τους φοιτητές και τις τοπικές κοινωνίες. Και στην περίπτωση αυτή, διακρίνουμε μια συνεχή προσπάθεια διατήρησης της εξωστρέφειας του πανεπιστημιακού χώρου και ενδυνάμωσης των σχέσεων με τις τοπικές κοινωνίες. Η πρώτη μεγάλη και μοναδική για τα περιφερειακά δεδομένα σε πανελλαδικό επίπεδο, έρευνα για την «Αργολίδα: τόπο της συν-γραφής», αποτέλεσε ένα ευρύτατο ερευνητικό πεδίο που ανέδειξε πρόσωπα, ενδιαφέροντα και χώρους κινητοποιώντας το σύνολο των τοπικών κοινωνιών από τις ηγεσίες τους μέχρι και τους τελευταίους απλούς πολίτες. Στα τρία μεγάλα κέντρα της Αργολίδας (Ναύπλιο, Άργος, Κρανίδι), για μια ολόκληρη ακαδημαϊκή περίοδο, συναντήθηκαν συγγραφείς και φοιτητές, καταγράφηκαν προσωπικές διαδρομές και ενδιαφέροντα, αναδείχτηκαν πηγές πολιτισμικής δημιουργίας τοποθετώντας σε πρώτο πλάνο τους δημιουργούς και τα έργα τους σε πεδία άγνωστα (ίσως) για τη μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών: διήγημα, μυθιστόρημα, παιδικό παραμύθι, ποίηση, ιστορία, λαογραφία και πολλά άλλα.
Οι επιλεγμένες θεματικές των επόμενων περιόδων διεύρυναν ακόμη περισσότερο τα ερευνητικά ενδιαφέροντα των φοιτητών και πρόσθεσαν πολύτιμες πληροφορίες και γνώσεις στην αντίληψή μας για την τοπική ιστορία. Περιοδικά, ειδικευμένες έρευνες για την συγκρότηση των τοπικών κοινωνιών, τύπος και περιοδικά, αποτέλεσαν τα ιδιαίτερα ερευνητικά πεδία στα οποία ασκήθηκαν οι φοιτητές, ενώ οι πρόσφατες επιλογές οδήγησαν στην διερεύνηση ιδιαίτερων και πιο περίπλοκων θεμάτων όπως οι φυλακές με έμφαση σε εκείνες της Ακροναυπλίας. Κάθε φορά θεατρικές παραστάσεις και δρώμενα σε δημόσιους χώρους, συμπλήρωναν τις επιλεγμένες θεματικές και έθεταν σε δημόσιο διάλογο τόσο τη θεματολογία όσο και τα ερευνητικά αποτελέσματα. Η κίνηση αυτή αποτελεί, με βάση την προσωπική μου εκπαιδευτική εμπειρία, μοναδικό και δύσκολο εγχείρημα με πολλά θετικά αποτελέσματα για όλους.
Στις ιδιαίτερα πλούσιες πλευρές οργάνωσης του ΠΜΣ, πρέπει να προσθέσουμε τον εμπλουτισμό του προγράμματος με την παρουσία εξαιρετικών για την πορεία και το έργο τους προσωπικοτήτων του θεάτρου. Και στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονιστεί η προσπάθεια να γίνει ευρύτερα γνωστό το έργο τους, με τη διοργάνωση εκδηλώσεων και παρουσιάσεων στη διάρκεια των οποίων βραβεύονταν για το έργο τους και ακόμη, σε ορισμένες περιπτώσεις ανακηρύσσονταν επίτιμοι διδάκτορες του Τ.Θ.Σ. (Θ. Τερζόπουλος – 2013, Γ. Κόκκος – 2014, Terry Eagleton – 2015, David – Roger Pammenter – 2018). Την ευθύνη για την οργάνωση του ΠΜΣ έχουν η κ. Άλκηστις Κοντογιάννη και ο κ. Αστέριος Τσιάρας.
Η πιο ενδιαφέρουσα δράση αναπτύχθηκε πέρυσι στα δυο καταστήματα κράτησης της Αργολίδας («κλειστές» και «αγροτικές» φυλακές), ανοίγοντας μια νέα πόρτα σε έναν κόσμο που αδυνατεί να φανταστεί νέες σχέσεις εκτός από αυτές του εγκλεισμού. Από την άποψη αυτή τα προγράμματα που υιοθετήθηκαν δεν είχαν τη δομή ενός κλασικού εκπαιδευτικού προγράμματος, αλλά τη δύναμη του πλουραλισμού μοναδικών, μέχρι εκείνη την περίοδο, παρεμβάσεων με θεματολογία που για πρώτη φορά παρουσιαζόταν σε τέτοιους χώρους. Βεβαίως, υπήρχαν προηγούμενες εμπειρίες που λειτούργησαν ως βάση για την ανάπτυξη των παρεμβάσεων αυτών, όμως η καινοτομία τους συνίσταται στη διπλή κίνηση που εγκαινιάστηκε ανάμεσα σε όσους επιφορτίστηκαν με τέτοιες παρεμβάσεις (φοιτητές, εκπαιδευτικοί, σκηνοθέτες, μουσικοί, λογοτέχνες….) και στους φυλακισμένους. Το επιστέγασμα των παρεμβάσεων ήταν ένα ενδιαφέρον διήμερο εργασίας για την εκπαίδευση στις φυλακές και την επανένταξη των κρατουμένων στο οποίο συμμετείχαν το Υπ. Δικαιοσύνης, οι Διευθυντές και οι Κοινωνικοί Λειτουργοί των φυλακών και το Πανεπιστήμιο με την κ. Αλκ. Κοντογιάννη και τους συμμετέχοντες στις παρεμβάσεις. Το πρόγραμμα θα συνεχιστεί και στην τρέχουσα ακαδημαϊκή περίοδο, όμως ήδη μια νέα ερευνητική προσπάθεια παρουσιάστηκε για το ενδιαφέρον αυτό θέμα και αφορά στην ιστορία των φυλακών στην Αργολίδα (Λεονάρδου, Ακροναυπλίας, κ.ά).
Το ΠΜΣ «Δραματική Τέχνη και Παραστατικές Τέχνες στην Εκπαίδευση και τη Δια Βίου Μάθηση» αναζητά και βρίσκει νέες μορφές διασύνδεσης του θεωρητικού πλαισίου σπουδών με την καθημερινή εκπαιδευτική πρακτική και με την κοινωνία. Οι μέχρι τώρα εκφρασμένες γνώμες και εμπειρίες από τους συμμετέχοντες (τελειόφοιτοι άλλων σχολών, εκπαιδευτικοί, εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα, ηθοποιοί, κλπ), ήταν απολύτως θετικές για την συνέχιση του προγράμματος. Αν σας ενδιαφέρει να προσθέσετε τις δικές σας και να γνωρίσετε συμμετέχοντας την ενδιαφέρουσα αυτή πανεπιστημιακή διαδρομή, μπορείτε να πάρετε πρόσθετες πληροφορίες από την ιστοσελίδα του ΠΜΣ και τη νέα πρόσκληση ενδιαφέροντος.
(Γ. Κόνδης)
