Η Ιατρική στην Αργολίδα κατά την αρχαιότητα

Μαρμάρινο αναθηματικό ανάγλυφο: Υπό το βλέμμα της Υγιείας, ο Ασκληπιός θεραπεύει την ξαπλωμένη ασθενή κατά τη διάρκεια της εγκοίμησης στο Ασκληπιείο. περ. 400 π.Χ., Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά.

Εχει αποδειχθεί ότι στην προϊστορική εποχή οι κάτοικοι της Λέρνας στην Αργολίδα έπασχαν από ελονοσία και από μεσογειακή αναιμία. Επιγραφές, αναθηματικά ανάγλυφα ή τάματα μιλούν για συγκεκριμένες ασθένειες…

Αυτά αναφέρει σε ρεπορτάζ στο “Βήμα” της Κυριακής (6-6-2010) η δημοσιογράφος Μαρία Θερμού:

Ανατρήσεις κρανίων της Μυκηναϊκής εποχής που έχουν έρθει στο φως στις Μυκήνες, στη Λέρνα και στην Ασίνη -σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα οι ασθενείς επιβίωναν της εγχείρησης ενώ μερικά κρανία φέρουν πολλαπλή ανάτρηση- δείχνουν ότι η μέθοδος εφαρμοζόταν από τα προϊστορικά χρόνια.

Παρά την πολύωρη διάρκειά τους αυτές οι εγχειρήσεις γίνονταν χωρίς νάρκωση. Στην ιπποκρατική ιατρική άνοιγαν το κρανίο για να απομακρύνουν, σε περιπτώσεις τραυματισμού, θραύσματα οστών και πηγμένο αίμα αλλά και για να εξουδετερώσουν πραγματικούς ή φανταστικούς όγκους που τους αντιλαμβάνονταν από τους πόνους.

Με τι είδους εργαλεία όμως γίνονταν οι επεμβάσεις; Τα αρχαιολογικά ευρήματα από τάφους δείχνουν τον πλούτο,την ποικιλία τους και αρκετά συχνά την αντιστοιχία τους με σύγχρονα! Στο σύγγραμμά του «Περί ιητρού» ο Ιπποκράτης τα αναφέρει: Μαχαιρίδια και νυστέρια διάφορων ειδών, λαβίδες, τανάλιες, χειρουργικά άγκιστρα, πριόνια, τρυπάνια, κοπίδια και μοχλοί οστών, βελόνες, καυτήρες, καθετήρες, μήλες, σπάτουλες, σικύες (βεντούζες) για το κρυολόγημα,ενδοσκόπια, ακόμη και θερμοφόρεςπήλινες που είχαν το σχήμα του σημείου του σώματος στο οποίο τοποθετούνταν (κοιλιά, χέρι, πόδι).

Τρεις επιγραφές (και τμήματα μιας τέταρτης) που υπό τον τίτλο «Ιάματα του Απόλλωνος και του Ασκληπιού» ανακαλύφθηκαν το 1883 στην Επίδαυρο, μας παραδίδουν τα ιστορικά 70 ασθενών και των θεραπειών τους στον 4ο αιώνα π.Χ. Και καθένα από αυτά μιλά με εντυπωσιακό τρόπο για την αποτελεσματικότητα της εγκοίμησης στο ιερό, του τρόπου δηλαδή, με τον οποίο θεράπευαν οι θεϊκοί γιατρό.

Ο,τι ήταν αργότερα για τους χριστιανούς οι Αγιοι Τόποι ήταν για τους αρχαίους η Επίδαυρος. Κάθε πιστός που έμπαινε στο ιερό έπρεπε πρώτα να υποβληθεί σε καθορισμένη κάθαρση, έπειτα να προσφέρει θυσίες στο θεό (λιβάνι, φρούτα, γλυκίσματα ή έναν κόκορα) και ύστερα από τη δύση του ηλίου αποσυρόταν στο Αβατον, όπου θα κοιμόταν. Ετσι άρχιζε η θεραπευτική διαδικασία κατά την οποία στο όνειρο του ασθενή εμφανιζόταν ο θεός και τον άγγιζε, του έδινε κάποιο φάρμακο ή απλώς συμβουλές και το πρωί, όταν ξυπνούσε, ενδεχομένως να είχε θεραπευθεί.

Δεν είναι παράδοξο λοιπόν που η θεραπεία διά της εγκοίμησης επιτύγχανε κυρίως σε τυφλούς, κωφούς, παράλυτους, σε πάσχοντες από αϋπνίες και σε άλλους ασθενείς, οι οποίοι σήμερα θα ορίζονταν ως νευρωτικοί ή έχοντες κάποιες νευροφυτικές διαταραχές. Γι΄ αυτό, όπως γράφει στο έργο του «Η Ιατρική στην Αρχαιότητα» ο Κουρτ Πόλακ, στρατιωτικός γιατρός της Υγειονομικής Υπηρεσίας του Γερμανικού Στρατού, οι ικανότεροι από αυτούς τους ιερείς του Ασκληπιού θεωρούνται ότι ήταν έμπειροι γνώστες της ανθρώπινης φύσης και υπό μια έννοια ήταν οι πρόδρομοι των σημερινών ψυχοθεραπευτών.