Γράφει ο Κώστας Καράπαυλος
Μία κοινωνία με ενεργούς πολίτες που συζητούν, προτείνουν και παρεμβαίνουν, αλλά και τα θεσμικά αντίβαρα στην εξουσία, αποτελούν τις δικλίδες για την αντιμετώπιση της όλο και πιο συχνά εμφανιζόμενης αυταρχικής διακυβέρνησης με μία δημοκρατική επιφάνεια.
Ειδικά στις τοπικές εξουσίες το φαινόμενο αυτό της ενός ανδρός (και πιο σπάνια της μιας γυναικός) αρχής είναι συχνό.
Πολλοί Δήμαρχοι των μικρών, συνήθως, Δήμων ασκούν την εξουσία τους ως τοπικοί αυτοκράτορες, με τα θεσμοθετημένα όργανα να παίζουν συχνά τον ρόλο του χειροκροτητή, χωρίς να διεξάγεται ούτε μέσα στην κοινωνία αλλά ούτε και στα όργανα η συζήτηση για τα σπουδαία ζητήματα που αφορούν την κάθε πόλη.
Οι παρατάξεις κατά την διάρκεια της τετραετίας είναι κατά κανόνα ανενεργές.
Ένα σοβαρό θεσμικό αντίβαρο στις Δημαρχιακές μονοκρατορίες, μπορεί να αποτελέσει το Τοπικό Συμβούλιο της πόλης, της κωμόπολης ή του μικρού χωριού.
Αρκεί οι αιρετοί στα συμβούλια αυτά να θελήσουν να ασκήσουν με ανεξάρτητο τρόπο τις αρμοδιότητες που τους δίνει η κείμενη νομοθεσία.
Η αλλαγή του εκλογικού νόμου για την Τοπική Αυτοδιοίκηση που επιτρέπει πλέον την συμμετοχή στις εκλογές ανεξάρτητων συνδυασμών για την εκλογή των μελών ενός Τοπικού Συμβουλίου είναι σημαντική. Δεν είναι ανάγκη πλέον αυτοί που επιθυμούν να ασχοληθούν με τα προβλήματα της πόλης τους ή του χωριού τους να τεθούν κάτω από έναν κεντρικό συνδυασμό.
Η πολιτική νομιμοποίηση που μπορεί να έχει ένα τοπικό συμβούλιο, το οποίο εκλέγεται πλέον σε ξεχωριστή κάλπη από αυτήν του δημάρχου και του δημοτικού συμβουλίου, μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο τόσον για την συμμετοχή των πολιτών, όσο και για την ενδυνάμωση της τοπικής δημοκρατίας. Και όλα αυτά είναι ουσιώδη για την επίλυση προβλημάτων των τοπικών κοινωνιών.
Οι αρμοδιότητες που έχει ένα Τοπικό Συμβούλιο δεν είναι αμελητέες. Αντιθέτως…
Αναφέρω μερικές:
• Έχει την αρμοδιότητα να αποφασίζει ποια έργα και δράσεις θα εκτελεστούν στην κοινότητα, από το ποσοστό των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων που προορίζονται για επενδυτικές ανάγκες του δήμου, που της αναλογούν
• Μεριμνά για την καλή κατάσταση του δικτύου εσωτερικής και αγροτικής οδοποιίας της κοινότητας
• Μεριμνά για την καθαριότητα των κοινόχρηστων χώρων και συνεργάζεται με την αρμόδια υπηρεσία του δήμου για την καλή τήρηση αυτής
• Λαμβάνει μέτρα για την άμεση αποκατάσταση των ζημιών επείγοντος χαρακτήρα στα δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης και σε εξαιρετικές περιπτώσεις αναθέτει την εκτέλεση των εργασιών αποκατάστασης ζημιών μικρής κλίμακας εάν από την καθυστέρηση αποκατάστασης δημιουργείται άμεσος κίνδυνος για την επαρκή υδροδότηση της κοινότητας, ενημερώνοντας εγγράφως για το λόγο αυτόν τον αρμόδιο αντιδήμαρχο ή τον πρόεδρο της ΔΕΥΑ,
• Μεριμνά για την αποκατάσταση ζημιών και την καλή λειτουργία του δικτύου δημοτικού φωτισμού
• Μεριμνά για την καλή κατάσταση και την ασφάλεια των εγκαταστάσεων των παιδικών χαρών
• Μεριμνά για την εύρυθμη λειτουργία, τη συντήρηση και την ευταξία του κοιμητηρίου της κοινότητας, προεγκρίνει την κατασκευή οικογενειακών τάφων και λοιπών ταφικών μνημείων και εκδίδει τις άδειες για την παράταση ταφής και την ανακομιδή οστών
• Καταγράφει τα μέσα και το ανθρώπινο δυναμικό που μπορεί να συμβάλει στην αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών και έχει την ευθύνη της ομάδας πυρασφάλειας της κοινότητας.
• Είναι υπεύθυνο για την προστασία της δημοτικής περιουσίας στα όρια της κοινότητας και έχει καθήκον να αναφέρει αμελλητί στον δήμαρχο ή στον αρμόδιο αντιδήμαρχο ζημίες ή προσβολές των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων του δήμου
• Προτείνει τους χώρους λειτουργίας των λαϊκών αγορών, τις θέσεις όπου επιτρέπεται η άσκηση υπαίθριου στάσιμου εμπορίου, η λειτουργία εμποροπανηγύρεων, χριστουγεννιάτικων αγορών και γενικά οι υπαίθριες εμπορικές δραστηριότητες, καθώς και τους χώρους στάθμευσης οχημάτων.
• Προωθεί τον εθελοντισμό και συνεργάζεται με ομάδες εθελοντών για την εξυπηρέτηση των αναγκών της κοινότητας.
Το συμβούλιο της κοινότητας διατυπώνει επίσης γνώμη και προτάσεις, είτε με δική του πρωτοβουλία είτε κατόπιν παραπομπής από τα αρμόδια όργανα του δήμου, σχετικά με σημαντικά θέματα όπως:
• Την αξιοποίηση των ακινήτων του δήμου, που βρίσκονται στην κοινότητα, την κάθε μορφής εκμίσθωση ή παραχώρηση εκτάσεων εντός των ορίων αυτής, καθώς και την εκποίηση, εκμίσθωση, δωρεάν παραχώρηση χρήσης, ανταλλαγή και δωρεά, περιουσιακών εν γένει στοιχείων του δήμου που βρίσκονται στα όρια της κοινότητας.
• Την πολεοδομική ανάπτυξη και ανάπλαση της περιοχής,
• Τη συντήρηση των δημοτικών και αγροτικών οδών, τη συντήρηση, καθαριότητα και λειτουργία των πλατειών, δημοτικών αλσών, κήπων, υπαίθριων χώρων αναψυχής και γενικά όλων των κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων της περιοχής της κοινότητας,
• Την κυκλοφορία και τη συγκοινωνία της περιοχής της κοινότητας
• Την προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, την αναβάθμιση της αισθητικής περιοχών, καθώς και για την καθαριότητα αυτών
• Την προστασία της δημόσιας υγείας και την προστασία των κατοίκων από την ηχορρύπανση
• Την περισυλλογή και εν γένει τη μέριμνα για τα αδέσποτα ζώα
• Τη διοργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων και γενικότερα την ανάπτυξη της περιοχής της κοινότητας σε πολιτιστικά, πνευματικά και κοινωνικά θέματα
• Τη μέριμνα για την υγεία, την πρόνοια και την παροχή κοινωνικών υπηρεσιών και γενικά τη φροντίδα ώστε η λειτουργία και ανάπτυξη της περιοχής της κοινότητας, να αποβλέπει στην καλύτερη εξυπηρέτηση των κατοίκων της
• Την εύρυθμη λειτουργία των δημοτικών ιδρυμάτων, δημοτικών νομικών προσώπων, εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, δημοτικών επιχειρήσεων και γενικότερα των παρεχόμενων υπηρεσιών στην περιφέρεια της κοινότητας
• Την εξέταση γενικών ή ειδικών προβλημάτων που αφορούν τους κατοίκους και την περιφέρεια της κοινότητας, ιδίως αστέγων και ευπαθών ομάδων του πληθυσμού της περιοχής της,
Ένα ενεργό τοπικό συμβούλιο με την πολιτική νομιμοποίηση της ψήφου των δημοτών, έχει την δυνατότητα να επιτελέσει σημαίνοντα ρόλο.
Πράγματι μπορεί να αποτελέσει ένα θεσμικό αντίβαρο σε μία αυταρχική δημοτική αρχή.
Το θεσμικό αντίβαρο δεν συνεπάγεται αναποφεύκτως δυαδική εξουσία. Δίδει τη δυνατότητα συναινέσεων και συνεννοήσεων. Η όποια διαφωνία, μπορεί να αποτελέσει έναυσμα για την κοινωνία να ενεργοποιηθεί και να ακουσθεί.
Η σύνθεση απόψεων μεταξύ των εξουσιών μπορεί να είναι παραγωγική για τους δημότες.
Αλλά και η αντιπαράθεση και η διαφωνία και η άσκηση των εκατέρωθεν αρμοδιοτήτων όπως η νομοθεσία ορίζει μπορεί και αυτή να είναι παραγωγική
Το πιο σημαντικό είναι ότι μέσω αυτών των θεσμικών αντίβαρων ο λαός μπορεί να παραμείνει κυρίαρχος και κατά τις χρονικές περιόδους μεταξύ των εκλογικών αναμετρήσεων.
Αρκεί οι πολίτες να σκεφτούν με ποια κριτήρια θα επιλέξουν τους Δημάρχους, τους δημοτικούς Συμβούλους και πλέον και τους Συμβούλους της Τοπικής Κοινότητας μέσω διαφορετικής κάλπης.
