Παρέμβαση του Νίκου Διαλιάτση*
στην ημερίδα του Σ.Ε.Π.Ε Αργολίδας
«Τεχνολογία, Διαδίκτυο και Εκπαίδευση.
Κίνδυνος και κοινωνικές διαστάσεις»
* Ο Νίκος Διαλιάτσης είναι εκπαιδευτικός α’βαθμιας εκπαίδευσης, μέλος της Αγωνιστικής Συσπείρωσης Εκπαιδευτικών Αργολίδας
Η κεντρική διαφήμιση της Apple όταν παρουσίασε τον πρώτο προσωπικό υπολογιστή το 1984, αποτύπωνε μια νέα γυναίκα, η οποία έμπαινε μέσα σ’ ένα μεγάλο δωμάτιο, στο οποίο βρίσκονταν υπνωτισμένοι διάφοροι που κοίταγαν μια μεγάλη οθόνη, εκσφενδόνισε ένα μεγάλο σφυρί στη μεγάλη οθόνη, την έσπασε, ελευθερώνοντας με αυτόν τον τρόπο όλους αυτούς τους κοιμισμένους. Και βεβαίως το σφυρί ήταν ο προσωπικός υπολογιστής (κατ’ επέκταση όμως και το διαδίκτυο …) και το moto της διαφήμισης ήταν «να δείτε γιατί το 1984 (η χρονιά δηλαδή, που παρουσιάστηκε ο προσωπικός υπολογιστής) δε θα ‘ναι το 1984 το γνωστό βιβλίο».
Εκεί κάπου αντηχεί στα αυτιά μας η φωνή του ποιητή:
Ήρθαν/ ντυμένοι «φίλοι»
Αμέτρητες φορές οι εχθροί μου
το παμπάλαιο χώμα πατώντας.
Και το χώμα δεν έδεσε ποτέ με τη φτέρνα τους.
Έφεραν/ το Σοφό, τον Οικιστή και τον Γεωμέτρη
Βίβλους γραμμάτων και αριθμών
την πάσα Υποταγή και δύναμη
το παμπάλαιο φως εξουσιάζοντας.
Το διαδίκτυο είναι ένα μεγαλειώδες επίτευγμα της κοινωνικοποιημένης εργασίας, αλλά και ένας χώρος όπου η παραγωγή, η φύλαξη, η μεταφορά πληροφορίας κάθε είδους, οτιδήποτε και αν αυτή η πληροφορία συμβολίζει, ελέγχονται από το κεφάλαιο, τους μεγάλους μονοπωλιακούς ομίλους, τα κράτη.
Σ’ όλα τα επίπεδα. Από τη διακίνηση της πληροφορίας μέσα από τα τηλεπικοινωνιακά δίκτυα, τον έλεγχο των διευθύνσεων, μέχρι την αναζήτηση πληροφοριών σε ιστοσελίδες και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα προσωπικά ιστολόγια και πάει λέγοντας… ο έλεγχος των δεδομένων είναι ασφυκτικός γίνεται από μια χούφτα μονοπωλιακούς ομίλους.
Αξιοποιώντας μηχανισμούς, τα δικτυακά μονοπώλια, έχουν τη δυνατότητα να επηρεάσουν μαζικά εκατομμύρια λαϊκών στρωμάτων που δεν ενημερώνονται πλέον από την «καθεστωτική» τηλεόραση, αλλά νομίζουν ότι ενημερώνονται από τους εαυτούς τους, από τον ίδιο τον κόσμο, το διαδίκτυο .
Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης (κυρίως τα διαδικτυακά μέσα μαζικής ενημέρωσης) όπως και διάφοροι «ακηδεμόνευτοι», «ανεξάρτητοι», «ακομμάτιστοι» , αποδίδουν στο διαδίκτυο μια σχεδόν μαγική ικανότητα, που επιτρέπει δήθεν σε εκατομμύρια διαδηλωτές να συντονίζονται μεταξύ τους, να υπερβαίνουν τάχα τον ιδεολογικό μηχανισμό του κράτους και της άρχουσας τάξης, αξιοποιώντας το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και να οργανώνουν τελικά ένα ακηδεμόνευτο από τα κάτω κίνημα που μπορεί να τσακίσει το σάπιο κατεστημένο. Ισχυρίζονται δηλαδή ότι τα γιγαντιαία σε μέγεθος μονοπώλια του είδους έδωσαν τα όπλα στο κίνημα για να τα καταργήσουν. Αφελές επιχείρημα ως ύποπτο. Παράδειγμα. Τον τελευταίο καιρό το facebook κατεβάζει κατά εκατοντάδες σελίδες με αντιΝΑΤΟϊκό περιεχόμενο.
Ενα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι το πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα που έχουν ως εργαλεία συλλογής πληροφοριών, τις οποίες ο καθένας θα ήταν ιδιαίτερα διστακτικός να παραχωρήσει σε άλλη περίπτωση. Πληροφορίες που αφορούν στη συναισθηματική κατάσταση και στις εναλλαγές της, στον κοινωνικό περίγυρο και στις διαπροσωπικές σχέσεις, πληροφορίες για τη στάση του και την τοποθέτησή του σε μια σειρά ζητήματα, πολιτικά και άλλα, πληροφορίες που θα ήταν αδύνατο να συλλεχθούν για ολόκληρο τον πληθυσμό χωρίς αυτές τις τεχνολογίες.
Οταν η συγκέντρωση τέτοιων ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων και πληροφοριών συνδυαστεί με τη δυνατότητα της σύγχρονης τεχνολογίας διασύνδεσης και διασταύρωσης μεγάλου όγκου πληροφοριών και με τις άλλες εξελίξεις στην αποθήκευση πληθώρας δεδομένων από άλλες πηγές το πρόβλημα γίνεται περισσότερο εμφανές. Με την αξιοποίηση αυτών των μεθόδων και κυρίως μέσα από την ηθελημένη παροχή άπλετων προσωπικών δεδομένων, τα αστικά επιτελεία έχουν πολλαπλάσιες δυνατότητες ανακάλυψης της πολιτικής τοποθέτησης του καθενός και σε τελευταία ανάλυση, πολλαπλάσια πληροφόρηση για τον πραγματικό αντίπαλο, το οργανωμένο λαϊκό κίνημα.
Το διαδίκτυο δεν είναι ο χώρος της απόλυτης ελευθερίας και της ισοτιμίας, δεν είναι το μαγικό εργαλείο με το οποίο θα λυθούν όλα τα ζητήματα ορθολογικά με συλλογική σκέψη και επεξεργασία, για δύο λόγους: Ο κύριος λόγος είναι ότι τα κοινωνικά προβλήματα της φτώχειας, της εξαθλίωσης , του πολέμου, δεν είναι αόριστα τεχνικά προβλήματα, δεν οφείλονται σε λανθασμένες επιλογές. Η καπιταλιστική κοινωνία είναι ταξική κοινωνία. Είναι κοινωνία στην οποία το κεφάλαιο κυριαρχεί πάνω στην κοινωνική εργασία, απομυζά το μόχθο των εργαζομένων, καταστρέφει τη ζωή τους καθορίζει την πορεία ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων των μέσων πληροφόρησης, μέσα σ’ αυτά και του διαδικτύου , προκειμένου να διασφαλίσει την κερδοφορία του. Τα κοινωνικά προβλήματα δεν μπορούν να λυθούν στη ρίζα τους παρά με σύγκρουση με το κεφάλαιο, γιατί κεφάλαιο και εργασία χωρίζονται με αγεφύρωτες αντιθέσεις.
Ο δεύτερος λόγος είναι ακριβώς επειδή η άρχουσα κατανοεί την ταξικότητα της κοινωνίας και κατανοεί και τις προσπάθειες που θα κάνει αντικειμενικά το λαϊκό κίνημα να εκμεταλλευτεί όλα τα μέσα, αξιοποιεί ενεργά το διαδίκτυο για να χειραγωγήσει τους εργαζόμενους.
Μήπως τότε πρέπει να αρνηθούμε τη χρήση του διαδικτύου; Φυσικά και όχι. Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι το πρόβλημα δεν είναι το μαχαίρι, αλλά ποιος κρατάει το μαχαίρι και τι θέλει να το κάνει. Eμείς στην τάξη μας, με το «μαχαίρι» αυτό γνωρίσαμε μελοποιημένους Έλληνες ποιητές ( Ρίτσο, Ελύτη, Γκάτσο, Καβαδία, Αναγνωστάκη, Κατσαρό) και το Θάνο Μικρούτσικο φυσικά τον οποίο παιδιά της Έκτης πρώτη φορά τον άκουγαν, όταν αρνηθήκαμε σαν τμήμα να διδάξουμε το κεφάλαιο της Ελληνικής Γλώσσας της Στ τάξης «συσκευές», «οδηγίες χρήσης καφετιέρας». Ακόμα με το «μαχαίρι» αυτό διδασκόμαστε φυσική , παρακολουθώντας πειράματα διαδικτυακά, αφού το … εργαστήριο φυσικής μας δε διαθέτει τα όργανα που χρειαζόμαστε. Τέλος προβάλλουμε τις σελίδες των βιβλίων Μαθηματικών και Γλώσσας στον πίνακα λύνοντας τις ασκήσεις σε πραγματικό πεδίο έτσι ώστε να μπορούν και τα παιδιά από άλλες χώρες να αντιγράφουν σωστά τις λύσεις των ασκήσεων , ώστε να μη περιθωριοποιούνται στη διάρκεια του μαθήματος.
Σε επίπεδο ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων, το διαδίκτυο καθιστά άμεσα προσβάσιμο έναν απίστευτο όγκο πληροφοριών, δεδομένων αφάνταστο μέχρι πριν από μερικά χρόνια. Ανοίγει τεράστιες δυνατότητες που θα μπορούσαν να εκτοξεύσουν την κοινωνική παραγωγή, πολλαπλασιάζοντας τη δυνατότητα του κεντρικού σχεδιασμού της οικονομίας.΄Οπως και κάθε άλλη τεχνολογική και επιστημονική ανακάλυψη, η πραγματικά φιλολαϊκή αξιοποίηση του διαδικτύου θα ‘ναι αδύνατη, όσο η πολιτική εξουσία θα βρίσκεται στα χέρια της αστικής τάξης.
Σήμερα σε ένα διαδίκτυο που έχει όλο και μεγαλύτερη σημασία για την ενημέρωση της νεολαίας, η λύση δεν είναι φυσικά η άρνηση της χρήσης του, η φοβική στάση απέναντί του. ΄Ομως, απέναντι στις συγκεντρωμένες δυνάμεις προπαγάνδας, φακελώματος και χειραγώγησης που εφαρμόζει ο ταξικός αντίπαλος στο διαδίκτυο , η ατομική προσπάθεια επίδρασης, ακόμα κι όταν έχει καλές προθέσεις, είναι μια τουφεκιά στον αέρα.
Αλλά το μέλλον, αυτό το φωτεινό μέλλον που θα έρθει οπωσδήποτε, χρειάζεται τα χέρια και τα μυαλά των νέων, της εργατικής τάξης. Ας φροντίσουμε να θωρακιστούμε απέναντι στον εχθρό. Όχι φυλακισμένοι ανάμεσα σε πλήκτρα. Αλλά αποφασισμένοι το πάτημα κάθε πλήκτρου να είναι βόλι θανατερό στην καρδιά του κτήνους. Ο συλλογικός και οργανωμένος αγώνας μας, σε συνδυασμό με την ομορφιά του οράματος μιας κοινωνίας χτισμένης από τον άνθρωπο της δουλειάς για τον ΑΝΘΡΩΠΟ, θα καταδείξει ότι όλοι εμείς είμαστε εδώ για να γίνουμε γίγαντες και όχι «μοιραίοι και άβουλοι αντάμα προσμένοντας ίσως κάποιο ψηφιακό θάμα». Ο στόχος μας, πρώτα και κύρια, είναι να πιστέψουμε σ’ ένα τέτοιον κόσμο, να θυμηθούμε ότι υπήρξε, αποκτώντας τη βεβαιότητα ότι θα υπάρξει και στο μέλλον.
