Σχετικά με τους Αγίους Θεοδώρους και το σπίτι που έκτισε ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, έξω από το Ναύπλιο, στα χρόνια της απελευθέρωσης, στη Γλυκειά, λίγα μέτρα βορειότερα από τον δημόσιο δρόμο Ναυπλίου – Άργους, στην οδό Καλαμάτας, αναφερθήκαμε στο άρθρο μας «Οι Άγιοι Θεόδωροι και το σπίτι του Θ. Κολοκοτρώνη στο Ναύπλιο».
Στο άρθρο μας αυτό δημοσιεύσαμε μία ασπρόμαυρη φωτογραφία (εικ. 1) από τα δυτικά, όπου εικονίζονται, οι Άγιοι Θεόδωροι και αμέσως ανατολικότερα το διώροφο, στενόμακρο σπίτι του Θ. Κολοκοτρώνη, με κατεύθυνση Ν–Β, όπου εικονίζεται το βορειότερο τμήμα του, που προεξέχει της εκκλησίας.
Το σπίτι αυτό κατεδαφίσθηκε δυστυχώς στη δεκαετία του 1950. Μαζί με το άρθρο μας αυτό αναδημοσιεύθηκε στην “Aργολική Bιβλιοθήκη” και ένα άρθρο της παλιάς εφημερίδας «Νεολόγος, Κωνσταντινουπόλεως – Αθηνών», Τρίτη 3 Οκτωβρίου 1899, που είχε δημοσιεύσει ο Γ. Γιαννούσης, Πρόεδρος της Αργολικής Βιβλιοθήκης. Στο άρθρο αυτό αναφέρεται ότι η οικία του Κολοκοτρώνη κατεδαφίσθηκε το 1899, από τον ιδιοκτήτη Ρετάλη.
Στην εφημερίδα δημοσιεύεται μία ευρύτερη φωτογραφία (εικ. 2), τραβηγμένη από τα νοτιοδυτικά της εκκλησίας των Αγίων Θεοδώρων, όπου εικονίζονται με ευκρίνεια, οι Άγιοι Θεόδωροι με το δυτικό επικλινές υπόστεγο και σε αρκετή απόσταση ανατολικότερα της εκκλησίας, ένα μεγαλύτερο και διαφορετικό σπίτι, από εκείνο που εικονίζεται στην πρώτη φωτογραφία (εικ. 1) που δημοσιεύσαμε.
Το σπίτι αυτό περιβάλλεται από μία ισόγεια επιμήκη κεραμοσκεπή κατασκευή σε σχήμα Γ από τη δυτική και τη νότια πλευρά και στο μέσο ξεπροβάλλει ο ανώτερος όροφος τετράπλευρου πύργου, κατοικία, με τετράρριχτη στέγη, και με παράθυρο από τα δυτικά (εικ. 2).
Ωστόσο αμέσως ανατολικότερα της εκκλησίας, μετά από προσεκτική παρατήρηση, διακρίνεται επίσης η νότια απόληξη με τη δίρριχτη στέγη της οικίας που βρισκόταν δίπλα και ανατολικά από την εκκλησία και εικονίζεται στην πρώτη φωτογραφία (αρ. 1) που έχουμε δημοσιεύσει, εικονίζονται δηλαδή δύο κατοικίες.
Όπως αναφέρεται στο παραπάνω δημοσίευμα της εφημερίδας «Νεολόγος» το μεγάλο ανατολικότερο σπίτι κατεδαφίσθηκε το 1899, που αναφέρεται ως ο πύργος Θ. Κολοκοτρώνη, από το νέο ιδιοκτήτη Ρετάλη, για να αρoτριώσει (οργώσει) και να σπείρει την γην. Τους λίθους της οικίας αυτής ο νέος ιδιοκτήτης τους επώλησε προς 50 λεπτά το κάρρον σε κάποιον εργολάβο για την κατασκευή παρειών χανδάκων για την αποξήρανση των ελών.
Ο αρθρογράφος προτείνει να στηθεί αναμνηστική στήλη με την επιγραφή: «Ενταύθα έκειτο η οικία του στρατάρχου της Πελοποννήσου Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Τόσο δε μείζων είναι η ανάγκη αυτή δια το Ναύπλιον, καθόσον εν τη πόλει αυτή θα στηθεί και ο εν τω οπλοστασίω ήδη σκωριών ορειχάλκινος ανδριάς του αθανάτου Γέρου του Μοριά» (τα αποκαλυπτηρια του ανδριάντα του Θ. Κολοκοτρώνη έγιναν το 1901).
Πρέπει να επισημάνουμε ότι είναι σημαντική η πρόταση για να στηθεί στήλη με την επιγραφή για τη διατήρηση της μνήμης του Θ. Κολοκοτρώνη, όπου βρισκόταν η οικία του, αλλά δυστυχώς δεν έχει γίνει πράξη μέχρι σήμερα, όπως έχουμε προτείνει.
Ωστόσο επανεξετάζοντας τις δύο φωτογραφίες (αρ. 1, 2) που εικονίζονται δύο διαφορετικές οικίες στην περιοχή των Αγίων Θεοδώρων και σε συνδυασμό και τους χάρτες της εποχής, καταλήγουμε σε ασφαλέστερα συμπεράσματα.
Στο δημοσιευμένο απόσπασμα ακριβή χάρτη της περιοχής του Ναυπλίου του 1832, της Γαλλικής Επιστημονικής Αποστολής του Μωριά (εικ. 3) απεικονίζονται τα ακόλουθα:
Στο δημοσιευμένο απόσπασμα του χάρτη (1832) ανατολικότερα της οδού Ναυπλίου – Άργους (Route d’ Argos) αποτυπώνεται το κτήμα του Θ. Κολοκοτρώνη στη Γλυκειά (Fermede Colokotrony) που έχει ακανόνιστο σχήμα. Στο χάρτη εικονίζονται σε άμεση σχέση μεταξύ τους δύο ορθογώνια κτίσματα.
Το μικρότερο και δυτικότερο κτίσμα με προσανατολισμό Α – Δ διαστάσεων 5Χ10,50 μ., αντιστοιχεί στη μικρή εκκλησία των Αγίων Θεοδώρων και αμέσως ανατολικότερα, σε απόσταση 4-5 μέτρα περίπου εικονίζεται ένα δεύτερο ορθογώνιο μεγαλύτερο κτίριο με προσανατολισμό Β-Ν, διαστ. 15Χ7,50μ., και προφανώς πρόκειται για το διώροφο επίμηκες σπίτι του Θ. Κολοκοτρώνη, όπως έχουμε προτείνει και εικονίζονται και στη φωτογραφία αρ. 1.
Αμέσως ανατολικότερα από την οικία Θ. Κολοκοτρώνη, εικονίζεται στενόμακρο ισόγειο κτίριο, που λειτουργούσε, το πιθανότερο, ως αποθηκευτικός χώρος.
Στο χάρτη του 1832 στο κτήμα του Θ. Κολοκοτρώνη, δεν αποτυπώνεται κανένα άλλο μεγάλο κτίριο, στην περιοχή, όπως εικονίζεται στην φωτογραφία (εικ. 2) με το μεγάλο πύργο–κατοικία και τα περιμετρικά ισόγεια κτίσματα.
Από τα παραπάνω γίνεται φανερό λοιπόν ότι το δεύτερο μεγάλο κτίριο κατοικία, που αναφέρεται ως πύργος του Θ. Κολοκοτρώνη, στο παραπάνω δημοσίευμα του 1899, προφανώς είναι μεταγενέστερο κτίριο.
Το πιθανότερο το νεότερο αυτό αγροτικό σπίτι το έκτισε ο Γενναίος Κολοκοτρώνης, που κληρονόμησε κτήμα από τον πατέρα του. Πρόκειται σαφώς, για ένα μεταγενέστερο σπίτι – αγροικία του β’ μισού του 19ου αιώνα.
Υ.Γ. Στην εκκλησία των Αγίων Θεοδώρων έχουν αρχίσει εργασίες ανακαίνισης και ανάδειξης της ιστορικής εκκλησίας των Αγίων Θεοδώρων, με φορέα χρηματοδότησης την Επιτροπή «Ελλάδα 2021». Οι Άγιοι Θεόδωροι ανήκουν στην Ενορία του Αγίου Κωνσταντίνου.
* Ο Χρήστος Πιτερός είναι επίτιμος προϊστάμενος αρχαιολογικών χώρων, μνημείων και αρχαιογνωστικής έρευνας
