Εκτός χάρτη: μετανάστριες και εργασία του σεξ στις ελληνικές πόλεις
Τα επίσημα στατιστικά μιλούν για τουρισμό, γαστρονομία, ιστορία. Τις γνωστές αφηγήσεις, αυτές που γεμίζουν αεροπλάνα και ντοκιμαντέρ Κυριακής. Όμως, πίσω από αυτή την καρτ ποστάλ με τις λευκές κολόνες και το μπλε του Αιγαίου, υπάρχει μια άλλη πραγματικότητα: γυναίκες μετανάστριες που περνούν σύνορα με την υπόσχεση ενός καλύτερου μέλλοντος και καταλήγουν να εργάζονται στη λιγότερο ορατή πλευρά των ελληνικών πόλεων.
Δεν υπάρχει μία μόνο χώρα προέλευσης. Κάποιες έρχονται από τα Βαλκάνια, άλλες από τη Βόρεια Αφρική ή την Ανατολική Ευρώπη. Κάθε ταξίδι κουβαλά διαφορετικό λόγο: πόλεμος, φτώχεια, ενδοοικογενειακή βία, οικογενειακά χρέη. Οι διαδρομές είναι μεγάλες, οι στάσεις αβέβαιες. Μερικές φορές η Ελλάδα δεν ήταν καν ο τελικός προορισμός, αλλά το να μείνουν εδώ αποδείχτηκε πιο εύκολο από το να συνεχίσουν να φεύγουν.
Ανάμεσα σε χαρτιά που δεν βγαίνουν και δουλειές χωρίς στήριξη
Με το που φτάνουν, η γλώσσα και τα χαρτιά είναι τα πρώτα εμπόδια. Το να βρουν επίσημη δουλειά είναι σχεδόν αδύνατο χωρίς άδεια παραμονής. Το κρατικό δίχτυ προστασίας είναι ελάχιστο, ειδικά για γυναίκες χωρίς έγγραφα.
Έτσι προκύπτει αυτό που μοιάζει η μόνη άμεση επιλογή: η προσφορά σεξουαλικών υπηρεσιών σε μια χώρα που, αν και νομιμοποιεί την πορνεία, την περιορίζει σε ένα λαβύρινθο κανονισμών που ελάχιστες μπορούν να καλύψουν.
Θεωρητικά, η εργασία σε νόμιμο οίκο ανοχής εξασφαλίζει ασφάλεια και ιατρικούς ελέγχους. Στην πράξη, απαιτεί διαδικασίες αδύνατες για μετανάστριες: άδεια παραμονής, φορολογική εγγραφή και δικαιολογητικά που δεν διαθέτουν.
Έτσι, πολλές καταλήγουν σε ιδιωτικά διαμερίσματα ή στον δρόμο, χωρίς καμία νομική κάλυψη, εκτεθειμένες σε αστυνομική βία, εκμετάλλευση από μεσάζοντες και τον διαρκή φόβο απέλασης.
Δίκτυα στήριξης και μοναξιά που μοιράζεται
Μόλις εγκατασταθούν, ανακαλύπτουν άλλο ένα εμπόδιο: τον άγριο ανταγωνισμό με τις ντόπιες εργάτριες και την προτίμηση πολλών πελατών στις Ελληνίδες. Ο ρατσισμός λόγω εθνικότητας ή χρώματος δέρματος γίνεται καθημερινότητα.
Σε αυτά προστίθενται οι μαφίες, που τις πλησιάζουν στη μητρική τους γλώσσα με υποσχέσεις για στέγη και προστασία. Λίγες καταφέρνουν να ξεφύγουν. Το αρχικό χρέος για τη μεταφορά τους διογκώνεται με τόκους αβάσταχτους, δένοντάς τες σε ένα κύκλωμα χωρίς έξοδο.
Δεν μιλούν γι’ αυτές στις τηλεοπτικές συζητήσεις για τη μετανάστευση ούτε στις εργασιακές μεταρρυθμίσεις. Η ύπαρξή τους είναι δημόσιο μυστικό που ενοχλεί όταν αναφέρεται.
Οι ιστορίες τους μπλέκονται τα ξημερώματα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, σε δωμάτια που νοικιάζονται με την ώρα ή σε γωνίες όπου η αστυνομία αδιαφορεί όσο πληρώνονται οι σωστοί άνθρωποι. Η νύχτα είναι ταυτόχρονα χώρος τους και απειλή τους.
Επανεφευρίσκοντας τον εαυτό τους για να επιβιώσουν
Μέσα σε αυτόν τον αόρατο χάρτη υπάρχουν και γυναίκες που καταφέρνουν να επανεφεύρουν τον εαυτό τους. Οργανώνονται σε άτυπα δίκτυα στήριξης για να μοιράζονται πληροφορίες για βίαιους πελάτες ή ασφαλή καταλύματα.
Κάποιες μαθαίνουν γρήγορα ελληνικά και διευρύνουν την πελατεία τους. Άλλες νομιμοποιούνται με γάμους για χαρτιά ή με προσωρινές δουλειές καθαριότητας που τις κρατούν απλώς ζωντανές.
Καμία ιστορία δεν είναι ίδια, αλλά όλες έχουν ένα κοινό: η μοναξιά δεν φεύγει ποτέ.
Ψηφιακή αορατότητα και ζωές χωρίς φωνή
Μέσα σε αυτή την περίπλοκη πραγματικότητα, η παρουσία μεταναστριών εργατριών του σεξ στις διαδικτυακές πλατφόρμες περιορίζεται σε διαθέσιμα σώματα, αγνοώντας τις διαδρομές που τις έφεραν ως εδώ. Μετατρέπονται σε μια ακόμη υπηρεσία της νύχτας, σε ένα τηλέφωνο, έναν αριθμό WhatsApp. Κανείς δεν βλέπει την αγωνία της εβδομαδιαίας αποστολής χρημάτων πίσω ή τον φόβο ότι ίσως δεν επιστρέψουν ποτέ στο μικρό διαμέρισμα που μοιράζονται.
Ανάμεσα σε αγγελίες και ζωές που δεν γράφονται πουθενά
Αυτό το τοπίο αποτυπώνεται και στην τεράστια ποσότητα αγγελιών για Συνοδοί στην Ελλάδα που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο, όπου μπλέκονται ντόπιες με μετανάστριες που μόλις έφτασαν και δεν μιλούν καλά τη γλώσσα. Αν και ο όρος μπορεί να ακούγεται κομψός, πίσω του κρύβονται ιστορίες επιβίωσης που δεν έχουν καμία σχέση με πολυτέλεια. Για πολλές, η ανάρτηση αγγελίας είναι η μόνη επιλογή όταν όλες οι άλλες πόρτες είναι κλειστές.
Το Skokka Ελλάδα, για παράδειγμα, παρουσιάζει ένα πλήθος προφίλ που αποκαλύπτουν πολλά περισσότερα από μια υπηρεσία: γλώσσες, χώρες προέλευσης, ηλικίες, βλέμματα άδεια ή προκλητικά σε προσεκτικά επεξεργασμένες φωτογραφίες. Πίσω από κάθε αγγελία υπάρχει μια ιστορία συνόρων, μια χαμένη γλώσσα και μια οικογένεια που περιμένει από την άλλη μεριά. Αυτό που μοιάζει με κατάλογο απόλαυσης είναι, ταυτόχρονα, ένας καθρέφτης καταναγκαστικών μετακινήσεων και σιωπηλής επιβίωσης.
Ανάμεσα σε λίγη βοήθεια και την απόλυτη αορατότητα
Την ίδια στιγμή, ΜΚΟ και φεμινιστικές οργανώσεις προσπαθούν να προσφέρουν βοήθεια. Παρέχουν νομική στήριξη, δωρεάν ιατρικούς ελέγχους και ασφαλείς χώρους για ψυχοκοινωνική υποστήριξη. Όμως οι πόροι τους δεν επαρκούν μπροστά στον όγκο των αναγκών.
Κάθε μήνα φτάνουν νέες γυναίκες, η καθεμία με τη δική της κόλαση, χωρίς πουθενά να φωνάξει. Υπολογίζεται ότι την τελευταία δεκαετία χιλιάδες μετανάστριες πέρασαν από την εργασία του σεξ στην Ελλάδα ως τη μόνη επιλογή επιβίωσης, αλλά σχεδόν καμία επίσημη στατιστική δεν τις μετρά.
Σε μια χώρα που αυτοπροβάλλεται ως κοιτίδα της δημοκρατίας, αυτές οι γυναίκες μένουν χωρίς φωνή. Συνεχίζουν να υπάρχουν σε ανώνυμα δωμάτια ή σε online προφίλ, κινούνται γρήγορα για να μην τις δει κανείς.
Μετανάστευσαν για να σωθούν, αλλά στην Ελλάδα ανακάλυψαν ότι μπορείς να ζεις χωρίς να υπάρχεις. Και σε έναν κόσμο όπου η ορατότητα είναι δύναμη, η μεγαλύτερη τιμωρία τους παραμένει η αορατότητα.
