H Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως
29 Μαΐου. Ημέρα μνήμης ενός γεγονότος που σημάδεψε βαθιά την ιστορία του Γένους μας και της Αγίας μας Εκκλησίας. Αναφερόμαστε, βεβαίως, στην Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως το 1453, όταν η Βασιλεύουσα των πόλεων, το στολίδι της Ρωμιοσύνης και της Ορθοδοξίας, έπεσε στα χέρια των Οθωμανών.
Δεν πρόκειται απλώς για μια ιστορική επέτειο. Πρόκειται για πνευματική μνήμη, για βίωμα πίστης, για πληγή και ελπίδα συνάμα. Γιατί η Πόλη αυτή, χτισμένη με προσευχές και δάκρυα, ήταν αφιερωμένη στην Υπέρμαχο Στρατηγό, την Παναγία μας, και ήταν φως της Ορθοδοξίας για ολόκληρη την Οικουμένη.
Η Βασιλεύουσα: Πόλη του Θεού
Η Κωνσταντινούπολη δεν ήταν μία οποιαδήποτε πρωτεύουσα. Ήταν η Νέα Ρώμη, οραματισμένη και θεμελιωμένη από τον Άγιο Κωνσταντίνο, όχι ως επίγειο κέντρο εξουσίας, αλλά ως πόλη Θεού. Εκεί κυριαρχούσε η Θεία Λειτουργία, ο ιερός ρυθμός της Εκκλησίας, το Ευαγγέλιο του Χριστού ήταν ο νόμος και η Παναγία η προστάτιδα.
Η Αγιά Σοφιά (ο Ιερός Ναός Της Του Θεού Σοφίας), το στολίδι της Ορθοδοξίας, δεν ήταν απλώς ναός – ήταν ουρανός επί γης. Εκεί τελούνταν η Θεία Λειτουργία με αρχοντιά, ευσέβεια και δόξα, δείχνοντας στους λαούς πως η αληθινή δύναμη πηγάζει από τον Θεό, όχι από τη βία και τη σπάθη.
Η Άλωση – Σταυρός και Μαρτυρία
Όταν οι Οθωμανοί κύκλωσαν την Πόλη, ο Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ΙΑ’ Παλαιολόγος δεν εγκατέλειψε. Έμεινε στη θέση του, ως ποιμένας καλός, που θυσιάζεται υπέρ του ποιμνίου του. Στάθηκε στη μάχη, πολέμησε με θάρρος, και έπεσε μαζί με τον λαό του – όχι ως βασιλιάς ηττημένος, αλλά ως μάρτυρας πίστεως και θυσίας.
Πριν την τελική έφοδο, τελέστηκε στην Αγία Σοφία η τελευταία Θεία Λειτουργία. Χριστιανοί κάθε τάξης, στρατιώτες, μοναχοί, λαϊκοί, έκλαψαν μαζί, κοινώνησαν μαζί, προσευχήθηκαν. Ήταν το τέλος ενός πολιτισμού, αλλά και η αρχή μιας μυστικής Ανάστασης, που θα κρατούσε ζωντανή την φλόγα του Γένους μέσα από αιώνες σκλαβιάς.
Η Εκκλησία δεν έπεσε
Αν έπεσε η Πόλη, η Εκκλησία δεν έπεσε. Η Θεία Λειτουργία συνεχίστηκε σε υπόγειες εκκλησίες, σε μοναστήρια, στα σπίτια των απλών ανθρώπων. Η Παράδοση μας κράτησε ζωντανούς. Οι θρήνοι έγιναν προσευχές. Οι θρύλοι έγιναν ελπίδα. Και μέσα στην πιο μαύρη νύχτα της ιστορίας μας, το Φως του Χριστού δεν έσβησε.
Ο λαός μας, σκλαβωμένος μεν, ελεύθερος εν Πνεύματι, δεν λησμόνησε ποτέ την Πόλη. Από γενιά σε γενιά διατηρήθηκε ο λόγος:
«Πάλι με χρόνους, με καιρούς, πάλι δικά μας θα ‘ναι…»
Όχι με μίσος ή εκδίκηση, αλλά με την πίστη ότι τίποτα δεν χάνεται στον Θεό.
Πνευματικό Μάθημα και Κάλεσμα
Η μνήμη της Άλωσης δεν είναι για να μας γεμίζει μόνο θλίψη. Είναι για να μας αφυπνίζει πνευματικά. Ζούμε σε εποχές που η πίστη μας πολεμείται, όχι πλέον με όπλα, αλλά με τη λήθη, την αδιαφορία, την αλλοίωση της αλήθειας. Κι αν χάσαμε την Πόλη τότε με τη σπάθη, σήμερα κινδυνεύουμε να χάσουμε την πίστη μας με τη ραθυμία.
Ο σύγχρονος χριστιανός καλείται να σταθεί όπως στάθηκε ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος: όρθιος, πιστός, θαρραλέος, μα πάνω απ’ όλα ενωμένος με την Εκκλησία και τα Μυστήρια. Το πνευματικό κάλεσμα είναι σαφές:
Μη χάσουμε την Πόλη που είναι μέσα μας – την καρδιά μας, την πίστη μας, την ταυτότητά μας.
Επίλογος – Ελπίδα Αναστάσεως
Ας μείνουμε σταθεροί, ενωμένοι, ταπεινοί αλλά και άγρυπνοι. Ο Θεός δεν εγκαταλείπει το ποίμνιό Του. Και η Παναγία, η Υπέρμαχος Στρατηγός, είναι μαζί μας όπως τότε.
«Η Πόλη δεν είναι νικημένη·
ζει στις καρδιές των πιστών
και περιμένει την Ανάσταση του Γένους.»
Αιωνία η μνήμη τού Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου και των υπερασπιστών της Πόλεως.
Η Πόλη δεν πέθανε – αναμένει:
Την επιστροφή στην πίστη, στην Ορθοδοξία, στην καρδιακή μετάνοια και τον εκκλησιαστικό τρόπο ζωής. Η Πόλη, ως σύμβολο της Εκκλησίας και του Θεού, προσμένει να δει το Γένος να ξαναζεί με ευσέβεια, με φόβο Θεού, με Ορθόδοξη ταυτότητα.
Η Πόλη “καρτερεί” να δει ξανά την ενότητα των Ορθοδόξων, όχι μόνο γεωγραφικά, αλλά πνευματικά και μυστηριακά: ενότητα στην Πίστη, στα Μυστήρια, στην αγάπη.
Η Πόλη είναι τόπος μαρτυρίου. Από τον Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Παλαιολόγο μέχρι τον απλό λαό που θυσιάστηκε. Καρτερεί τη στιγμή που η θυσία αυτή θα αναγνωριστεί, όχι απαραίτητα με ανθρώπινη δόξα, αλλά με θεία δικαίωση.
Πάνω απ’ όλα, η Πόλη καρτερεί τη Βασιλεία του Θεού να κυριαρχήσει ξανά στις καρδιές των ανθρώπων – τότε θα έχει νικηθεί η λήθη, η αμαρτία, η αποστασία. Τότε θα ξαναζήσει η “Πόλη του Θεού”, όχι μόνο γεωγραφικά, αλλά μέσα μας.
Η Άλωση δεν ήταν το τέλος. Ήταν ένας σταυρός. Και κάθε σταυρός – εν Χριστώ – οδηγεί στην Ανάσταση.
Η Πόλη λοιπόν αναμένει όχι απλώς να ελευθερωθεί εξωτερικά, αλλά να κατοικηθεί ξανά από ανθρώπους του Θεού.
