Από την τρομοκρατία της ενοχής στη δύναμη της μετάνοιας – Η Ορθόδοξη απάντηση στον πνευματικό φόβο
Αγαπητοί μου Χριστός Ανέστη!
Πριν από λίγες ημέρες συμμετείχα σε μία συζήτηση και αναφέρθηκε ότι κυκλοφορούν φυλλάδια που καταγράφουν εκατοντάδες πράξεις ως “αμαρτίες”, πολλές φορές με τρόπο υπερβολικά αυστηρό ή και τρομακτικό. Δεν προσφέρουν παρηγοριά ή μετάνοια, αλλά ενοχή και φόβο. Όμως πρέπει να γνωρίζουμε ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν σώζει δια του τρόμου. Ο Χριστός δεν ήρθε στον κόσμο για να φοβίσει τον άνθρωπο αλλά να τον σηκώσει από την πτώση και να τον οδηγήσει στη σωτηρία.
Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος μας λέει:
“Δεν υπάρχει καμία αμαρτία που να είναι πιο δυνατή από την αγάπη του Θεού για τον άνθρωπο.”
Αυτό σημαίνει ότι ό,τι κι αν έχει κάνει ο άνθρωπος, όσο κι αν έχει πέσει, ο Θεός μπορεί να τον συγχωρήσει — αρκεί να μετανοήσει με αληθινή καρδιά.
Η Μετάνοια Δεν Είναι Κατάθλιψη — Είναι Επιστροφή
Η λέξη μετάνοια σημαίνει αλλαγή τρόπου σκέψης και ζωής. Δεν είναι ένα στιγμιαίο “συγγνώμη”, ούτε μια μόνιμη ενοχή. Είναι εσωτερική αλλαγή, πορεία επιστροφής στον Θεό, με ταπείνωση και εμπιστοσύνη. Όπως έλεγε ο όσιος Παΐσιος: «Ο Χριστός είναι χαρά, όχι κατάθλιψη. Η μετάνοια δεν φέρνει μαυρίλα, φέρνει φως!»
Η εξομολόγηση δεν είναι δικαστήριο, αλλά τόπος ιάσεως. Ο πνευματικός δεν είναι δικαστής αλλά γιατρός. Δεν καταδικάζει – θεραπεύει. Ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος μας λέει:
«Μετάνοια είναι συμφωνία με τον Θεό μέσω της ζωής και της ελπίδας.»
(Δηλαδή η μετάνοια δεν είναι κάτι στενάχωρο — είναι συμφωνία ζωής με τον Θεό, είναι εμπιστοσύνη στο έλεός Του.)
Από την Ενοχή στη Θεραπεία
Όσοι διαβάζουν αυστηρά φυλλάδια και νιώθουν απογοήτευση ή φόβο, χρειάζεται να ξέρουν πως αυτό δεν είναι η φωνή του Θεού. Η φωνή του Θεού είναι γεμάτη αγάπη και ελπίδα. Ο ίδιος ο Χριστός, όταν ο ληστής στο σταυρό μετανοεί, του λέει:
«Σήμερα θα είσαι μαζί μου στον Παράδεισο».
Δηλαδή δεν περιμένει χρόνια μετάνοιας, αλλά συγχωρεί άμεσα όταν δει ειλικρινή καρδιά.
Ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος μας ενισχύει με τα εξής λόγια:
«Μην πεις: αμάρτησα και δεν υπάρχει συγχώρηση. Γιατί με τη μετάνοια, η αμαρτία λιώνει όπως ο πάγος από τη φωτιά.»
(Με άλλα λόγια, όσο βαριά κι αν είναι μια αμαρτία, μπροστά στη μετάνοια και τη Χάρη του Θεού εξαφανίζεται.)
Η Ορθοδοξία Είναι Ευαγγέλιο Ελπίδας
Η Ορθόδοξη Πίστη είναι το Ευαγγέλιο της Ανάστασης, όχι της ενοχής. Ο Θεός δεν περιμένει την τελειότητα – ζητά την ταπείνωση. Όπως είπε ο άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης:
«Κράτα τον νου σου στον Άδη και μη χάνεις την ελπίδα σου.»
(Δηλαδή ακόμα κι αν νιώθεις χαμένος, μη σταματάς να ελπίζεις στο έλεος του Θεού.)
Αυτό είναι το μήνυμα της Εκκλησίας: δεν υπάρχει πτώση χωρίς ελπίδα ανόρθωσης. Δεν υπάρχει τραύμα που να μην μπορεί να γιατρέψει η Θεία Χάρις. Δεν υπάρχει αμαρτία που να μην νικιέται από την αγάπη του Χριστού.
Ας αφήσουμε πίσω μας κάθε μορφή θρησκοληψίας που κάνει την πίστη να μοιάζει με κατάλογο απαγορεύσεων και καταδίκης. Η Εκκλησία δεν είναι τόπος καταναγκασμών αλλά ελευθερίας. Δεν είναι δάχτυλο που δείχνει τον ένοχο, αλλά χέρι που σηκώνει τον πεσμένο.
Το αληθινό μήνυμα της Ορθοδοξίας είναι: ότι ο Χριστός δεν ήρθε να καταδικάσει, αλλά να σώσει.
