Φωτογραφία: Σύλλογος κατοίκων παλιάς πόλης Ναυπλίου. Τάκης Πασσαλής (Πρόεδρος), Δέσποινα Γκάτζιου (Αντιπρόεδρος)
Υπάρχει δυνατότητα αντιστροφής της καταστροφικής πορείας των ιστορικών αστικών χώρων από την τουριστική ανάπτυξη ή πρόκειται για μη αναστρέψιμη και προδιαγεγραμμένη πορεία προς την ντισνεϋλανδοποίησή τους;
Το αγωνιώδες ερώτημα αφορούσε πρωτίστως το Ναύπλιο αλλά, ουσιαστικά, τίθεται με την ίδια αγωνία για πολλά άλλα μέρη της Ελλάδας και γειτονικών χωρών στις οποίες οι υποτιθέμενες αναπτυξιακές πολιτικές μετατρέπουν τους ιστορικούς αστικούς χώρους σε τουριστικά πάρκα δημιουργώντας σοβαρά προβλήματα στους μόνιμους κατοίκους οι οποίοι «εκδιώκονται» με την αλλαγή της χρήσης των χώρων και δημιουργούν προϋποθέσεις «ερημοποίησης» σε περιόδους μη προσέλευσης τουριστών.
Η πρώτη εκδήλωση του Συλλόγου Κατοίκων Παλιάς Πόλης Ναυπλίου ήταν, από την άποψη αυτή, όχι μόνο σημαντική αλλά και αξιέπαινη καθώς έδωσε τη δυνατότητα δημιουργίας ενός διαρκούς δημόσιου διαλόγου ο οποίος, πέρα από το ίδιο το πρόβλημα της παλιάς πόλης του Ναυπλίου, επιδέχεται σειρά διαφορετικών περιπτώσεων καταστροφικής διαχείρισης της αστικής πολιτισμικής κληρονομιάς. Έτσι, επιτρέπει να γίνονται συγκρίσεις αλλά και να αναδεικνύονται διαφορετικά στοιχεία που πιθανόν να μην είναι κατανοητά σε μια και μοναδική περίπτωση. Αναφέρομαι, για παράδειγμα, στην περίπτωση της άτυχης ιστορικής πόλης του Άργους, η καταστροφή της οποίας δεν έχει καμία σχέση με τουριστική αξιοποίηση.
Η πρώτη εκδήλωση του Συλλόγου στηρίχτηκε στην παρουσία γνωστών προσωπικοτήτων με ιδιαίτερη παρουσία στο χώρο έρευνας, ανάδειξης και διάσωσης χώρων και κτηρίων. Οι κυρίες Λυδία Καρρά, Ελένη Μαΐστρου και Μπέττυ Χατζηνικολάου, εκπροσωπώντας την Ελληνική Εταιρεία Πολιτισμού και Περιβάλλοντος έθεσαν μια σειρά από ζητήματα για την αστική ανάπτυξη δίνοντας παραδείγματα από διάφορες περιοχές της χώρας και τονίζοντας την δυναμική των τουριστικών ρευμάτων τα οποία μπορούν να είναι και καταστροφικά. Όχι όμως απαραίτητα καταστροφικά αν οι πολιτικές που οργανώνονται και υλοποιούνται θέτουν προϋποθέσεις ήπιας οικονομικής και τουριστικής ανάπτυξης. Από εδώ ξεκινά τόσο το μεγάλο πρόβλημα όσο και ο ακόμη μεγαλύτερος προβληματισμός.
Στην παρουσίαση κυριάρχησε η έννοια της φέρουσας ικανότητας των χώρων. Η δυνατότητα ιδιαίτερα των μικρών αστικών χώρων δεν είναι απεριόριστη. Αναφέρθηκαν πολλά και σημαντικά παραδείγματα από την Ελλάδα και το εξωτερικό (Σαντορίνη, Βαρκελώνη, κλπ), με τα οποία ήδη εμφανίζονται σοβαρότατα προβλήματα κορεσμού της «φέρουσας ικανότητας» τουριστικής υποδοχής με συγκεκριμένες και μη διαχειρίσιμες (για την ώρα) αιτίες όπως η βραχυχρόνια μίσθωση γνωστότερη ως Airbnb, όπως επίσης και ο διαρκώς αυξανόμενος αριθμός επισκεπτών με άλλες μορφές (π.χ. κρουαζιερόπλοια). Είναι γνωστά και διαπιστωμένα τα προβλήματα στη Βενετία, στα Κανάρια νησιά, στη Σαντορίνη, αλλά και σε μικρότερους χώρους όπως το Ναύπλιο.
Εδώ λοιπόν (προς)τίθεται μια άλλη διάσταση που αφορά στη φέρουσα ικανότητα των κοινωνιών. Με άλλα λόγια,μέχρι πιο βαθμό οι τοπικές κοινωνίες μπορούν να αποδεχθούν τα προβλήματα που ανακύπτουν και μέχρι ποιο βαθμό οι πολιτικοί τους εκπρόσωποι θα μπορούν να στρουθοκαμηλίζουν αποδεχόμενοι από τη μια το «δίκαιο και επιτακτικό» των ερευνών/μελετών και από την άλλη διαιωνίζοντας την απραξία στο επίπεδο των πολιτικών σχεδιασμών και αποφάσεων.
Ίσως αυτή να ήταν και η μεγαλύτερη προσφορά της βραδιάς. Το γεγονός δηλαδή, ότι (ξαν)ακούσαμε πως όλα αυτά τα θέματα είχαν ήδη τεθεί από τη δεκαετία του ’80 και οι μελέτες έδιναν συγκεκριμένες κατευθύνσεις για έναν αναπτυσσόμενο αστικό χώρο στη βάση των αρχών της αειφορίας. Για μια ακόμη φορά η γενική παρατήρηση ήταν πως καμία από τις κατευθύνσεις αυτές δεν λήφθηκε σοβαρά υπόψη, γεγονός που σήμερα μας επιτρέπει, δυστυχώς, να υποθέσουμε πως η φέρουσα ικανότητα της κοινωνίας και των πολιτικών της εκπροσώπων έχει ακόμη περιθώρια αποδοχής καταστροφικών συνεπειών μιας φαινομενικής οικονομικής ανάπτυξης. Ο νέος Δήμαρχος Ναυπλίου κ. Ορφανός ήταν, προς τιμή του, παρών στην εκδήλωση. Σε αυτόν απευθύνθηκαν οι ομιλήτριες και όσες/όσοι με τις παρεμβάσεις τους ανέδειξαν διάφορους προβληματισμούς.Υπήρξαν τοποθετήσεις χαρακτηριστικές για την μετριοπάθεια τους (Μπάμπης Αντωνιάδης) οι οποίες αναγνωρίζουν την πολυπλοκότητα του ζητήματος και προτείνουν σταδιακές αλλαγές προστασίας του αστικού περιβάλλοντος. «Με μέτρο όλα» ήταν επίσης το κύριο σημείο της παρέμβασης της νομικού ΜαρικέληΤόμπρα, ενώ η παρατήρηση που ενδιαφέρει δεκάδες πολίτες και ιδιαίτερα τον κόσμο του Πανεπιστημίου προήλθε από την κ. Μαΐστρου με την προτροπή : «Δημοτικό λεωφορείο κε Δήμαρχε!»
Οι τοποθετήσεις συνεχίστηκαν για αρκετή ώρα και ο πλούσιος διάλογος απέδειξε τη σημασία του θέματος και την επιτυχία της πρωτοβουλίας του Συλλόγου κατοίκων παλιάς πόλης Ναυπλίου. Οι διοργανωτές του θα συνεχίσουν τις συναντήσεις αυτές.
Γ. Κόνδης
