“Πορτοκαλούσα” η Παναγιά του βράχου στο Άργος
(Η παραπάνω εικόνα αγιογραφήθηκε απο τους ιερομόναχους Μακάριο και Ιωσήφ μαζί με τα παιδιά του κατηχητικού “Κρυφό σχολειό” του 3ου Δημοτικού Σχολείου Άργους, με πρωτοβουλία του Συλλόγου Γονέων & Κηδεμόνων)
Mαζί με το Κάστρο, αποτελεί το σήμα κατατεθέν του Άργους. Η Παναγία η Κατακεκρυμμένη, η Πορτοκαλούσα, η Παναγία του βράχου, είναι το όμορφο ντεκόρ της πόλης.
Αν δεν υπήρχε σ’ αυτόν τον τόπο ο Άγιος Πέτρος, τότε σίγουρα τα Εισόδια της Θεοτόκου θα ήταν η κύρια τοπική εορτή και αργία. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο πως οι περισσότεροι Αργείτες και Αργείτισσες που φέρουν το όνομα της Παναγίας και κατοικούν στις δυτικές συνοικίες (από τη Λαϊκή Αγορά και πάνω) γιορτάζουν στις 21 Νοέμβρη την ονομαστική τους εορτή.
Χτισμένη στον απόκρημνο βράχο, επιβλητική και κατάλευκη, υποδηλώνοντας την αγνότητα της Θεοτόκου, η εκκλησία είναι σημείο προσευχής και θρησκευτικής λατρείας για τους Αργείτες. Λίγοι είναι οι πιστοί που δεν έστρεψαν προς τη δύση το κεφάλι τους και δεν έκαναν κάποια στιγμή την προσευχή τους, ανταμώνοντας το βλέμμα τους με το ναό.
Ο ναός ονομάζεται «Παναγία Κατακεκρυμμένη» από την παλιά εικόνα που βρέθηκε κρυμμένη στη σπηλιά του βράχου. Σύμφωνα με την παράδοση, μια λάμψη μέσα στη νύχτα (ή κάποιο όνειρο) οδήγησε τους Αργείτες στη σπηλιά. Αφού ανακάλυψαν την εικόνα έκτισαν την εκκλησία.
Η εκκλησία έχει συνδεθεί άμεσα με το Άργος όπως φανερώνει και το δεύτερο παρωνύμιό της: Πορτοκαλούσα. Ένας από τους λόγους που πήρε αυτό σχετίζεται με την εποχή εορτασμού. Τις μέρες της γιορτής της ωριμάζουν οι πρώτοι καρποί του κάμπου.
Σύμφωνα με το έθιμο, στις νύφες του Άργους που παντρεύονταν στην Παναγία, πετούσαν οι καλεσμένοι πορτοκάλια ή πρόσφεραν κλαδιά πορτοκαλιάς. Και την ημέρα της εορτής τα νιόπαντρα ζευγάρια, που επιβαλλόταν να βρίσκονται στην εκκλησία, δέχονταν “πυρά” με …βιταμίνη C. Το έθιμο αυτό φαίνεται πως έχει τις ρίζες του από την αρχαιότητα. Σε κοντινό σημείο υπήρχε ο ναός της Ακραίας Ήρας όπου στις νύφες πετούσαν άγρια αχλάδια και έδιναν κλαδιά γκορτσιάς (δεν υπήρχαν τότε πορτοκαλιές στην Ευρώπη). Η εορτή ονομαζόταν “Βαλλαχράδες”.
Η ιστορία της
Η Παναγία ιδρύθηκε λίγο μετά το 1700, επί Ενετοκρατίας, και διατηρήθηκε ως μονή μέχρι το 1833, έχοντας μεγάλη περιουσία. Αρχικά ήταν γυναικείο μοναστήρι και στη συνέχεια έγινε ανδρικό. Το 1837 αναφέρεται στην εφημερίδα της Κυβερνήσεως ως “χωρίον του Δήμου Αργείων”.
Το 1798 λειτούργησε εκεί με πρωτοβουλία των Περρουκαίων το πρώτο σχολείο του Άργους, μέχρι το 1822. Κατά καιρούς λειτούργησε ιερατική σχολή και για λίγο καιρό φοίτησε και ο Παλαιών Πατρών Γερμανός.
Το 1822 ιδρύθηκε εκεί το πρώτο ελληνικό νομισματοκοπείο, το οποίο όμως δεν έκανε ποτέ παραγωγή. Από το 1856 η μονή ήταν ενοριακός ναός και από το 1911 παρεκκλήσι του Τιμίου Προδρόμου. Πριν από το 1900, σε ειδικό κελί έκλειναν τους παράφρονες με την ελπίδα της ίασης από τη Θεοτόκο.
Το Μεγάλο Σάββατο του 1906, η εκκλησία καταστράφηκε από πυρκαγιά που προήλθε κατά πάσα πιθανότητα από πυροτεχνήματα. Στις 27 Απριλίου 1941, βομβαρδίστηκε από τους Γερμανούς. Σκοτώθηκαν περίπου 10 άτομα που είχαν καταφύγει εκεί για να σωθούν από τους βομβαρδισμούς που ξεκίνησαν την προηγούμενη μέρα…
Τα σημαντικότερα από τα σωζόμενα κειμήλια του ναού είναι ένα Ευαγγέλιο που εκδόθηκε στη Βενετία το 1776, η εικόνα των Εισοδίων της Θεοτόκου και η εικόνα της Παναγίας Γλυκοφιλούσας.
Γ.Χ.Ν.
“Πορτοκαλούσα” η Παναγιά του βράχου στο Άργος
