Ιούλιος 1973 – Το χουντικό δημοψήφισμα στο Ναύπλιο
Βαθιά συγκινημένος από την επιλογή των οργανωτών του Φεστιβάλ Ναυπλίου, να συμπεριλάβουν ομιλία για τα 50 χρόνια από την επάνοδο της Δημοκρατίας στο Μουσικό Φεστιβάλ, με ομιλητές άτομα που δεν είχαν καμία σχέση με τα τότε γεγονότα (δικιά τους η επιλογή , δικιά τους και η εκδήλωση) … αποφάσισα να γράψω και εγώ μερικά για την Μεταπολίτευση.
Θεωρήστε τα ως άσκηση μνήμης και όχι ως πολιτική ανάλυση.
Το 1973 ήταν ένα φοβερό έτος για το Ναύπλιο.
Ήταν η μοναδική χρονιά που ο Πανναυπλιακός (του Καρποδίνη) πρωταγωνίστησε στην Δευτέρα Εθνική (τελικά, μια μοιραία ήττα με 1-0 από τον Ίκαρο Νέας Ιωνίας, στην έδρα μας, μας έκοψε τα φτερά.)
Στην αρχή της χρονιάς όλα φαινόντουσαν ήρεμα. Η Χούντα θα μακροημέρευε. Τον προηγούμενο Απρίλιο του 1972 είχε οργανώσει ο στρατός μια φαντασμαγορική τελετή στο γήπεδο για την 5 ετία της δικτατορίας. Ήταν η τελευταία.
Τον Γενάρη και Φλεβάρη του 1973 ξέσπασαν για πρώτη φορά μαζικές φοιτητικές διαδηλώσεις στην Αθήνα. Τα νέα τα έφερναν φοιτητές και μαθητές που είχαν πάει στην πρωτεύουσα για Φροντιστήριο. (Μια Ναυπλιώτισσα μαθήτρια έχασε τότε το ένα της μάτι από πλαστική σφαίρα).
Παρ όλα αυτά ο κόσμος στο Ναύπλιο ήταν ακόμη διστακτικός. Η Χούντα είχε γερά ερείσματα. Η πρώτη δυσπιστία άρχισε να εκδηλώνεται όταν ο πληθωρισμός άρχισε να παίρνει την ανηφόρα. Από το 1952 (υποτίμηση Μαρκεζίνη) μέχρι το 1973 η δραχμή ήταν ένα σταθερό νόμισμα και το βιωτικό επίπεδο βελτιωνόταν (όχι με την ταχύτητα της υπόλοιπης Ευρώπης, αλλά βελτιωνόταν εμφανώς). Το 1973 φάνηκε ότι δεν πήγαινε καλά η οικονομία.
Ο μηχανισμός της Χούντας: Στρατός (=Α2 γραφεία στρατιωτικών διοικήσεων και ΕΣΑ), Αστυνομία (Ασφάλεια, ρουφιάνοι και μηχανισμός στρατολόγησης σε ΤΕΑ) κρατούσε μια χαρά. Φυλακισμένοι από την περιοχή για πολιτικούς λόγους ήταν μόνο ο Γρ. Φαράκος (ΚΚΕ), Δωρίκος Κόκκινος (ΠΑΚ) και ο Γιάννης Μπάζος (ελαιοχρωματιστής, του είχαν φορτώσει ένα σύνθημα που είχε γραφτεί στο Ρολόι). Η τύχη τους (προς ντροπή μας) δεν συγκινούσε την κοινή γνώμη. Το ότι υπήρχαν και τρεις ή τέσσερις στο εξωτερικό με κομμένα διαβατήρια, ίσως να μην είχε γίνει αντιληπτό πέραν των οικογενειών τους.
Η κίνηση όμως των φοιτητών με αποκορύφωμα τις δυο «καταλήψεις της Νομικής» φανέρωνε πως είχαν αρχίσει να αναπτύσσονται καινούργιες τάσεις στη νεολαία, ιδεολογικά πιο ριζοσπαστικές από τις παραδοσιακές δυνάμεις. Πράγμα που σήμαινε ότι προοπτικά η Χούντα θα έχανε το παιχνίδι. Το οποίο δεν ήταν σίγουρο τί άλλο θα μπορούσε να παρασύρει.
Έτσι άρχισε η προσπάθεια «φιλελευθεροποίησης του καθεστώτος». Δλδ. να βρεθούν πρόθυμοι πολιτικοί, που θα δεχόντουσαν να συμμετάσχουν σε εκλογές και Βουλή, με δικαίωμα αρνησικυρίας (=βέτο) από τον Παπαδόπουλο. Αυτό δεν ικανοποιούσε κανέναν. Ούτε τους παλιούς πολιτικούς, ούτε τη ριζοσπαστική νεολαία.
Η σημαντικότερη αντίδραση σε αυτή την τάση προήλθε από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Προέβη σε δηλώσεις που δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα «Βραδυνή», με τις οποίες ζητούσε από την Χούντα να πάει σπίτι της και να επιτρέψει τη διεξαγωγή ελεύθερων εκλογών για συντακτική Εθνοσυνέλευση. Άμεσα, απαγορεύτηκε – με δικαστικές αποφάσεις – η κυκλοφορία της εφημερίδας και κατασχέθηκαν από τα περίπτερα τα φύλλα της. Το Ναύπλιο ήταν από τις ελάχιστες πόλεις που δεν έγιναν κατασχέσεις και αγοράσαμε ελεύθερα την «Βραδυνή».
Αυτό οφειλόταν στον Βασίλειο Κόκκινο, τότε Πρόεδρο Εφετών στην πόλη μας. Ο μετέπειτα πρόεδρος του «Ειδικού Δικαστηρίου» είχε έρθει σε επαφή με τον μηχανισμό του Κωνστ. Καραμανλή. Είχε επισκεφθεί το Ναύπλιο ο Κωνσταντίνος Παπακωνσταντίνου (παλιός υπουργός του Καραμανλή και ο στενότερος συνεργάτης του) και με τη βοήθεια του Ναυπλιώτη δικηγόρου Βάθη είχαν διαδοθεί οι προθέσεις του Καραμανλή. Αυτό μαθεύτηκε γιατί ένα τσούρμο ασφαλίτες και ρουφιάνοι παρακολουθούσαν κάθε βήμα του Παπακωνσταντίνου (λες και ήταν κομμουνιστής!!!!!) και δεν κράτησαν κλειστό το στόμα τους.
Το δεύτερο σοκ που έπαθε η Ναυπλιακή κοινωνία ήταν με το λεγόμενο «Κίνημα του Ναυτικού». Μια σειρά αξιωματικοί του Ναυτικού, πιστοί στη Συνταγματική νομιμότητα και ενάντιοι στην Χούντα είχαν σχηματίσει οργάνωση με στόχο την εκδήλωση αντιχουντικού κινήματος. Από τους πρωτεργάτες ήταν ο Ναυπλιώτης Θανάσης Σέκερης (γιος του παλιού Υπουργού Παιδείας Ευ. Σέκερη, από οικογένεια γνωστή για τη συμμετοχή της στην Φιλική Εταιρεία). Στη σχετική συνωμοσία είχε αναμείξει και τον αδερφό του, πρεσβευτή, Γιωρ. Σέκερη και μέσω αυτού οι αξιωματικοί είχαν έρθει σε επαφή με πολιτικούς και τον Βασιλιά. Δεν είχαν πάρει το «ΟΚ» για να δράσουν. Όλοι ήταν διστακτικοί. Συναντήθηκαν και με μερικούς ανώτερους αξιωματικούς του Ναυτικού, μεταξύ αυτών και ο Ναυπλιώτης υποναύαρχος (τότε) Ιωάννης Μηναίος.
Η ημέρα έναρξης του Κινήματος είχε ορισθεί η 21 Μαΐου 1973. Το μυστικό είχε προδοθεί και οι αξιωματικοί συνελήφθησαν στα λιμάνια και μεταφέρθηκαν στην ΕΣΑ. Εκεί, ανάκριση μετά βασανισμού. Μόνο το αντιτορπιλικό «Βέλος» και ο Κυβερνήτης του Νίκος Παπάς μπόρεσαν να κινηθούν, γιατί ήταν στην Ιταλία σε Νατοϊκή άσκηση. Έγινε ανταρσία στο Βέλος και κατευθύνθηκε στο Ιταλικό λιμάνι του Φιουμιτσίνο. Έτσι όλη η Ευρώπη έμαθε για την αντίδραση του Ναυτικού προς την Χούντα.
Στο Ναύπλιο το νέο περί βασανισμού των Σέκερη και Μηναίου από την ΕΣΑ έπεσε σαν κεραυνός. Και οι δύο ανήκαν στις καλλίτερες οικογένειες της πόλης (ο πατέρας του Μηναίου είχε διατελέσει Γερουσιαστής και Δήμαρχος). Ήταν η αφορμή να αρχίσει και η «μεγαλοαστική» τάξη της πόλης να δείχνει ολοφάνερα αντιχουντικά αισθήματα.
Ο Παπαδόπουλος αμέσως μετά το «Κίνημα», την 1/6/1973, με διάγγελμά του κατήργησε την Βασιλεία !!!!. Τυπικά, γιατί ουσιαστικά ο Βασιλιάς ήταν εξόριστος στη Ρώμη από τις 13/12/1967. Μέχρι τότε ο Παπαδόπουλος χρησιμοποιούσε τον τίτλο «Αντιβασιλεύς», από εκείνη την ημέρα ήθελε να τον λένε «Πρόεδρο της Δημοκρατίας». Προκήρυξε δημοψήφισμα για τις 29/7/1973.
Το δημοψήφισμα είχε δύο επιλογές: ΝΑΙ και ΟΧΙ. ΝΑΙ σήμαινε ότι δεχόσουν πακέτο τρία πράγματα:
α) Τον Παπαδόπουλο για 8 χρόνια ακόμη ως Πρόεδρο της Δημοκρατίας,
β) Την κατάργηση της Βασιλευομένης Δημοκρατίας και την αντικατάστασή της από Προεδρική και
γ) την έγκριση του νέου Συντάγματος που περιόριζε τις εξουσίες μιας μελλοντικής Βουλής απέναντι στον Πρόεδρο, δλδ στον Παπαδόπουλο.
Λίγες ημέρες μετά την εξαγγελία του Δημοψηφίσματος παραιτήθηκε ο τότε Δήμαρχος (διορισμένος από την Χούντα) Παν. Μητρομάρας. Δεν έχω δει, να έχει δημοσιευθεί το κείμενο της παραίτησής του, οι φήμες ήταν αλληλοσυγκρουόμενες και για αυτό δεν υιοθετώ καμία. Το Υπουργείο Εσωτερικών διόρισε Δήμαρχο τον (μακαρίτη πια) αρχιτέκτονα Τέλη Παναγιωτόπουλο.
Ο Ιούλιος εκείνος ήταν αξέχαστος. Οι εφημερίδες που είχαν υιοθετήσει στάση αντιχουντική γίνονταν ανάρπαστες: Βραδυνή, Βήμα, Νέα και η εβδομαδιαία Χριστιανική. Ο κόσμος τις διάβαζε ανοιχτά, χωρίς να φοβάται τους ρουφιάνους. Η αίσθηση ότι οι δικαστές της πόλης είχαν αλλάξει στρατόπεδο έδινε αισιοδοξία.
Στο Δημοψήφισμα έδρασε ο καλπονοθευτικός μηχανισμός, (αστυνομία, στρατός και διορισμένοι κοινοτάρχες) Όπου υπήρχαν,ως δικαστικοί αντιπρόσωποι, δικαστές επηρεαζόμενοι από τον Κόκκινο (σε κάποιες ενορίες του Ναυπλίου)επικράτησε το ΟΧΙ, παντού αλλού το ΝΑΙ έπαιρνε πάνω από 90%.
Μετά το Δημοψήφισμα, ο Παπαδόπουλος ορκίστηκε και ξανά Πρόεδρος και έδωσε αμνηστία σε όλους. Έτσι Σέκερης και Μηναίος απελευθερώθηκαν χωρίς να περάσουν ποτέ από δίκη. Έφαγαν το ξύλο και πέρασαν από ανάκριση μόνο.
Μεταδικτατορικά ο Μηναίος εκλέχτηκε Βουλευτής Αργολίδας (2 φορές) και διετέλεσε και Υπουργός. Ο Αθ. Σέκερης όταν αποστρατεύτηκε διορίστηκε Πρόεδρος στον ΟΤΕ και για ένα διάστημα ήταν διευθυντής της εφημερίδας Μεσημβρινή.
ΥΓ. Ψάχνοντας στοιχεία για το παρόν δεν βρήκα πουθενά δημοσιευμένη στο διαδίκτυο φωτογραφία ή βιογραφικό του Γιάννη Μηναίου.Μήπως κάποιοι πρέπει να το κάνουν; Αν και υπήρξα (σφοδρός) πολιτικός του αντίπαλος, το θεωρώ ντροπή για όλους μας.
