6 Απριλίου 1941: Πείνα και Κατοχή στο Ναύπλιο
Η 6 Απριλίου είναι η ημέρα του δεύτερου ΟΧΙ. Δεν την γιορτάζουμε. Είναι η επέτειος έναρξης της εισβολής των Γερμανών στην Ελλάδα. Δεν την γιορτάζουμε. Γιατί η άμυνά μας κάμφθηκε γρήγορα και ποτέ δεν ζητήθηκαν εξηγήσεις για το πως έγινε αυτό.
Ναι, μεν τα οχυρά της «γραμμής Μεταξά» αμύνθηκαν μέχρι τελευταίας σφαίρας, αλλά ακάλυπτα από πυροβολικό και αντιαεροπορικά.
Ναι, μεν ο θρυλικός λοχίας πολυβολητής Ίτσος, έγραψε μια απαράμιλλη ιστορία γενναιότητας, αλλά η Θεσσαλονίκη παραδόθηκε αμαχητί.
Ναι, μεν οι σύμμαχοι θα μας έδιναν βοήθεια, αλλά αυτή ήταν ελλιπής.
Ένα από τα παράδοξα της εισβολής των Γερμανών ήταν ότι φρόντισαν να καταλάβουν το Ναύπλιο πριν από την Αθήνα. Από την Θήβα, με βοήθεια αλεξιπτωτιστών προωθήθηκαν στον Ισθμό και κατευθύνθηκαν τάχιστα προς το Ναύπλιο. Λογική εξήγηση είναι ότι στόχος τους ήταν ο εγκλωβισμός μεγάλου μέρους Βρετανών (Αυστραλών, Νεοζηλανδών, Κυπρίων, παλαιστινίων κλπ.) και η αιχμαλωσία τους. (Τις ίδιες ημέρες είχαν αρχίσει και οι επιχειρήσεις του στρατάρχη Ρόμελ στην Αφρική. Τα στρατεύματα αυτά, εάν πήγαιναν εκεί, θα ήταν σημαντικό εμπόδιο στην πορεία τους για Αλεξάνδρεια και Σουέζ.)
Την αποτύπωση της ζωής στο κατοχικό Ναύπλιο την έχουν επιχειρήσει πολλοί. Οι διαχεόμενες φήμες για την στάση αρκετών συμπολιτών πολλές και ακόμα (80 !!! χρόνια μετά) είναι ζωντανές. Από τις διάφορες απόπειρες καταγραφής της ζωής στο καθεστώς κατοχής και πείνας ξεχωρίζω ένα άρθρο για τον «Επισιτισμό του Ναυπλίου», που γράφτηκε στα «Ναυπλιακά Ανάλεκτα» του 2000. Το υπογράφει ο – μακαρίτης τώρα- Θοδωρής Γιαννακόπουλος (Τσοτσόρης). Όταν το έγραψε ήταν περίπου 90 χρονών – μας χαιρέτησε στα 100- δεν στηρίχθηκε μόνο στις μνήμες του, αλλά έτρεξε και στα Γενικά Αρχεία του Κράτους (οδ. Βασ. Χάλη στην Πρόνοια) όπου ανακάλυψε και δημοσίευσε πολλούς καταλόγους διανομής αγαθών.
Ο Θοδωρής Γιαννακόπουλος μεγάλωσε στην παραλία, ο θετός του πατέρας είχε καφενείο, αφού προηγούμενα, ως μωρό, τον ανέθρεψαν οι καλόγριες της Αγίας Μονής. Είχε τυπικά δύο πτυχία (Νομικής και Φιλοσοφικής), άτυπα είχε άπειρες γνώσεις (Οικονομικών, Θεολογίας, Ιστορίας κλπ.) Ήταν διευθυντής του Υπουργείου Οικονομικών στην Αθήνα, σε θέσεις κλειδιά πάνω στην εκτέλεση του Προϋπολογισμού, αναντικατάστατος, αφού τον διατήρησαν στο πόστο αυτό όλες οι Κυβερνήσεις από τη δεκαετία του 1950 μέχρι τη συνταξιοδότησή του το 1984. (Ακόμα και η Χούντα. Στη διάρκεια της οποίας σωρεία ρουφιανόχαρτων πήγαινε στο γραφείο του Υπουργού ΟικονομκώνΕυλάμπιου (Ναυπλιακής καταγωγής) ο οποίος τον ενημέρωνε προσωπικά γελώντας!!!! ).
Το κακό με τον Γιαννακόπουλο ήταν πως στάθηκε σε όλη του τη ζωή «καλός άνθρωπος». Αυτή ήταν και η δικαιολογία ενός στελέχους των Ταγμάτων Ασφαλείας προς έναν Γερμανό Γκεσταπίτη, όταν ζήτησε να τον τουφεκίσουν… «Επειδή είναι καλός άνθρωπος κατάφερε να πείσει πολλούς Λυγουριάτες να προσχωρήσουν στο ΕΑΜ» (Φαίνεται ότι προσόν θα ήταν να είναι «κακός άνθρωπος»)
Ο ίδιος ο Θοδωρής Γιαννακόπουλος, δεν στρατολογήθηκε στο ΕΑΜ, αλλά προσχώρησε συνειδητά, επειδή ήταν πραγματικός Χριστιανός (βαθιά θρησκευόμενος μέχρι τέλους). Υπηρετούσε ως υπάλληλος του Δημοσίου Ταμείου Ναυπλίου στην αρχή της κατοχής. Από αυτή τη θέση μετατέθηκε στη θέση γραμματέα της Επιτροπής Επισιτισμού Ναυπλίου. Το Ναύπλιο είχε 52 θύματα από πείνα στην πρώτη χρονιά της κατοχής και οργίασε ο μαυραγοριτισμός.
Ο επισιτισμός ήταν προϋπόθεση εθνικής επιβίωσης. Προσπάθησε να χρησιμοποιήσει προς αυτό τον σκοπό την παραγωγή κτημάτων που ανήκαν στην εκκλησία και τα μοναστήρια. (Πίστευε πως μόνο με το λάδι της Αγια Μονής μπορούσε να σωθεί το Ναύπλιο). Όταν είδε δισταγμό από εκκλησιαστικούς παράγοντες να βοηθήσουν, τότε πήρε απόφαση ότι το ΕΑΜ είναι μονόδρομος.
Στην Επιτροπή Επισιτισμού Ναυπλίου, πρόεδρος είχε ορισθεί ο βιομήχανος (ΚΥΚΝΟΣ) Ηλίας Παπαντωνίου. Στόχος της ήταν να φέρει τρόφιμα μέσα στην πόλη μας και να τα διανείμει δίκαια, σε συγκεκριμένες τιμές. Στο άρθρο του αυτό ισχυρίζεται ότι ο Παπαντωνίου είχε πείσει έναν Ιταλό στρατηγό να βοηθήσει… Ήταν και οι δυο μασόνοι.
Ο Μουσολίνι είχε από το 1926 ψηφίσει το νόμο «κατά της μασονίας», με τον οποίο εκτός των στοών έκλεισε και όλα τα άλλα κόμματα εκτός από το δικό του. Οι «εν υπνώσει αδελφοί» όμως επιβίωναν κάτω από τον μανδύα του καθεστώτος.
Με τις «πλάτες» του στρατηγού, καθώς και κανά δυο Ιταλών αντιφασιστών αξιωματικών, άρχισε ο ανεφοδιασμός του Ναυπλίου με αλεύρι, όσπρια, λάδι, ψάρια και φρέσκα κηπευτικά. Τα ψάρια μάλλον ήταν η σωτηρία της πόλης μας. Επιτράπηκε στις βάρκες να βγαίνουν στα ανοιχτά και δόθηκαν καύσιμα σε καΐκια και γρι γρι.
Η περιγραφή του Γιαννακόπουλου για τον επισιτισμό του Ναυπλίου σταματάει τον Σεπτέμβρη του 1943. Όταν οι Γερμανοί αντικατέστησαν τους Ιταλούς και άρχισε και η εμφύλια διαμάχη. Γράφει πως εν τω μεταξύ είχε επέλθει μια οικονομική βελτίωση. Ίσως, οι κατοχικές κυβερνήσεις εκμεταλλευόμενες τη λεηλασία των Εβραϊκών περιουσιών και την ανάγκη των Γερμανών για αμυντικά έργα «έριξαν χρήμα» στην Οικονομία. Ίσως, ο απηνής διωγμός του ΕΑΜ κατά των μαυραγοριτών είχε και αυτός αποτέλεσμα.
Πάντως η 6 Απριλίου 1941 ήταν μια σημαδιακή μέρα και για την πόλη μας. Μέσα σε ελάχιστο χρόνο τα δημοσιοϋπαλληλικά στρώματα από «προνομιούχοι» βρέθηκαν αντιμέτωπα με το φάσμα του θανάτου από την πείνα. Η Επιτροπή Επισιτισμού Ναυπλίου έπαιξε έναν ιστορικό ρόλο για την επιβίωσή μας.
Υ.Γ. Στην φωτό η επινίκια παρέλαση Γερμανών Αλεξιπτωτιστών στην παραλία (Από τη συλλογή των Παλαιών φωτογραφιών του Ναυπλίου)
