Ισοτιμία στην τεκνοθεσία; Όχι μεν, αλλά (γράφει ο Κώστας Πετρουλάς)

Το θέμα της τεκνοθεσίας από ομόφυλα ζευγάρια, τέθηκε από την κυβέρνηση εστιασμένα, σε μια συγκεκριμένη πλευρά του, αλλά άνοιξε την συζήτηση συνολικά. Άλλωστε, ουσιαστικά, άσχετα με την απαγόρευση της χρήσης παρένθετης μητέρας, εφ’ όσον δεν υπάρξει επόμενο νομικό φιλτράρισμα, είναι ανοιχτός πλέον ο δρόμος για τεκνοθεσίες μέσω του γάμου, χωρίς περιορισμούς.

Πριν απ’ όλα να πούμε πως η κοινωνία δέχτηκε ομαλά την προηγούμενη νομοθέτηση του 2015,  που θωράκισε νομικά την επιλογή συμβίωσης των ομοφυλόφιλων. Ανέδειξε και κατοχύρωσε ένα ανθρώπινο δικαίωμα σε μια κατηγορία συμπολιτών μας και αποκατέστησε μια βάρβαρη αδικία πολλών αιώνων.

Η υπόθεση της τεκνοθεσίας, είναι ένα διαφορετικό θέμα. Για να οριστεί ως ανθρώπινο δικαίωμα στους ομοφυλόφιλους πρέπει να συνοδεύεται από την βεβαιότητα πως δεν θίγει τα δικαιώματα των παιδιών που θα τεκνοθετηθούν, ακριβέστερα, πως τα ευεργετεί.

Το ερώτημα είναι σαφές: Η βίωση μιας πραγματικότητας γονέων του ίδιου φύλου, η οποία δεν συνάδει με τον βασικό νόμο της φύσης που αφορά την γέννησή του παιδιού όσο και του καθενός, στρεβλώνει τον ψυχισμό του και αποτελεί παράγοντα ανισορροπίας και  δυστυχίας, ή είναι αμέτοχη στην δόμηση της προσωπικότητας και της ένταξης ομαλά στην κοινωνία;

Σίγουρα, λαβαίνουμε υπ’ όψη μας τις ανάλογες νομοθεσίες που προηγήθηκαν σε άλλες χώρες, αλλά αυτό δεν μας απαλλάσσει από την ευθύνη της απάντησης στο ερώτημα που εκ των πραγμάτων τίθεται. Δεν μας τιμάει να αντιγράφουμε τυφλά και έχουμε κάθε λόγο να συζητάμε αν πρόκειται για μια περίπτωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή όχι.

Συνοπτικά θα πούμε πως χρειαζόμαστε την βοήθεια της επιστήμης η οποία οφείλει να αποφανθεί για τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει η τεκνοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια στην ψυχική υγεία και στην ισορροπία των παιδιών. Όχι της συντηρητικής ή τη προοδευτικής επιστήμης, της δεξιάς ή της αριστερής, αλλά σκέτα της επιστήμης, σε σχετικούς κλάδους της.

Για την ώρα, είναι μοιρασμένα τα επιχειρήματα των δύο πλευρών. Ας μιλήσουμε όμως για εκείνους που πλειοδοτούν στην ισότιμη τεκνοθεσία. Ας ξεχωρίσουμε μάλιστα και την κοινή ανακοίνωση των 55 που είναι και πρόσφατη, η οποία συγκατατίθεται ανεπιφύλακτα.

Επικαλέστηκαν κάποια «επιστημονική βιβλιογραφία» που προέρχεται από τέσσερις αμερικάνικους φορείς που έχουν σχέση με την ψυχική υγεία των παιδιών και μας λένε πως οι ομόφυλοι γονείς είναι το ίδιο καλοί με τους ετερόφυλους.

Μα δεν έχουμε λόγο να αμφιβάλλουμε γι’ αυτό.

Το θέμα που τίθεται είναι αν όσα έλεγε η επιστήμη ως τώρα, σχετικά με τον διαφορετικό ρόλο του πατέρα και της μητέρας στην ψυχοσύνθεση του παιδιού, ήταν λάθος.

Ξέραμε πως η διαφορετικότητα των ψυχικών κόσμων άνδρα και γυναίκας που έχει βιολογικές προδιαγραφές, αλληλοσυμπληρώνονται και είναι απαραίτητη για την ισορροπημένη ανάπτυξη του παιδιού. Η μητέρα προσφέρει την στοργή και την φροντίδα, ενώ ο πατέρας την συναισθηματική σταθερότητα τα ηθικά όρια και την ασφάλεια.

Ξέραμε πως ακόμη κι όταν λείπει ο ένας από τους δύο γονείς, το παιδί αναζητάει τον πατέρα, στον θείο στον παππού και στον ταχυδρόμο, και την μητέρα στους αντίστοιχους, επειδή αυτών την έλλειψη αισθάνεται.

Δεν ισχύουν όλα αυτά πια;

Είναι άξιο μεγάλης προσοχής πως αυτό ακριβώς προσπερνάνε όλες οι – δεν ξέρουμε πόσο – επιστημονικές συνηγορίες υπέρ της ισότιμης τεκνοθεσίας. Την βιολογική διαφορετικότητα αρσενικού – θηλυκού, απαραίτητη για την γέννηση, και υποβολέα διαφορετικών και αλληλοσυμπληρούμενων συμπεριφορών, τις οποίες χρειάζεται ένα παιδί για να αναπτυχθεί με συναισθηματική και ψυχική ισορροπία.

Μετά μας λένε οι 55 πως «η εμπειρική έρευνα δεν υποστηρίζει πως επηρεάζεται ο σεξουαλικός προσανατολισμός.» Τι είναι αυτό; Τι είναι η εμπειρική έρευνα; Καινούργιο επιστημονικό εργαλείο;

Καταλήγει δε, πως εκατοντάδες μελέτες των τελευταίων δεκαετιών δείχνουν πως σημαντικοί παράγοντες για την ψυχική υγεία του παιδιού είναι, η ποιότητα σχέσεων με τους γονείς και το περιβάλλον τους, όσο και οι διαθέσιμοι οικονομικοί πόροι. Αλλά οι μελέτες των δεκαετιών δεν αφορούν το θέμα μας. Ούτως ή άλλως, αλλά και επειδή στις ΗΠΑ η τελική νομοθεσία ήρθε το 2016. Από τις υπόλοιπες 25 χώρες,  οι 7 νομοθέτησαν σχετικά την δεκαετία του 2000 και οι 18 την δεκαετία του 2010.

Όλα αυτά λένε πως δεν υπάρχουν έγκυρα συμπεράσματα μέσα από έρευνες και στατιστικές αφού είναι μικρό το δείγμα των ενήλικων από το οποίο μπορούν να αντληθούν πληροφορίες. Στην πραγματικότητα δεν έχουν μιλήσει τα παιδιά στην ενηλικίωσή τους. Δεν ακυρώνουμε τον ρόλο των παιδοψυχολόγων, αλλοίμονο, αλλά δεν μπορούν να βγουν έγκυρα συμπεράσματα για ένα τόσο σοβαρό ζήτημα, μόνο από τέτοιες εργασίες. Και πέρα από το πόσο είναι πειστικές, εξακολουθούν να υπάρχουν και οι αντίθετες. Μιλάμε για εκείνες που έχουν καταλήξει στα συμπεράσματα που ήδη αναφέραμε περί την σημαντική ή καθοριστική επίδραση των διαφορετικού φύλου γονέων, στο παιδί. Όχι βέβαια στις μεσαιωνικές κραυγές που βασίζονται σε ευνουχιστικές αυθαίρετες ηθικές.

Ψάξαμε μεμονωμένες έστω μαρτυρίες που να δηλώνουν πως  τα παιδιά  – πέρα από το κοινωνικό πρόβλημα – δεν είχαν ουσιαστικό θέμα με την ομόφυλη οικογένειά τους και δεν βρήκαμε. Ίσως να υπάρχουν και να μας διέφυγαν. Βρήκαμε όμως μαρτυρίες – διαμαρτυρίες. Θα αναφέρουμε την περίπτωση μιάς Καναδής που έγραψε το βιβλίο «Η επίδραση των ομοφυλόφιλων γονέων» κι έστειλε επιστολή στον πρόεδρο των ΗΠΑ περιγράφοντας ως εφιαλτική την εμπειρία της. Κατέθεσε δε, μαζί με άλλα 6 τέτοια παιδιά κοινής εμπειρίας, πρόταση στο ανώτατο δικαστήριο των ΗΠΑ για την κατάργηση της τεκνοθεσίας από ομόφυλους γονείς. Στην διάθεσή σας: https://www.dimokratia.gr/ellada/353113/ezisa-ton-efialti-se-oikogeneia-omofylofilon/

Είναι φανερό, όπως κι αν το δούμε, πως θα χρειαστούν μια δυό γενιές ώστε να έχουμε σαφείς και ασφαλείς απαντήσεις για την εξέλιξη των παιδιών που μεγάλωσαν σ’ αυτό το οικογενειακό περιβάλλον.  Είμαστε όμως υποχρεωμένοι, σε ενεστώτα χρόνο, να αποφασίσουμε με βάση τις σχετικές επιστημονικές αναλύσεις και  προβλέψεις, θωρακίζοντας την σκέψη μας ώστε να μείνει ανεπηρέαστη από προκαταλήψεις και πολιτικές εμπάθειες.

Βεβαίως, συμμεριζόμαστε τις καλές προθέσεις και των ομοφυλόφιλων και όσων έχουν καταλήξει να πλειοδοτούν στην ισότιμη νομοθέτηση της τεκνοθεσίας. Όμως, τα όσα λέγονται ως επιχειρήματα και μας επηρεάζουν συναισθηματικά, είναι ο λόγος των ενήλικων που σαφώς έχουν, χωρίς να ακούγεται ο αντίλογος των παιδιών, που το ίδιο σαφώς, δεν έχουν. Αυτόν πρέπει να τον ανακαλύψει κάθε σκεπτόμενος άνθρωπος. Κυρίως, ο πολιτικά προοδευτικός κόσμος, οφείλει να μην ετεροπροσδιορίζεται. Να μην καταλήγει σε συμπεράσματα, ωθούμενος στην απέναντι πλευρά, επειδή οι πολιτικά ακραίοι συντηρητικοί κραυγάζουν εναντίον του νόμου. Δεν πρόκειται για πολιτικά ή εργατικά δικαιώματα, αλλά για ανθρώπινα, κι αυτά αφορούν τα παιδιά που είναι αμέτοχα στον διάλογο.

Επί της ουσίας λοιπόν, έχουμε μεγάλες αμφιβολίες για την γενική ισότητα στην τεκνοθεσία. Ταυτόχρονα, θεωρούμε πως πρόκειται για ένα θέμα που δεν μπορεί να κριθεί με προσεγγίσεις καταστροφής ή απόλυτης ευδαιμονίας, του παιδιού. Φρονούμε πως θα κριθεί από την συμμετοχή του στις συνολικές συνθήκες που προάγουν μια προσωπικότητα ως ισορροπημένη ή μη.

Είμαστε άραγε σε θέση να πάρουμε την ευθύνη για το μεγάλωμα παιδιών σε ένα περιβάλλον που δεν συνάδει με την βασική επιλογή της φύσης από την οποία προέρχεται η γέννηση, η δική τους, των θετών ομόφυλων γονέων και όλων μας; Δεν έχουμε ακράδαντα επιχειρήματα για την επίδραση που θα έχει στην εξέλιξη της προσωπικότητας αλλά θα ήμασταν ευτυχείς, πιστεύουμε όσο και οι υποψήφιοι ομόφυλοι γονείς, να είναι αμελητέα ή ασήμαντη.

Ας έρθουμε όμως πάλι στα επιχειρήματα όσων υπερθεματίζουν υπέρ της ισότιμης τεκνοθεσίας, τα οποία ακούμε και διαβάζουμε καθημερινά.

Τα κύρια εξ’ αυτών είναι, ότι υπάρχουν βίαιοι ετερόφυλοι γονείς, ή μαλθακοί, ή ανίκανοι, ή αδιάφοροι και εν γένει γονείς που δεν στέκονται στο ύψος τους ως παιδαγωγοί, με αποτέλεσμα να βγαίνουν στον κόσμο προβληματικά και δυστυχισμένα παιδιά. Κι ότι το μοναδικό θέμα που παίζει καθοριστικό ρόλο στην ψυχική υγεία, είναι η αγάπη που προσφέρουν οι γονείς.

Προφανώς και υπάρχει αυτό το ποσοστό στους ετερόφυλους γονείς αλλά γιατί υποθέτουν πως απουσιάζει από τους ομόφυλους; Υπάρχει κάποιο τεκμήριο που να λέει πως οι ομοφυλόφιλοι είναι όλοι άγιοι; Αλλά ούτε και η αγάπη είναι μετρήσιμο μέγεθος . Πολλά και μεγάλα λάθη γίνονται στο όνομα της αγάπης. Υπάρχει κι εδώ κάποια διαβεβαίωση πως οι ομόφυλοι γονείς αγαπούν όλοι άριστα και στην κατεύθυνση της σωστής διαπαιδαγώγησης;

Αυτά και πολλά παρόμοια, δεν απαντούν στο θέμα αλλά το προσπερνούν. Η λογική πως κακώς απαγορεύεται να ξεπερνάμε πχ το όριο ταχύτητας, επειδή μπορούμε να πάθουμε ατυχήματα και με πολλές άλλες παραβάσεις του ΚΟΚ, δεν βοηθάει. Για όλα τα άλλα, πιθανοί παραβάτες είναι όλοι. Είναι χρήσιμο να εστιάζουμε στο συγκεκριμένο.

Επίσης, το επιχείρημα πως πολλά παιδιά ζουν σε μονογονεϊκή οικογένεια και δεν έχουν ούτε αυτά την σαφή εικόνα της φυσικής τάξης από την οποία προήλθαν, δεν στέκει. Αυτά τα παιδιά έχουν πλήρη αναφορά στον γονέα του άλλου φύλου, επειδή συνήθως δεν λείπει η επαφή μαζί του, και είναι σημείο αναφοράς τους όταν έχει πεθάνει ή όταν τα έχει παρατήσει. Δεν αμφισβητείται βιωματικά η εικόνα της φυσικής τους προέλευσης από το αρσενικό και το θηλυκό και προσκολλώνται σε άτομα του περιβάλλοντος από το φύλο που τους λείπει για να εισπράξουν τις ανάλογες συμπεριφορές.

Το κατά την γνώμη μας μείζον, η επίδραση που έχουν στον ψυχισμό του παιδιού οι ομόφυλοι γονείς, δεν έχει απαντηθεί πειστικά. Συνεπώς, έχουμε πολλές επιφυλάξεις για την ισότιμη τεκνοθεσία των παιδιών από ομόφυλα ζευγάρια.

Υπάρχουν όμως και πλευρές του θέματος που μας προτρέπουν να κρίνουμε αναγκαίες δύο εξαιρέσεις, την δεύτερη με επιφύλλαξη.

Τα παιδιά που έχουν γονέα κάποιον ο οποίος συγκατοικεί με τον ομόφυλο σύντροφό του, βιώνουν ήδη την ομόφυλη οικογένεια κι αυτό δεν αλλάζει, είναι δεδομένο. Δεν είναι το μείζον ο νομικός τρόπος που θα αποχτήσει αυτό το παιδί τα προνόμια που έχουν όλα τα άλλα παιδιά από τον δεύτερο γονέα, όσο να τα αποχτήσει. Το αν θα τον φωνάζουν μπαμπά ή μαμά, ή νονό, ή Γιάννη, ή Μαρία, είναι ένα άλλο θέμα, που δεν λύνεται με νόμους. Το αν θα υποστηρίζεται όμως το παιδί, από την μέριμνα και την φροντίδα του σε ό,τι απαραίτητο έχει αναφορά η ζωή του, οφείλει να νομοθετηθεί.

Η δεύτερη εξαίρεση στην οποία βάζουμε μόνο ένα ερωτηματικό είναι εκείνη των παιδιών που παραμένουν σε κάποιο ίδρυμα. Δεν μπορούμε ωστόσο να απαντήσουμε στο ερώτημα για το μεγαλύτερο κόστος. Ίσως σ’ αυτήν την περίπτωση να είναι μικρότερο στην τεκνοθεσία του από ομόφυλους γονείς.

Εδώ βέβαια, μάλλον θα ακούσουμε την διαμαρτυρία των ομοφυλόφιλων πως τους εμπιστεύεται η κοινωνία παιδιά μόνο όταν παραμένουν στα αζήτητα από ετερόφυλους. Κι ότι αυτό δεν συνιστά ισότητα και αντιμετωπίζονται σαν εφεδρική μειονότητα. Ναι, σ’ αυτήν την περίσταση, αυτό θα συμβεί. Αλλά μόνο σ’ αυτήν. Δεν υπάρχει λόγος να μπούμε εδώ στην συζήτηση για το αν η φύση προκαθόρισε την ομοφυλοφιλική τους προτίμηση ή αν ήταν μια δική τους επιλογή, έστω απότοκη μιας ορισμένης κοινωνικής ένταξης. Όπως και να έχει, η αλήθεια δεν αλλάζει και παραμένει σαφές πως δεν είναι βασική επιλογή της φύσης η ομοφυλοφιλία. Πως η ανθρωπότητα – και όχι μόνο – διαιωνίζεται από την ετεροφυλοφιλία. Πως η ύπαρξη του καθενός και των ίδιων προέκυψε από την συνεύρεση του αρσενικού με το θηλυκό. Θα υπερθεματίσουμε και θα υπερασπιστούμε την ελευθερία τους στην σεξουαλική τους προτίμηση όσο και την κατοχύρωση των δικαιωμάτων που έχει ο κάθε πολίτης, αλλά οφείλουμε να δώσουμε ολόκληρη την προσοχή μας ώστε να μην παραχωρηθεί κάποιο δικαίωμα που ίσως στερεί δικαιώματα από άλλους. Αυτό είναι το όριο προκειμένου να παραχωρηθεί ένα δικαίωμα ως ανθρώπινο.

Το παράθυρο της τεκνοθεσίας από ομόφυλους γονείς θα παραμείνει ανοιχτό μετά την ψήφιση του νόμου. Ίσως θα μπορούσε να γίνει και διαφορετικά. Ίσως να έπρεπε να προσαρμοστεί η νομοθεσία έτσι ώστε να έχει τα ίδια δικαιώματα μέσω αναδοχής ο ομόφυλος συγκάτοικος, ώστε να μην στερηθεί το παιδί την φροντίδα του. Δεν είμαστε σίγουροι πως επιλέχθηκε ο άριστος δρόμος γι’ αυτό. Είμαστε όμως σίγουροι πως είναι απαραίτητο να διευκολυνθούν τα παιδιά που ήδη μεγαλώνουν, ή που θα μεγαλώσουν στο μέλλον, με ομόφυλους γονείς, προκειμένου να έχουν το μέγιστο της υποστήριξής τους.

Από την άλλη, έχουμε κάθε λόγο να πιστεύουμε πως πρέπει να μπει φίλτρο στην ισότιμη τεκνοθεσία. Σε πολλές χώρες που έχουν νομοθετήσει τον γάμο ομόφυλων υπάρχουν περιορισμοί στην ίση πρόσβαση και αξίζει να αναφέρουμε πως σ’ αυτές συγκαταλέγεται και η Σουηδία. Κατά την γνώμη μας, η ανθρωπότητα οφείλει να σκεφτεί και να ερευνήσει παραπάνω το θέμα. Με λιγότερο καυγά και με περισσότερη υποστήριξη από επιστημονικά δεδομένα.