Τα δέντρα της Αργολίδας που έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέα μνημεία της φύσης

του Γιώργου Νικολόπουλου

Τη δεκαετία 1975-1985, το υπουργείο Περιβάλλοντος χαρακτήρισε 51 περιοχές ή μεμονωμένα δέντρα ως διατηρητέα μνημεία της φύσης. Πέντε από αυτά, τα οποία μπήκαν στη λίστα με απόφαση του 1977, σχετίζονται με την Αργολίδα:

Οι ίταμοι του Κτενιά, οι οκτώ ελιές της Δήμαινας, ο πλάτανος της πλατείας Συντάγματος, η ελιά δίπλα στην εκκλησία της Παναγίας στο Ναύπλιο αλλά και ο φοίνικας στα «Πέντε Αδέλφια» του Ναυπλίου, από τον οποίο σήμερα υπάρχει μόνο ο κορμός του ο οποίος ξεραμένος στέκει σαν τηλεγραφόξυλο…

Οι ίταμοι του Κτενιά
Στο όρος Κτενιάς, πάνω από το χωριό Κρυονέρι (Μπούγα) υπάρχει μια συστάδα 50 υπεραιωνόβιων δέντρων, από τα ελάχιστα του είδους στην Ελλάδα. Πρόκειται σύμφωνα με τον Παυσανία, για υπόλειμμα παλιού εκτεταμένου δάσους αφιερωμένου στη θεά Άρτεμη.
Το δέντρο (που η ηλικία του ξεπερνά τα 2.000 χρόνια) είναι γνωστό με την κοινή ονομασία «ίταμος», «ήμερο έλατο» ή «δέντρο του θανάτου», επειδή είναι δηλητηριώδες. Αναπτύσσεται πολύ αργά και τα φύλλα του αποτελούν το πιο δηλητηριώδες μέρος απ’ όλο το φυτό (ακίνδυνοι είναι μόνο οι καρποί του).
Σύμφωνα με τον Διοσκουρίδη το φυτό αναδίδει δηλητηριώδεις ατμούς και όποιος κοιμηθεί κάτω από αυτό μπορεί και να πεθάνει. Η Άρτεμις χρησιμοποιούσε δηλητηριασμένα βέλη από ίταμο και με αυτά σκότωσε τα παιδιά της Νιόβης που καυχιόταν για την πολυτεκνία της.

——————-

Ο πλάτανος της πλατείας Συντάγματος
Η πλατεία Συντάγματος του Ναυπλίου παλαιότερα ονομαζόταν πλατεία Πλατάνου. Έχει μεγάλη ιστορική σημασία καθώς – σύμφωνα με την παράδοση- σ τη σκιά του τεράστιου αιωνόβιου πλατάνου, οι οπλαρχηγοί κατέστρωναν τα σχέδιά τους λίγο πριν αλλά και κατά τη διάρκεια της Επανάστασης.

——————-

Οι οκτώ ελιές της Δήμαινας
Πρόκειται για ομάδα από οκτώ ελιές στην περιοχή της Δήμαινας, με ιδιαίτερη θρησκευτική αξία που συνδέονται με ιστορικά γεγονότα του τόπου… Ανήκουν στο παλιό μοναστήρι των Ταξιαρχών. Τα δένδρα αυτά είχαν αναγνωριστεί με τουρκικό φιρμάνι ως βακούφι (ιερό δάσος) και για τον λόγο αυτό δεν καταστράφηκαν από τον Ιμπραήμ.

——————-

Η ελιά του Αγίου Αναστασίου
Πρόκειται για το αιωνόβιο δέντρο που βρίσκεται στο βόρειο μέρος της εκκλησίας της Γέννησης της Θεοτόκου στο Ναύπλιο. Εκεί, την 1η Φεβρουαρίου του 1655 μαρτύρησε ο Αγιος Αναστάσιος.

——————-

Η χουρμαδιά του Καποδίστρια
Το 51ο από τα διατηρητέα μνημεία της φύσης δεν υπάρχει πια… Ή μάλλον υπάρχει μόνο ένα μέρος του κορμού του… Πρόκειται για τη χουρμαδιά τ’ Αναπλιού, τον φοίνικα που φύτεψε σύμφωνα με το θρύλο ο Ιωάννης Καποδίστριας συμβολικά τη χρονιά που δημιουργήθηκε το ελληνικό κράτος, παρομοιάζοντάς τον με το φοίνικα που αναγεννάται από τις στάχτες του…
Το δέντρο βρισκόταν απέναντι από τα “Πέντε Αδέλφια”, στην έπαυλη “Αμυμώνη”, που κάποτε ανήκε στον ποιητή Θεόδωρο Κωστούρο.
Οπως αναφέρει ο αρχαιολόγος Χρήστος Πιτερός στα “Ναυπλιακά Ανάλεκτα” του 2009, το δέντρο κόπηκε στα δύο τη νύχτα της 13ης Δεκεμβρίου του 2008. Η πρώτη πληγή στον κορμό του είχε ανοίξει το 1941, κατά τον βομβαρδισμό των γερμανικών στούκας. Ενα σίδερο που πετάχτηκε από βυθιζόμενο πλοίο το “τραυμάτισε”… Το δέντρο δεν άντεξε από την ανεμοθύελλα του 2008, κόπηκε στο σημείο της πληγής του και έπεσε στο δρόμο…

Ελαιογραφία του Peytier του 1836 στην οποία διακρίνεται η χουρμαδιά