«ή υπούργημα μου δίδεις, ή εφημερίδα γράφω…»
Το σατυρικό δίστιχο του Γ. Σουρή για πολιτευτή της εποχής του Χ.Τρικούπη συμπυκνώνει σε λίγες λέξεις την «ελληνική συνήθεια» της έκδοσης πολιτικών κυρίως εφημερίδων, αλλά και της σημασίας του τύπου στην συμπολιτευτική ή την αντιπολιτευτική πρακτική που υιοθετούσαν οι εφημερίδες σε όλη τη διάρκεια των 200 ετών του Νέου Ελληνικού Κράτους μηδέ εξαιρουμένων των ημερών μας. Ο δε καφενές του Γ. Σουρή είναι ένα μικρό αριστουργηματικό ποιητικό κοινωνιόγραμμα του νεοέλληνα και του ρόλου που έπαιξαν στην «υπερ»πολιτικοποιημένη ζωή του το καφενείο και η εφημερίδα.
Στον καφενέ απ’ έξω σαν μπέης ξαπλωμένος,
του ήλιου τις ακτίνες αχόρταγα ρουφώ,
και στων εφημερίδων τα νέα βυθισμένος,
κανέναν δεν κοιτάζω, κανένα δεν ψηφώ.
Η εκδήλωση για την οποία γράφω σχετικά αγγίζει αυτή την πλευρά του τύπου. Πρόκειται περισσότερο για μια επιστημονική έρευνα της γενικότερης αστικής ζωής του Ναυπλίου μέσα από τα γραφόμενα στον τοπικό τύπο. Πρέπει να σημειώσω αρχικά πως όταν για μια παρουσίαση βιβλίου συγκεντρώνονται εξαιρετικά στοιχεία της αργολικής πολιτιστικής ζωής, τότε το αποτέλεσμα είναι ελκυστικό και αναδεικνύει το περιεχόμενο και την ερευνητική προσφορά του/της συγγραφέως.
Αυτό συνέβη την Κυριακή στο Ναύπλιο, στον αίθριο χώρο της φιλόξενης Εθνικής Πινακοθήκης στον οποίο παρουσιάστηκε η έρευνα της Αγγελικής Μάρκου για το «Ναύπλιο του 19ου αιώνα. Μαρτυρίες και μαρτυρούμενα από τα τοπικά έντυπα μέσα». Οικοδέσποινα με λαμπ(ε)ρή παρουσία η κ. Λαμπρινή Καρακούρτη-Ορφανοπούλου, παρουσίασε τους καλεσμένους στον όμορφο χώρο, δηλ. την κ. Άντζελα Καραπάνου, Προϊσταμένη του Τμήματος Κοινοβουλευτικών Αρχείων της Βιβλιοθήκης της Βουλής και τον Φιλόλογο Γιώργο Τασσιά οι οποίοι με τη σειρά τους παρουσίασαν ιδιαίτερες πλευρές της έρευνας.
Η έκδοση πραγματοποιήθηκε με τη βοήθεια της Περιφέρειας Πελοποννήσου από την Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας και Πολιτισμού, μια πρωτοβουλία που μετράει ήδη είκοσι χρόνια ζωής και έχει μια θαυμαστή παρουσία στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Ο πρόεδρός της, οικονομολόγος Γιώργος Γιαννούσης, παρουσίασε στο χαιρετισμό του ακριβώς αυτή την πορεία η οποία γίνεται ακόμη πιο αξιοθαύμαστη αν συνυπολογιστεί η πλήρης απουσία κάθε βοήθειας, ηθικής και υλικής, για τη λειτουργία της. Βεβαίως έχει βραβευτεί στο πλαίσιο των βραβείων πολιτισμού της παλαιάς Νομαρχίας, αλλά είναι γνωστό πως τα βραβεία ενισχύουν την ψυχολογία αλλά όχι την προσπάθεια. Παρά τα καλά λόγια και τις δημόσια εκφρασμένες προθέσεις κατά καιρούς (εκλογικούς μεταξύ άλλων), ουδέποτε η Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη έτυχε της οποιασδήποτε σχετικής με τα λόγια βοήθειας! Δικαίως εκφράστηκε ως παράπονο και ως κριτική από τον κ. Γιαννούση, υπογραμμίζοντας ακόμη περισσότερο την θαυμαστή της πορεία. Πρέπει να υπενθυμίσουμε πως την Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη έχουν επισκεφτεί μέχρι σήμερα 17 εκατομ. Αναγνώστες και ερευνητές από 150 χώρες και έχουν χρησιμοποιήσει τις πλούσιες αρχειακές πηγές που διαθέτει: περισσότερα από 4.000 λήμματα, δεκάδες υδατογραφίες, γκραβούρεςκαι σχέδια κάθε είδους ενώ φιλοξενεί, μεταξύ άλλων, άρθρα επιστημονικού χαρακτήρα, αλλά και απόψεις για διάφορα θέματα. Το «Ελεύθερο Βήμα» που διατηρεί είναι ένα από τα σημαντικότερα και πιο ζωντανά του είδους.
Η Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη έχει ήδη στο ενεργητικό της πολλές εκδόσεις, αρκετές είναι οι επιστημονικές έρευνες που έχουν εκδοθεί με το λογότυπό της και η τελευταία είναι η έκδοση της κ. Αγγελικής Μάρκου για ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα που αναφέρεται στις εφημερίδες κατά τον 19ο αιώνα. Η έρευνα κωδικοποιεί θεματικά τις πληροφορίες του τύπου (παιδεία, γεωργία, στρατός, διοίκηση, …) κατά τις μεγάλες ιστορικές περιόδους (Επανάσταση – Καποδιστριακή, Οθωνική, Γεώργιος Α΄-τέλος του 19ου αιώνα). Τριάντα μια (31) εφημερίδες αποτελούν το βασικό αρχειακό υλικό στο οποίο στήριξε η ερευνήτρια τη θεματολογική προσέγγιση της Ναυπλιακής ιστορίας στον 19ο αιώνα. Βεβαίως, όπως σημείωσε τόσο η κ. Α.Καραπάνου όσο και ο κ. Γ. Τασσιάς, η χρήση του τύπου της εποχής ως πηγή πληροφοριών ενέχει σοβαρούς κινδύνους ερευνητικών στρεβλώσεων, φαίνεται όμως πως η σοβαρή ερευνητική προσπάθεια της κ. Αγγ. Μάρκου είχε συνείδηση του κινδύνου και τον απέφυγε.
Η έρευνα έγινε στο πλαίσιο ενός μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών και διαμορφώθηκε σταδιακά σε μια επιστημονική έκδοση με μεγάλο ενδιαφέρον για τους απλούς αναγνώστες και τους ερευνητές που ασχολούνται με τα θέματα και τις ιστορικές αυτές περιόδους. Χρειάζεται να σημειωθεί πως το έντυπο υλικό δεν βρισκόταν οργανωμένο σε κάποιον κοινό χώρο, αλλά διάσπαρτο σε διάφορες Βιβλιοθήκες και αρχεία, ακόμη και σε Πανεπιστημιακούς χώρους. Η προσπάθεια επομένως της κ. Αγγελικής Μάρκου ήταν κοπιώδης και το αποτέλεσμα φαίνεται να την επιβραβεύει όπως και η εξαιρετικά επιτυχημένη βραδιά παρουσίασης του έργου, μπροστά σε ένα μεγάλο αριθμό πολιτών. Για όσες/όσους δεν μπόρεσαν ακόμη να προμηθευτούν το βιβλίο, σημειώνω πως διατίθεται από την Αργολική Αρχειακή Βιβίοθήκη Ιστορίας και Πολιτισμού και στο Ναύπλιο από το Βιβλιοπωλείο «Αποσπερίτης».
Γ. Κόνδης
