Γράφει ο Βασίλης Κ. Δωροβίνης
Για μιαν ακόμη περίοδο της ιστορίας του το Άργος έχει περιέλθει σε κατάσταση τέλματος. Τέλματος κοινωνικού, οικονομικού και γενικότερα πολιτισμικού. Η πάλαι ποτέ οικονομική πρωτεύουσα του νομού Αργολιδοκορινθίας και, υστερότερα, οικονομικό κέντρο της Αργολίδας βρίσκεται σε κατάσταση γενικευμένης ύφεσης. Λεκτικά καταπλάσματα και κάποια πρακτικά μέτρα δεν συνέβαλαν καθόλου στην έξοδο από τη χρόνια κρίση. Η βιομηχανία εξαφανίστηκε (ορισμένα ενεργά μηχανουργεία δεν είναι δυνατό να την αντικαταστήσουν), το εμπόριο έχει μειωθεί σημαντικά, με αψευδή μάρτυρα κάποιους «νεκρούς» κεντρικούς δρόμους και μια λαϊκή αγορά, όπου τα διάφορα είδη ένδυσης κλπ. τείνουν να καλύψουν χώρο μεγαλύτερο από τα αγροτικά προϊόντα, που πάντως και ευτυχώς εξακολουθούν να διατηρούν πολύ καλή ποιότητα.
Παρά τις κατά καιρούς κραυγές ενός ηλίθιου τοπικισμού, ας δούμε κατάματα την αλήθεια: το Ναύπλιο, αξιοποιώντας στο έπακρο βεβαίως το φυσικό κάλλος του, αλλά και αναδεικνύοντας άκρως δυναμικά την ιστορία και την αρχιτεκτονική του κληρονομιά, από μια πόλη “χαμηλού προφίλ” (ας θυμηθούμε το φίλμ “Ερόικα” του Κακογιάννη) έχει αναδειχθεί σε κύριο οικονομικό, τουριστικό και πολιτισμικό κέντρο του Νομού, με διεθνή μάλιστα ακτινοβολία. Και είναι, επίσης, αλήθεια ότι στο Άργος τα λίγα και ανακαινισμένα ξενοδοχεία και κάποια εστιατόριά του, κρατώντας ευφυώς συμφερτικές τιμές, επωφελούνται από τον τουρισμό του Ναυπλίου φτάνοντας σε πληρότητες. Κάποιος εξ Αθηνών φίλος μου θύμισε τα πουλιά που επωφελούνται από τα ζωύφια των ιπποποτάμων…
Αλλά αφού μιλάμε για ιπποποτάμους, ας συνειδητοποιήσουμε ότι το Ναύπλιο περνά σταδιακά σε οικιστική και πληθυσμική κατάσταση όπως η Σαντορίνη και η Μύκονος. Για την ώρα επικρατεί γενικευμένη ανεμελιά…
Κατά τα λοιπά, πού βρισκόμαστε στο Άργος; Στην επιβολή μιας τριλογίας: της απαιδευσίας, της εγωπάθειας και της παράνοιας. Αξίζει να μείνουμε λίγο στην τελευταία.
Παράνοια
Και εγώ και άλλοι, επί δεκατρία συναπτά έτη, έχουμε καταγράψει την εκτόξευση “σχεδίων” και “ιδεών”, που υποτίθεται θα έφερναν στίφη τουριστών στην πόλη. Όσα από αυτά τα σχέδια υλοποιήθηκαν θυμίζουν πρωτοβουλίες ηγεμόνων της Μποτσουάνα και της Σβαζιλάνδης: κοπή και εξαφάνιση του κεντρικού πάρκου της πόλης και του τουριστικού περιπτέρου, αντικατάστασή τους από γούρνες, έξωση του πρασίνου, όπως μπροστά από το Αρχαιολογικό Μουσείο, κόψιμο του μοναδικού κυπαρισσιού του Καλλέργη, παρά την εμπεριστατωμένη αυτοψία και έκθεση ειδικού καθηγητή του Α.Π.Θ., κόψιμο ευκαλύπτων προς Κουτσοπόδι και Ναύπλιο κ.ά.
Γενικά μετά μανίας εξαφάνιση τοπόσημων του ιστορικού παρελθόντος της πόλης, όπως των τεσσάρων μαντεμένιων φανοστατών στην κεντρική πλατεία ή παραχάραξή της (λχ η δήθεν κρήνη Νικηταρά).
Κατά τα λοιπά έχουμε και λέμε: “σχέδια” για σύγχρονο αεροδρόμιο, κατάλληλο για μπόινγκ στον αεροδιάδρομο του Κουτσοποδίου, τελεφερίκ για το Κάστρο, υδατοδρόμιο στις λάσπες του κόλπου της Νέας Κίου, Αρχαιολογικό Πάρκο στις Μυκήνες, με θέσεις για 10.000 εργαζόμενους.
Αυτό ήταν και το άκρον άωτον: πληρωμένο ταξίδι στην μακρινή Παπουασία- Νέα Γουϊνέα και επαφή εκεί με υποτίθεται αργείο επενδυτή, που «έδειξε ζωηρό ενδιαφέρον» και ουδέποτε εμφανίστηκε. Αντ’ αυτού εμφανίστηκε Αμερικανός «επενδυτής», με διόλου αρμοδίως εγγυημένες ιδιότητες, που υποτίθεται υπέγραψε συμφωνία για να αναλάβει εξ ιδίων την κατασκευή του Αρχαιολογικού Πάρκου. Ουδείς απαίτησε, και μάλιστα με την κατάλληλη διαδικασία, να λάβει γραπτά επίσημα αντίγραφα, στα ελληνικά και τα αγγλικά, αυτής της συμφωνίας. Αλλά και ο Αμερικανός δεν ξαναεμφανίστηκε.
Οι άφαντες υποδομές
Διάφοροι μυρικάζουν περί του οικονομικού, κυρίως, τέλματος. Ελάχιστοι θέλουν να βλέπουν το κοινωνικό και πολιτισμικό. Όσο για πρακτικά μέτρα; Καμία πειστική πρόταση. Και μυωπία όσον αφορά τον μόνον οικονομικό, κοινωνικό και πολιτισμικό πόρο, που αυτός είναι αξιοποιήσιμος. Το Άργος έχει γίνει νεκροταφείο της ιστορίας του. Από την αρχαία ιστορία, το αρχαίο θέατρο παραμένει σε άθλια κατάσταση αντί να αποκατασταθεί πλήρως. Το ίδιο οι Θέρμες, το αρχαιότερο μικρό θέατρο, η αρχαία αγορά και το Κριτήριον.
Άθλιοι οι χώροι που τα περιβάλλουν (δεξαμενή, μηχανοστάσιο, μη ανεσκαμμένοι χώροι, αυθαίρετα, ακόμα και στάνη). Κατά τα λοιπά, άκρατη λογοδιάρροια για τα σόγια του Ηρακλή και του Μεγαλέξαντρου, άλλα ντ’ άλλων αγάλματα, σε άτοπες θέσεις, για να γελάνε και να καγχάζουν όσοι με νου και γνώση τυχαίνει να περνάνε από το Άργος (κάποιος είπε ότι η κεντρική πλατεία θα μπορούσε να ονομαστεί «τσουτσούν μεϊντάν»).
Το Κάστρο της Λάρισας αποτελεί διαχρονικό μνημείο. Ελάχιστα προχώρησαν οι αναστηλώσεις του (είναι ζήτημα κατά το 1/5) και ανεπαρκέστατος παραμένει ο άθλιος δρόμος προς αυτό.
Από τη βυζαντινή περίοδο δεν έχουν στην ουσία απομείνει παρά ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου και η Κατακεκκρυμένη (τμήμα της). Ευτυχώς δημιουργήθηκε το θαυμάσιο Βυζαντινό Μουσείο (Αργολίδας αλλά και για όλη την Πελοπόννησο).
Αλλά από τη νεότερη ιστορία του Άργους έχει διασωθεί ικανό τμήμα της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς. Δεν είναι μόνο τα σπίτια αγωνιστών του Εικοσιένα, για τα οποία δεν παύω να γράφω επί χρόνια (Καλλέργη, Τρικούπη, Τσώκρη, Μακρυγιάννη, Βλάση, Γκόρντον) και όλα τα καποδιστριακά δημόσια κτίρια (Ανέκκλητον Δικαστήριον-Δημαρχείο, Δημοτικό Σχολείο, Στρατώνες). Επίσης πλειάδα σημαντικών κτιρίων, δημοσίων και ιδιωτικών, ακόμα και του 18ου αιώνα αλλά κυρίως του 19ου αρχών 20ου αιώνα, όπως η νεοκλασική αγορά και το κατάντημά της.
Εδώ θα πρέπει να προσθέσω και την ασυδοσία που σημειώνεται ως προς τα μνημεία. Παράδειγμα η μετατροπή της αυλής των Στρατώνων Καποδίστρια σε άναρχο πάρκιν και η κατάληψη του πεζοδρομίου, με δημοτική άδεια, εμπρός από το ιστορικό Καποδιστριακό Δημοτικό Σχολείο.
Θα έλεγε κανείς ότι η κατάσταση όπου έχει περιέλθει η αρχιτεκτονική κληρονομιά ισοδυναμεί με αφασία. Να είναι αυτός ο λόγος που, παραμονές δημοτικών εκλογών, μόνον ένας συνδυασμός αναφέρεται προγραμματικά, με απλή μνεία και τίποτε άλλο, στην αρχαία αρχιτεκτονική κληρονομιά, ενώ ο υπεύθυνος του «προοδευτικού» ψηφοδελτίου δεν ασχολείται καν με το μεγάλο αυτό θέμα, υποσχόμενος την κατεδάφιση … ετοιμορρόπων κτιρίων, αγνοώντας τη νομολογία (και) για το Άργος του Συμβουλίου της Επικρατείας.
Το μέλλον του Άργους, οικονομικό, κοινωνικό και πολιτισμικό, ώστε να ξεκολλήσουμε από το τέλμα, εξαρτάται από την προγραμματική και συστηματική αναστήλωση, ανάδειξη και αξιοποίηση της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς. Και τούτο δεν μπορεί να έρθει παρά μόνον αν δημιουργηθεί συσπείρωση των συνειδητών πολιτών του Άργους. Στο μέλλον, βεβαίως…
