Κοιτάζω ακόμα, κοιτάζω και πάλι τη φωτογραφία της. Ένα χαμόγελο ευτυχίας να απλώνεται σε όλο το πρόσωπο, τα χέρια απλωμένα να κρατάνε το ίσιο του σώματος σε μια ακόμη στροφή του ζεϊμπέκικου. Ήταν αμέσως μετά την επιτυχημένη παρουσίαση των «Ναρκών» στ’Ανάπλι. Αξέχαστη βραδιά! Μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες τραγουδήσαμε όσα η λαϊκή σοφία χάραξε σε στίχους και οι μουσικοί τ’ανέβασαν στο πεντάγραμμο της αιωνιότητας για να τα τραγουδάνε παλιοί και νέοι! «Όλα είναι ένα ψέμα, μια ανάσα μια πνοή, σα λουλούδι κάποιο χέρι θα μας κόψει μιαν αυγή». Ο χορός της Κατερίνας εκείνο το βράδυ, ο τελευταίος χορός στ’ Ανάπλι, ήταν χορός για χίλια πρόσωπα: για την Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου που το έγραψε, για τον κατατρεγμό της Ψωροκώσταινας, για τους χαμένους συμπολίτες της στην κατοχή, για όλες και όλους εκείνους που την αγάπησαν και τους αγάπησε, για τους δικούς της ανθρώπους, για την ίδια και τη ντομπροσύνη.
Στις 9 Νοεμβρίου 2019 μετά από μια πολυήμερη αλλά τελική μάχη, η Κατερίνα Παπαδριανού ξεκινά για το μεγάλο ταξίδι. Πηγαίνει στη συνάντηση με τον αγαπημένο της σύντροφο Τάκη Κόρδαρη που επίσης έφυγε αναπάντεχα από τη ζωή. Τα παιδιά της, ο Γιάννης, η Αναστασία και οι συγγενείς χάνουν ένα αποκούμπι στη ζωή. Το Δρέπανο και η Αργολίδα χάνουν έναν συνειδητό πολίτη με πλούσια παρουσία στον πολιτισμό και τα κοινωνικά δρώμενα. Οι φίλοι χάνουν έναν άνθρωπο με καθαρή ματιά και λόγο. Η Ένωση Συγγραφέων και Λογοτεχνών χάνει τον άνθρωπο που την έβαλε στα σκαριά και την μπόλιαζε από το 2015 με τον δυναμισμό και την αγάπη της. Ο πόνος είναι μεγάλος για όλους όσο και το κενό που άφησε. Μόνη παρηγοριά η μνήμη! Και το έργο της!
Τα τελευταία χρόνια της ζωής της είχε μέσα της ωριμάσει η δυνατότητα της έρευνας και συγγραφής με τη μορφή του ιστορικού μυθιστορήματος. Μετά από διάφορες παρουσιάσεις σε περιοδικά και στον τύπο, φτάνει λοιπόν η στιγμή της πρώτης συγγραφικής επιτυχίας (2010) με το «1715. Το τελευταίο φιλί στ’ Ανάπλι», ένα μυθιστόρημα για τους καθημερινούς ανθρώπους του βενετοκρατούμενου Αναπλιού, τους αγώνες και τους έρωτές τους, τις συνήθειες και τις σχέσεις τους.
Η Κατερίνα πειραματίζεται προσπαθώντας να συνταιριάξει ιστορικά γεγονότα και πρόσωπα σε έναν φανταστικό περίγυρο φτιαγμένο μετα ιστορικά δρώμενα της εποχής.
Η μικροϊστορία που καταγράφει καθημερινότητες άγνωστες, κι ας είναι τελικά λίγο πολύ παντού οι ίδιες, δίνει τον τόνο και τον ρυθμό βηματισμού στη μεγάλη Ιστορία εκείνη που καθορίζει τη δική μας μοίρα σήμερα εδώ και εκείνη μερικών εκατομμυρίων έξω από τα δικά μας όρια. Αυτή είναι και η αξία του ιστορικού μυθιστορήματος και από αυτήν αντλούσε στοιχεία το έργο της Κατερίνας. Κοιτάζοντας το έργο αυτό με την απόσταση του χρόνου κατανοούμε τη λογική συνέχεια με την οποία το σκέφτηκε. Από τη βενετσιάνική κατοχή στη γερμανική και δυστυχώς δεν έφτασε ο χρόνος για να μας δώσει τη συνέχεια. Ποτέ δεν φτάνει!
Όμως εκείνο που έχει μεγάλη αξία στην πρώτη αυτή προσπάθεια είναι ότι η ίδια σεργιανάει στους τόπους που της είναι οικείοι. Γνωρίζοντας ή όχι τη συγγραφέα και διαβάζοντας το μυθιστόρημα καταλαβαίνουμε τα μέρη που περιγράφει και ζούμε τη δράση των ανθρώπων της. Στις «νάρκες», για παράδειγμα, μας ταξιδεύει στην ιστορία ενός τόπου πλούσιου σε ανθρώπους και γεγονότα. Κλασική εικόνα τόπου συνάντησης το καφενείο του χωριού όπου όλα τα πρόσωπα της τοπικής κοινωνίας συναντιούνται, συνομιλούν, παρουσιάζουν την προσωπικής τους καθημερινότητα αλλά και εκείνη του τόπου σε μια μίξη εικόνων και λόγων. Οι απλοί άνθρωποι του μόχθου, από τον δημογέροντα, τους εργάτες, τους υπαλλήλουςή ακόμα τους στρατιώτες στην υπηρεσία των Βενετσιάνων, μέχρι στους άνδρες και τις γυναίκες της Κατοχής και της Αντίστασης.
Στα βιβλία της η Κατερίνα αγκαλιάζει συναισθηματικά τον τόπο της και τον τοποθετεί μέσα σε ένα ιστορικό περιβάλλον, παρουσιάζοντας φάσεις της πορείας του με την τεχνική των μικρών ιστοριών. Ο έρωτας και τα χαρακτηριστικά του τόπου ισοφαρίζουν τα ιστορικά γεγονότα, τα ξεπερνούν μερικές φορές προβαίνοντας σε μια ανασύνθεση των βιωμάτων. Έτσι, για παράδειγμα, η Ψηλή, το «Νησί του Διαβόλου», στα νερά όπου η ίδια η Κατερίνα τριγυρνούσε και ψάρευε, αποκτούν μια νέα διάσταση με φανταστικούς διαλόγους και εικόνες που οργώνουν τη φαντασία.
Μπορεί στο τέλος του κάθε μυθιστορήματος, η Κατερίνα να παρουσιάζει έναν πλούσιο κατάλογο ιστορικών αναλύσεων και ερευνών σχετικά με την περίοδο που η ίδια χρησιμοποίησε ως βάση για τη συγγραφή του έργου της, όμως το ίδιο το έργο ξεχειλίζει από τη βιωματική προσέγγιση της συγγραφής. Ο τόπος, η αγάπη γι’ αυτόν και τους ανθρώπους του, είναι το κυρίαρχο στοιχείο της γραφής της Κατερίνας.
Τέσσερα χρόνια μετά, μια επέτειος μνήμης στην οποία ανακαλούμε όλους/όλες εκείνες (-ους) που έφυγαν, μας επανασυνδέει με το πρόσωπο και το έργο του, ένα πρόσωπο με καθαρή ματιά και λόγο που μας λείπει η φυσική του παρουσία αλλά το αισθανόμαστε πάντα δίπλα μας. Πάντα μεταξύ μας να συζητάμε, να πίνουμε και να τραγουδάμε. Όπως το επιθυμούσε και η ίδια ακόμη και στην τελευταία της κατοικία.
(Γ.Κόνδης)
