Όσες και όσοι από εμάς έχουμε την κλασική σχέση του αναγνώστη με το έργο του μεγάλου μας λογοτέχνη Άγγελου Τερζάκη, σίγουρα θα νιώσουμε έκπληξη ήδη με το εξώφυλλο του βιβλίου του κ. Θανάση Αγάθου για τη σχέση του Αγγ. Τερζάκη με τον κινηματογράφο. Η λεζάντα της φωτογραφίας γράφει:Ο Άγγελος Τερζάκης και η Νταίζη Μαυράκη στα γυρίσματα της ταινίας Νυχτερινή περιπέτεια (Αρχείο Άγγελου Τερζάκη, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών).Να μια διάσταση της ζωής, της σκέψης και του έργου του μεγάλου λογοτέχνη μάλλον άγνωστη στο ευρύ κοινό, αλλά εξαιρετικά σημαντική για την πληρέστερη κατανόηση της πορείας του. Τι ακριβώς αναζητούσε ο Α.Τερζάκης στον κινηματογράφο; Γιατί ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της γενιάς του ’30, με τόσο πλούσιο έργο, θέλησε να αναμετρηθεί στο πολύ καινούργιο μεν αλλά απαιτητικό πεδίο της 7ης Τέχνης;
Ο κ. Θανάσης Αγάθος, Καθηγητής της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας στο ΕΚΠΑ, έθεσε το ερώτημα αυτό και, μέσα από μια λεπτομερή και πλούσια σε αρχειακό υλικό έρευνα, δίνει την απάντησή του και μας μεταφέρει άγνωστες πλευρές της πορείας του Αγγ. Τερζάκη. Βέβαια, ούτε η θεματολογία, ούτε η μεθοδολογία είναι άγνωστες στο έργο του κ. Θ. Αγάθου. Αντίθετα, στην εργογραφία του θα βρούμε άλλες δυο σχετικές έρευνες: Η κινηματογραφική όψη του Γρηγορίου Ξενοπούλου (2016), Ο Νίκος Καζαντζάκης στον κινηματογράφο (2017), Ο Άγγελος Τερζάκης και ο κινηματογράφος (2020). Ήδη με την έρευνα για τον Νίκο Καζαντζάκη παρουσιάζει την ενασχόληση του συγγραφέα με το κινηματογραφικό σενάριο και τη μεταφορά των έργων του στην κινηματογραφική οθόνη. Ο ίδιος ο κ. Θ. Αγάθος σημειώνει για τη νέα έρευνα που αφορά στον Αγγ. Τερζάκη : Έγραψα το βιβλίο Ο Άγγελος Τερζάκης και ο κινηματογράφος, παρακινημένος από την επιθυμία να ανακαλύψω τι ήταν εκείνο που ώθησε τον Άγγελο Τερζάκη, έναν κορυφαίο εκπρόσωπο της γενιάς του 1930, έναν αληθινό πνευματικό άνθρωπο, να ασχοληθεί με την κινηματογραφική σκηνοθεσία στις αρχές της δεκαετίας του 1950.Όλα ξεκίνησαν πριν από δέκα περίπου χρόνια, όταν ανακάλυψα στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος την ταινία του Τερζάκη Νυχτερινή περιπέτεια, με πρωταγωνιστές τον Βασίλη Διαμαντόπουλο και την Νταίζη Μαυράκη, την πρώτη Σταρ Ελλάς στην ιστορία του θεσμού των Καλλιστείων. Έγραψα τότε ένα σύντομο άρθρο για την ταινία (που περιλήφθηκε στο παλαιότερο βιβλίο μου Η εποχή του μυθιστορήματος, Εκδόσεις Γκοβόστη, 2014), αλλά αισθανόμουν ότι δεν είχα κλείσει τους λογαριασμούς μου με τον κινηματογραφικό Τερζάκη.
Πράγματι, καταθέτοντας μια πλούσια βιβλιογραφία και ένα επίσης πλούσιο αρχειακό υλικό, παρουσιάζεται αναλυτικά στις 400 σελίδες του βιβλίου η αναμέτρηση του λογοτέχνη με τις απαιτήσεις του κινηματογράφου. Ο κ. Θ. Αγάθος μας βοηθάει, βήμα-βήμα, να ξεπεράσουμε τις κλασικές εικόνες μας για τη γενιά του ’30 και μας βοηθά να ανακαλύψουμε νέες.«Αν τον Τερζάκη τον συνδέει με τον Θεοτοκά το πάθος του θεάτρου (και του δοκιμίου)», γράφει ο κ. Θ. Αγάθος, «με τον Καραγάτση τον συνδέει η αγάπη για τον κινηματογράφο. Και οι δυο αρθρογραφούν για τον κινηματογράφο και οι δυο εισέρχονται στον χώρο της κινηματογραφικής σκηνοθεσίας, ο Καραγάτσης πρώτα, το 1946, με την πολεμική περιπέτεια Καταδρομή, ο Τερζάκης ύστερα, το 1953, με τη Νυχτερινή περιπέτεια….». Βέβαια, μπορεί η αναμέτρηση αυτή του Αγγ. Τερζάκη με τον κινηματογράφο να μην ήταν από τις πιο πετυχημένες, όμως ο δημιουργός δεν πτοείται και γράφει άλλα πέντε σενάρια ή σχέδια σεναρίου όπως σημειώνει ο κ. Θ. Αγάθος. Φυσικά, η αγάπη και η τάση του λογοτέχνη να ασχοληθεί με τον κινηματογράφο φαίνεται και από τις επιφυλλίδες του λογοτέχνη στον τύπο της εποχής, το μεγάλο αριθμό των οποίων χρησιμοποιεί αναλυτικά ο συγγραφέας για να μας παρουσιάσει το την «αθέατη» πλευρά του λογοτέχνη. Πρόκειται λοιπόν για μια μελέτη πλούσια σε αρχειακό υλικό και αναλύσεις έργων, που θα έχουμε την τύχη να ακούσουμε να παρουσιάζεται από τον ίδιο τον ερευνητή-συγγραφέα Καθηγητή κ. Θ. Αγάθο, την Κυριακή 3 Ιουλίου 2022 στον όμορφο αίθριο χώρο της Εθνικής Πινακοθήκης στο Ναύπλιο.
Ο Θανάσης Αγάθος γεννήθηκε το 1967 στην Αθήνα. Είναι απόφοιτος της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στην Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και υποστήριξε διδακτορική διατριβή στο Τμήμα Φιλολογίας του ΕΚΠΑ, όπου σήμερα υπηρετεί ως Επίκουρος Καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στη νεοελληνική λογοτεχνία του 19ου και του 20ού αιώνα, στη σχέση της λογοτεχνίας με τον κινηματογράφο και το θέατρο, σε ζητήματα πρόσληψης, στην αξιοποίηση της λογοτεχνίας στη διδασκαλία της νέας ελληνικής ως ξένης γλώσσας, στο έργο του Νίκου Καζαντζάκη και του Βασίλη Βασιλικού.Έχει στο ενεργητικό του τα βιβλία: Από το Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά στο Zorba the Greek: κριτικοί βίοι παράλληλοι (Αιγόκερως, 2007), Επιστολές του Νίκου Καζαντζάκη προς την οικογένεια Αγγελάκη (Μουσείο Νίκου Καζαντζάκη, 2013), Η εποχή του μυθιστορήματος. Αναγνώσεις της πεζογραφίας της γενιάς του ’30 (Γκοβόστης, 2014), Η κινηματογραφική όψη του Γρηγορίου Ξενόπουλου (Γκοβόστης, 2016), Ο Νίκος Καζαντζάκης στον κινηματογράφο (Gutenberg, 2017).
(Θα βρείτε το βιβλίο «Ο Άγγελος Τερζάκης και ο Κινηματογράφος» του κ. Θανάση Αγάθου, στο βιβλιοπωλείο «Αποσπερίτης» του Ναυπλίου, Λ.Αμαλίας 30, 27520-22580)
Γ. Κόνδης
