Εικόνα: Karl August Krazeisen, 1828-31, άποψη Ναυπλίου και Παλαμηδιού
Επιμέλεια: Γ. Νικολόπουλος
Ο υπασπιστής του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη Φώτης Χρυσανθόπουλος ή Φωτάκος περιγράφει την κατάσταση που επικρατούσε στο Ναύπλιο το 1827 υπό τις ευλογίες του Κωλέτη: Έλληνες έκαναν θηριωδίες εναντίον Ελλήνων με σκοπό το χρήμα…
Μετά το θάνατο του Καραϊσκάκη στη μάχη του Φαλήρου, τα διαλυμένα στρατεύματα της φρουράς του ήρθαν στο Ναύπλιο. Χωρίστηκαν σε δύο κομμάτια: Ο μεν Θεόδωρος Γρίβας κατέλαβε το Παλαμήδι ενώ μια δεύτερη φρουρά με επικεφαλής τον Γιαννάκη Στράτο και τον Χρίστο Φωτομάρα Σουλιώτη εγκαταστάθηκαν στην Ακροναυπλία…
Οι δύο αυτές φρουρές βρίσκονταν σε συνεχή σύγκρουση μεταξύ τους. Ιδίως αυτή του Παλαμηδίου έκανε πολλές βιαιοπραγίες και συχνά σκότωνε…
Λεηλατούσαν την πόλη, κατέστρεφαν τα πάντα, ενώ έφτασαν στο σημείο να κάψουν και τον μεγάλο ελαιώνα του Ναυπλίου (ο οποίος ξεκινούσε βορειοανατολικά του Παλαμηδιού, από την Πρόνοια και επεκτεινόταν στην Αγία Μονή και τον υπόλοιπο κάμπο) ήταν προσοδοφόρος και είχε περίπου 30 χιλιάδες δέντρα, φυτεμένα από τους Βενετούς όλα σε γραμμή. Η φρουρά του Παλαμηδίου, αφού τον έκαψε, εμπορεύθηκε ακόμα και τις ρίζες των δέντρων, τις οποίες πούλησε για καυσόξυλα. Όπως σχολιάζει ο Φωτάκος στα απομνημονεύματά του «ούτως εχάθη ο ελαιών αυτός από τους Ελληνας, ενώ οι Τούρκοι τον διετήρουν ως δάσος ιερόν».
Η προσφιλής τακτική των στρατιωτών για να ληστεύουν τους Ναυπλιώτες ήταν η ακόλουθη: Προσποιούνταν ότι μάλωναν μεταξύ τους και ένας από αυτούς, καταδιωκόμενος δήθεν από τους άλλους, έμπαινε μέσα σε ένα σπίτι ή κατάστημα… Στη συνέχεια έμπαιναν και οι υπόλοιποι ζητώντας υποτίθεται να τον συλλάβουν. Φώναζαν και στα χέρια τους κρατούσαν μαχαίρια και όπλα. Άρχιζαν να χτυπούν τον σπιτονοικοκύρη με τη δικαιολογία ότι κάλυπτε τον κυνηγημένο από αυτούς άνδρα. Εκείνος, αφού τις «έτρωγε» έφευγε και οι στρατιώτες του άρπαζαν ό,τι υπήρχε στο έρημο σπίτι.
Λόγω των πολλαπλών κλοπών το Ναύπλιο είχε πάρει εκείνη την εποχή την ονομασία «Λησταρχείο».
Τα βασανιστήρια
Ο Θεόδωρος Γρίβας, ο επικεφαλής της φρουράς του Παλαμηδίου είχε πολιτικούς προστάτες τον Ιωάννη Κωλέτη και τα στελέχη του. Για τα βασανιστήρια είχε ως επικεφαλής κάποιον Δημήτριο Χατσήσκο. Κάθε φορά που ο αρχιβασανιστής Χατσήσκος κατέβαινε από το Παλαμήδι στην πόλη, οι κάτοικοι μουρμουρίζοντας έλεγαν τρέμοντας «ο Δημητράκης, ο Δημητράκης», φοβούμενοι μήπως τους πάρει στο Παλαμήδι.
Αυτός έκανε φρικτά βασανιστήρια, όπως για παράδειγμα στον Γεώργιο Τσώκρη: Του έδεσε πολύ σφιχτά τα χέρια πάνω από τους αγκώνες ώστε να σταματήσει να κυλά το αίμα και να μαυρίσουν. Οπως περιγράφει ο Φωτάκος, ο επίσκοπος Βρεσθένης, ο οποίος ήταν και αυτός αιχμάλωτος στο Παλαμήδι μαζί με πολλούς άλλους, κατάφερε να τον σώσει: Έβαλε τα γόνατά του στα χέρια του Τσώκρη και τα έτριβε για να κυκλοφορήσει το αίμα και να σταματήσουν οι πόνοι. Έπειτα από πολλές παρακλήσεις του επισκόπου, πείσθηκαν να λύσουν τον Τσώκρη.
Μπροστά στα μάτια των αιχμαλώτων έκαιγαν φωτιές στις οποίες πύρωναν τουφεκόβεργες και άλλα εργαλεία βασανιστηρίων ώστε να τα βλέπουν αυτοί, να φοβούνται και να δίνουν ακόμα περισσότερα λύτρα.
Ο Νικόλαος Μπούκουρας, επιφανής της τοπικής κοινωνίας, υπέφερε κι αυτός τα πάνδεινα στη φυλακή του Γρίβα. Τον αντικατέστησε μάλιστα ο γιος του Δημήτριος για να μην πεθάνει από τα βασανιστήρια, αλλά κι εκείνος δεν έπαθε λιγότερα απ’ όσα ο πατέρας του…
Τους έπρηζαν τα γεννητικά όργανα
Μεταξύ των βασανιστηρίων, το πιο απεχθές και απάνθρωπο ήταν σύμφωνα με τον Φωτάκο το ακόλουθο: Στο πάτωμα άνοιγαν μια μικρή τρύπα, τόση όση να χωρά τα γεννητικά όργανα των αιχμαλώτων. Τα έδεναν και κρεμούσαν από αυτά μια πέτρα με αποτέλεσμα αυτά να πρήζονται. Αφού έλυναν την πέτρα, δεν ήταν δυνατόν να βγουν από την τρύπα. Ο βασανιζόμενος έμενε εκεί και υπέφερε από τους πόνους. Έπειτα με πριόνι άνοιγαν μεγαλύτερη τρύπα κατά τον εξής τρόπο: Πριόνιζαν γύρω – γύρω τη σανίδα και άφηναν ένα μεγάλο δαχτυλίδι το οποίο κουβαλούσε ο βασανιζόμενος και οι πόνοι δεν ελαττώνονταν.
«Φόβος και τρόμος εκυρίευεν τους ανθρώπους όχι να υπάγουν, αλλά και να ίδουν μακρόθεν το Παλαμήδιον» λέει ο απομνημονευματογράφος του Κολοκοτρώνη, Φωτάκος…
