«Για να προστατεύσουμε και να αναδείξουμε την παλιά πόλη πρέπει πρώτα να την αγαπήσουμε»
Στο πολεοδομικό ιστό της παλιάς πόλης του Ναυπλίου διατηρούνται μνημεία διαφορετικών εποχών κυρίως της Ενετοκρατίας και της Τουρκοκρατίας, τα οποία σε συνδυασμό με την απελευθερωμένη μοναδική νεοκλασική πόλη συναποτελούν ένα μοναδικό ιστορικό παλίμψηστο μνημείων, που αποτελεί και το γοητευτικό της πλεονέκτημα. Η συνεχής όμως κατοίκηση της πόλης είχε ως αποτέλεσμα με τη συνεχή ανοικοδόμηση και τις απανωτές οχυρώσεις να αφανισθούν τα παλιότερα αρχαία μνημεία της πόλης.
Ωστόσο η συνεχιζόμενη αρχαιολογική έρευνα στην ευρύτερη περιοχή αλλά και μέσα στην παλιά πόλη φέρνει στο φως, κατά καιρούς, άγνωστα αρχαία μνημεία της πόλης, τα οποία σε συνδυασμό με τα σωζόμενα μεταγενέστερα, συναποτελούν ένα ανοιχτό βιβλίο της ιστορίας της πόλης. Σε μία τέτοια περίπτωση θα αναφερθούμε στη συνέχεια.
Το 2002 κατά την ανασκαφική έρευνα στον Ψαρομαχαλά, στην οδό Ζυγομαλά, κάτω από τα τείχη της Ακροναυπλίας, κοντά στην πύλη του Σαγρέδου, στο βραχώδες απότομο πρανές της κάτω πόλης, στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Α. Αρμελίδη αποκαλύφθηκε ένα μεγάλο τμήμα άγνωστου, αρχαίου πολυγωνικού τείχους του 4ου αι. π.Χ., όπως και στην Ακροναυπλία, μήκους είκοσι μέτρων περίπου και κυμαινόμενου ύψους 2-3 μ. με πρόσθετο μεταγενέστερο ενετικό τείχος, συνολικού ύψους 5-6 μ.
Πρόκειται για ένα σημαντικό διαχρονικό, άγνωστο μέχρι πρόσφατα, μνημείο της παλιάς πόλης που επιβεβαιώνει ότι, εκτός από τα αρχαία τείχη της Ακροναυπλίας και η κάτω πόλη με το λιμάνι ήταν οχυρωμένη ήδη από τα αρχαία χρόνια και αναθεωρείται πλέον η επικρατούσα μεταγενέστερη άποψη του ψευδο-Δωρόθεου (1631 μ.Χ.) ότι, μέχρι την Ενετοκρατία, στην κάτω πόλη «οσπήτιον κανένα δεν ήτον, ούτε τειχείον, ούτε πόρτα» όπως έχουμε διεξοδικά επισημάνει.
Το σημαντικό αρχαίο και μεταγενέστερο τείχος που αποκαλύφθηκε στην ιδιοκτησία Α. Αρμελίδη, μετά από γνωμοδότηση του ΚΑΣ, με υπουργική απόφαση του ΥΠΠΟΑ κρίθηκε διατηρητέο καθώς και η απαλλοτρίωση του οικοπέδου στη συνέχεια, έκτασης 100 τ.μ. περίπου, όπου διατηρήθηκε ένα σπάνιο διαχρονικό μνημείο της οχύρωσης και της τοπογραφίας της πόλης.
Ωστόσο έκτοτε, εδώ και είκοσι χρόνια περίπου η απαλλοτρίωση του ακινήτου έχει καθυστερήσει και λόγω της μακρόχρονης περιπέτειας της χρεοκοπίας της πατρίδας μας με την οικονομική κρίση κ.λ.π. Εδώ πρέπει να αναφέρουμε ότι και άλλες απαλλοτριώσεις καθυστερούν για σοβαρούς οικονομικούς λόγους.
Ωστόσο ως ανασκαφέας μελετητής του μνημείου και γνώστης της επικινδυνότητας της υπάρχουσας κατάστασης, που βρίσκεται σε άμεση επαφή με την οδό Ζυγομαλά, όπου συνυπάρχουν κατοικίες, ενοικιαζόμενες πανσιόν αλλά και παρακείμενο ξενοδοχείο, με τη συχνή διέλευση των επισκεπτών και των κατοίκων, κρίνουμε απαραίτητο για λόγους υπευθυνότητας από την πλευρά μας, να επισημάνουμε όχι μόνο την καθυστέρηση της απαλλοτρίωσης του οικοπέδου αλλά και τη θλιβερή εικόνα εγκατάλειψης και αδιαφορίας της Δημοτικής Αρχής εντός πόλεως, με τα φυτρωμένα μεγάλα δένδρα και τα θαμνώδη αναρριχόμενα φυτά που καλύπτουν το οικόπεδο αλλά και τμήμα του αρχαίου τείχους, καθώς επίσης και τους σοβαρούς λόγους επικινδυνότητας για τους διερχόμενους επισκέπτες και κατοίκους.
Ένα τμήμα του οικοπέδου βρίσκεται βαθύτερα από τη στάθμη του παρακείμενου δρόμου και εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους.
Ενώ πρόκειται για ένα μοναδικό μνημείο που ξεπροβάλλει ανάμεσα στα κτίρια και τις κατοικίες και ξαφνιάζει ευχάριστα τους διερχόμενους επισκέπτες, που σταματούν, περιεργάζονται τα τείχη μέσα στους θάμνους και τα δέντρα που παραπέμπουν στο ιστορικό παρελθόν της πόλης, βρίσκεται σε πλήρη εγκατάλειψη από την αδιαφορία της Δημοτικής Αρχής.
Στην πρόσοψη επί του δρόμου διατηρείται μεγάλο τμήμα τοίχου της παλιάς οικίας σε ύψος 4μ. περίπου με πόρτα και παράθυρο, υπό κατάρρευση (!) ο τοίχος φέρει ορατό κάθετο ρήγμα με εμφανή οριζόντια απόκλιση 3-4 εκατοστών μεταξύ των δύο τμημάτων και είναι άκρως επικίνδυνός για την πρόκληση θανατηφόρων ατυχημάτων για τους διερχόμενους κατοίκους και επισκέπτες.
Η κατάρρευση είναι θέμα χρόνου και «ο Θεός βοηθός». Υπάρχει άραγε υπεύθυνος μηχανικός της τεχνικής υπηρεσίας του Δήμου για την παλιά πόλη; Τι ενέργειες έχουν γίνει; Η προστασία των πολιτών είναι αυτονόητη για την Δημοτική Αρχή. Αλλά όπως έχουμε επισημάνει ούτε κάποιος ειδικευμένος αρχιτέκτονας έχει προσληφθεί για την παλιά πόλη, όπως έχουν κάνει άλλες δημοτικές αρχές σε ανάλογες περιπτώσεις. Προφανώς έχει άλλες δικές της επιλογές.
Επισημαίνουμε επίσης ότι πριν από αρκετά χρόνια κατάρρευσε πρόσθετος αναλημματικός τοίχος, πάνω από τα αρχαία και ενετικά τείχη, λόγω των καιρικών συνθηκών, ευτυχώς χωρίς ατυχήματα.
Οι κάτοικοι της περιοχής επεσήμαναν στη Δημοτική Αρχή της επικινδυνότητα της κατάρρευσης, αλλά δεν λήφθηκε κανένα μέτρο.
Η όλη εικόνα της εγκατάλειψης και της αδιαφορίας έχει δημιουργήσει ένα αίσθημα δυσφορίας και αγανάκτησης των κατοίκων της περιοχής. Εύχομαι και ελπίζω η Δημοτική Αρχή να πράξει επιτέλους το καθήκον της το συντομότερο δυνατόν και να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα προστασίας για τους διερχόμενους πολίτες και επισκέπτες διαφορετικά θα υποστεί τις «συνέπειες του νόμου».
Η κατάρρευση των ενετικών τειχών της Ακροναυπλίας στον πεζόδρομο της Αρβανιτιάς, ευτυχώς χωρίς ατυχήματα, πριν από τρία χρόνια από την συνεχή διαρροή της δεξαμενής της ΔΕΥΑΝ αλλά και με ευθύνη και του δημάρχου που διατέλεσε πρόεδρος της ΔΕΥΑΝ επί δύο έτη, φαίνεται πως δεν έχει γίνει κατανοητή ακόμη από την Δημοτική Αρχή. Η Δημοτική Αρχή οφείλει και πρέπει να αποδείξει έμπρακτα επιτέλους και εκ του αποτελέσματος το ενδιαφέρον της για την παλιά πόλη.
Επίσης οφείλει άμεσα και χωρίς καθυστέρηση να ζητήσει με γραπτό αίτημά της προς το ΥΠΠΟΑ και για σοβαρούς λόγους επικινδυνότητας, την ολοκλήρωση το συντομότερο δυνατόν της καθυστερημένης αυτής απαλλοτρίωσης για όλους τους παραπάνω σοβαρούς λόγους, λαμβανομένου σοβαρά υπόψη και του εορτασμού της διακοσιοστής επετείου απελευθέρωσης της πόλης. Άλλωστε το κόστος απαλλοτρίωσης δεν είναι μεγάλο.
Από την πλευρά μας δεν έχουμε κανέναν ενδοιασμό ότι το ΥΠΠΟΑ θα επιληφθεί άμεσα της υπόθεσης και θα ικανοποιήσει το αυτονόητο αίτημα της απαλλοτρίωσης καθώς και της ανάδειξης στη συνέχεια του μοναδικού αυτού μνημείου της ιστορικής πόλης του Ναυπλίου.
Άλλωστε θα ανέμενε κανείς οι αρμόδιοι επί του πολιτισμού της Δημοτικής Αρχής (ΔΟΠΠΑΤ), εδώ και μία δεκαετία να έχουν επιληφθεί του σοβαρού αυτού θέματος για την παλιά πόλη του Ναυπλίου.
Είναι θλιβερό, τέλος, ότι για τον εορτασμό της διακοσιοστής επετείου της Ελληνικής Επανάστασης, η Δημοτική Αρχή με τη συνήθη αυταρχική συμπεριφορά της, επιχείρησε τρεις φορές να ισοπεδώσει το πάρκο του Θ. Κολοκοτρώνη. Δεν έκανε ποτέ κανέναν ανοιχτό διάλογο με τους κατοίκους, παρά τις εκκλήσεις τους, για να αφουγκρασθεί τις προτάσεις και τις απόψεις των κατοίκων της μοναδικής αυτής πόλης, όπου η Ελληνική Επανάσταση απέκτησε στέρεα θεμέλια και το δένδρο της Ελευθερίας έβγαλε φύλλα και κλαδιά και να απαιτήσει τα αυτονόητα από την πολιτεία όπως έπραξε η Αίγινα.
Τέλος το θλιβερό για μια Δημοτική Αρχή είναι ότι κατά πάγια τακτική δεν απαντά στους πολίτες για σοβαρά ανοιχτά θέματα της πόλης.
Χρήστος Πιτερός
Επίτιμος προϊστάμενος αρχαιολογικών χώρων, μνημείων και αρχαιογνωστικής έρευνας και τακτικό μέλος του Δ.Σ. του ιδρύματος «Ιωάννης Καποδίστριας»
