Καποδιστριακά σχέδια Άργους, «σπίτι Μακρυγιάννη» και… εικασίες (του Χρ. Πιτερού)

Δημοσιεύτηκε στην “Εφημερίδα των Συντακτών” (efsyn.gr) στις 17/5/2022)

Στο Άργος ο Ι. Καποδίστριας, εκτός από τα μνημειακά κτίρια που έκτισε ή επισκεύασε, εκπόνησε δύο πολεοδομικά σχέδια.

1. Για το πρώτο σχέδιο του Ντεβό 1828 – Απρίλιος 1929 υπήρξαν έντονες αντιδράσεις των κατοίκων με αποτέλεσμα να εκπονηθεί κατά το μεγαλύτερο τμήμα, εκτός από το ΒΑ Ρωμέικο μαχαλά και τελικά δεν εφαρμόσθηκε. Στο σχέδιο αυτό δεν αποτυπώνεται ο Αγιάννης, αλλά η παλιά Αγία Παρασκευή, ούτε το «σπίτι του Μακρυγιάννη», όπως επισημάναμε πρόσφατα (Εφημ. Συντακτών 13-4-2022, argolika.gr), ενώ τα παρακείμενα κτίρια αποτυπώνονται με ακρίβεια.

2. Το δεύτερο πλήρες σχέδιο εκπονήθηκε από το Μποροτσίν 1830 – Μάρτιος 1831 με βάση το πρώτο (1829), με συμπληρώσεις, τροποποιήσεις σε δύο καποδιστριακά σχέδια: α) Το πρώτο αποτυπώνει την υπάρχουσα κατάσταση με τις ακανόνιστες οικοδομικές γραμμές (εικ.2)

β) στο δεύτερο, που εφαρμόσθηκε, αποτυπώνονται οι ευθυγραμμίσεις των οδών με τις αναγκαίες κατά περίπτωση περικοπές των εκατέρωθεν κτιρίων.

Και στα δύο σχέδια (1831) (εικ. 2, 3) αποτυπώνονται για πρώτη φορά, ο Αγιάννης αλλά ημιτελής (εικ. 4) χωρίς τον προεξέχοντα μεγάλο γυναικωνίτη (εικ. 6), και το υποτιθέμενο «σπίτι Μακρυγιάννη» που κτίσθηκε προφανώς μετά τον Απρίλιο 1829 – Μάρτιο 1831. Ο Μακρυγιάννης βρισκόταν διορισμένος στο Άργος από τις αρχές του 1829 και προφανώς κατοικούσε σε άλλο σπίτι.

3. Και τα δύο σχέδια 1829, 1831, έχουν εκπονηθεί με ακρίβεια και αποτυπώνουν τα υπάρχοντα κτίσματα κατά το χρόνο εκπόνησής τους, όταν η ανοικοδόμηση της ερειπωμένης πόλης συνεχιζόταν χωρίς διακοπή. 4. Ο Γ. Σαρηγιάννης επανήλθε εσπευσμένα (εφ. Συντακτών 19-4-2022) για να αιτιολογήσει τη μη αποτύπωση των δύο παραπάνω κτιρίων στο σχέδιο του 1829 (εικ.1) και χωρίς μελέτη των ιστορικών πηγών, αποδομεί επιπόλαια το σχέδιο του Ντεβό (1829) λόγω ασθένειας; ισχυριζόμενος ανιστόρητα ως «περατωμένη» την εκκλησία το Σεπτέμβριο 1829, με βάση την εντοιχισμένη τιμητική και όχι κτητορική (!) επιγραφή στον Ι. Καποδίστρια, η οποία προφανώς εντοιχίσθηκε αργότερα.

4. Όπως σαφώς προκύπτει από τις ιστορικές πηγές, την ίδια περίοδο στη Δ’ Εθνοσυνέλευση, 3 Αυγούστου 1829, ο Κυβερνήτης, επειδή η ανέγερση της εκκλησίας είχε καθυστερήσει, αρκετά χρόνια, πρότεινε και εγκρίθηκε κρατική επιχορήγηση, που συνολικά έφθασε στους 20.000 φοίνικες και γι’ αυτό τιμήθηκε ενώ ο δολοφόνος του Καποδίστρια Γ. Μαυρομιχάλης, δύο χρόνια αργότερα, στη διαθήκη του, Οκτώβριος 1831, άφησε 100 γρόσια για τον Αγιάννη που τελικά ολοκληρώθηκε το 1832 (!). Γίνεται σαφές λοιπόν ότι ο Ντεβό επιβεβαιώνεται πλήρως.

5. Στη μελέτη μας (2012) από τη συγκριτική μελέτη του σύγχρονου και καποδιστριακού σχεδίου (εικ.4)

σαφώς προκύπτει, ότι το υπάρχον υποτιθέμενο «σπίτι Μακρυγιάννη» είναι βορειότερα ορθογώνιο, διώροφο

και όχι ισόγειο με ημιυπόγειο (!) κατά Σαρηγιάννη, διαστ. 5,60 Χ 10,60 μ. επί της οικοδομικής γραμμής (εικ. 4, αρ. 2) και τελείως διαφορετικό από το αντίστοιχο ισόγειονοτιότερο καποδιστριακό (εικ. 4, αρ.1), σχέδιο Χάνσεν 1833,

με ακανόνιστο σχήμα διαφορετικών διαστ. 7,50 Χ 9 μ. περίπου, και όχι «τετράγωνο» που απορρίπτει αφ’ υψηλού ο Σαρηγιάννης, πάντα χωρίς τεκμήρια, αλλά και τη διαπίστωσή μας ότι στο Άργος εκτός από τα κτίρια του Καποδίστρια και την οικία Τσώκρη, δεν διατηρείται κανένα άλλο καποδιστριακό κτίριο.

6. Όσο για την «αδιαμφισβήτητη» προφορική, ατεκμηρίωτη μαρτυρία του ιστοριοδίφη Τσακόπουλου, κατά το αφήγημα Σαρηγιάννη, Δωροβίνηκ.λ.π., επισημαίνουμεότι και οι δύο γραπτές (!) ταυτίσεις κτηρίων του Τσακόπουλου είναι εσφαλμένες: α) Η σωζόμενη οικία Περούκα βρίσκεται σε τελείως διαφορετική θέση από την καποδιστριακή και είναι σαφώς νεότερη β) η οικία Οικονόμου – «Τρικούπη» είναι υστερονεοκλασική, τέλος 19ου αι. (Χ. Πιτερός, «Σπίτι του Μακρυγιάννη και άλλα …» argolika.gr).

7. Στο δεύτερο σχέδιο Μποροτσίν 1831 με ευθυγραμμίσεις των οδών η «οικία Μακρυγιάννη» περικόπτεται για την εφαρμογή του σχεδίου (εικ.3). Το σχέδιο αυτό ο Σαρηγιάννης το δημοσίευσε με υποθετική πρόσθετη καποδιστριακή οικοδομική γραμμή ζικ-ζακ,

που είναι εσφαλμένη με βάση τη γραμμή στο καποδιστριακό σχέδιο (εικ. 2).

8. Το μόνο αρμόδιο για ιστορικά κτήρια ΥΠΠΟ με οριστική τελική απόφασή του 10-2-2000, δεν το κήρυξε (!) διατηρητέο «ως μη συνδεόμενο με αδιαμφισβήτητα τεκμήρια με το Μακρυγιάννη, ούτε διασώζει αρχιτεκτονικά στοιχεία για την αναστήλωσή του».

9. Γενικόλογες αμφισβητήσεις χωρίς τεκμήρια και μελέτες, εδώ και 42 (!) χρόνια, από το Σαρηγιάννη, Δωροβίνη κ.λ.π., είναι έωλες και εσφαλμένες, τελεία και παύλα. Όσοι το κήρυξαν από το αναρμόδιο για ιστορικά κτήρια ΥΠΕΧΩΔΕ από το 1982 ως «σπίτι Μακρυγιάννη» εντός εισαγωγικών λόγω αμφιβολιών και δέσμευσαν ανιστόρητα το ακίνητο εδώ και 42 χρόνια χωρίς καν να το απαλλοτριώσουν με ανυπολόγιστη ζημία για τον ιδιοκτήτη, που έκτοτε αποτελεί ένα όνειδος αθλιότητας στην ιστορική πόλη του Άργους, πρέπει να αναλάβουν επιτέλους (!) τις ευθύνες τους (Δωροβίνης, Σαρηγιάννης κτλ.) χωρίς να στρουθοκαμηλίζουν εσαεί.

*O Χρήστος Πιτερός είναι επίτιμος προϊστάμενος αρχαιολογικών χώρων, μνημείων και αρχαιογνωστικής έρευνας