Το άρθρο μας αυτό αποτελεί συνέχεια του προηγούμενου, «Ναύπλιο, Α. Τερζάκης και η απομάκρυνση της προτομής του», όπως άλλωστε το είχαμε προαναγγείλει. Τα έργα διαμόρφωσης της παλαιότερης, ιστορικής πλατείας του Αγίου Σπυρίδωνα, οδού Παπανικολάου κ.λ.π. συνεχίζονται με ρυθμούς χελώνας, για διάφορους, ως συνήθως, λόγους.
Πρέπει εξ’ αρχής να επισημάνουμε ότι, όπως και για το Πάρκο Κολοκοτρώνη και αυτή η μελέτη διαμόρφωσης έχει γίνει με εξωτερικό «συνεργάτη» μελετητή, της Τεχνικής Υπηρεσίας του Δήμου Ναυπλίου χωρίς, όπως πάντα, εξειδικευμένο αρχιτέκτονα, ως όφειλαν, για τη μοναδική διατηρητέα νεοκλασική πόλη του Ναυπλίου, που συμπίπτει με τη διακοσιοστή (!) επέτειο της απελευθέρωσης της πόλης. Η αρχική υποβληθείσα επιπόλαιη μελέτη προς έγκριση από τις αρμόδιες υπηρεσίεςεπεστράφη με σοβαρές προτάσεις τροποποίησης και επανυποβολής νέας βελτιωμένης μελέτης.
Εδώ πρέπει να επισημάνουμε για μία ακόμη φορά ότι, όταν μία μελέτη διαμόρφωσης, ανάπλασης για μία διατηρητέα πόλη δεν έχει συνταχθεί από εξειδικευμένους μελετητές, κανένα αρμόδιο συμβούλιο και κανένα ΚΑΣ(!) στον ελάχιστο χρόνο συζήτησης, έγκρισης ή μη, δεν μπορεί να ανασυντάξει τη μελέτη, αλλά μόνο να δώσει κατευθυντήριες γραμμές εκπόνησης νέας μελέτης για εξειδικευμένους πάντα μελετητές, όπως έγινε τελικά και αναγκαστικά στο τέλος από την Δημοτική αρχή, για το Πάρκο Κολοκοτρώνη. Πολύ περισσότερο όπως στην περίπτωση του Ναυπλίου, όταν η αρμόδια τεχνική υπηρεσία του Δήμου δεν έχει προσλάβει ποτέ (!) κάποιον εξειδικευμένο αρχιτέκτονα για τα διατηρητέα μνημεία της πόλης, όπως έχουν πράξει άλλες άξιες δημοτικές αρχές σε πολλές παραδοσιακές πόλεις της πατρίδας μας, όπου οι δημοτικές αρχές ενδιαφέρονται σοβαρά και εμπράκτως για την προστασία των μνημείων.
Στις θλιβερές περιπτώσεις, όπως στο Δήμο Ναυπλιέων, η κακοποίηση των μνημείων και της πόλης γίνεται φανερή στους επισκέπτες της πόλης, από τα ευτελή ακατάλληλα υλικά κατασκευής και την όλη προχειρότητα, αλλά και την εγκατάλειψη.
Εδώ και αρκετούς μήνες έχει γίνει η τσιμεντόστρωση της πλατείας του Αγίου Σπυρίδωνα, Παπανικολάου, Φωτομάρα κ.λ.π. αλλά τα απανωτά σκαψίματα με την πρακτική του «ράβε-ξήλωνε» και βλέποντας και κάνοντας, συνεχίζονταν, χωρίς να έχουν συνδεθεί τα φρεάτια απορροής ως την τελευταία στιγμή έναρξης των εργασιών της τελικής πλακόστρωσης.
Όλα αυτά φανερώνουν την αποσπασματικότητα του όλου έργου από την σύνταξη της μελέτης ως την τελική ολοκλήρωση του, με καθυστερήσεις, αποσπασματικές κάθε φορά επεμβάσεις, μπαλώματα, αλλά και κατά περίπτωση αύξηση του κόστους κατασκευής. Αλλά και στην διαφημιζόμενη εδώ και πέντε χρόνια, ανάπλαση της οδού Αιγίου και παρά την έναρξη του υλοποίησης του έργου, εδώ και καιρό, ακόμα δεν έχει γίνει η αλλαγή του δικτύου υδροδότησής και τα έργα καθυστερούν.
Στην εγκεκριμένη μελέτη διαμόρφωσης της πλατείας Αγίου Σπυρίδωνα, αλλά και της υπό εξέλιξη τελικής ολοκλήρωσης του έργου, δεν προβλέπεται η εγκατάσταση της προτομής του Α. Τερζάκη, ούτε η αυτονόητη διαμόρφωση του άμεσου χώρου επανατοποθέτησης.
Είχε δοθεί αρχικά εντολή στο μελετητή, από τη Δημοτική Αρχή, ότι η προτομή αυτή θα απομακρυνθεί από την πλατεία, διότι ενοχλούσε και ήταν εμπόδιο στις καλλιτεχνικές φιλοδοξίες των αρμοδίων επί του «πολιτισμού». Η προτομή μετακινήθηκε ως συνήθως αυθαίρετα, χωρίς την τήρηση των προβλεπόμενων διαδικασιών και τοποθετήθηκε κοντά στην παραλία, σε μία παντελώς ακατάλληλη θέση, πάνω στο τρίστρατο διερχόμενων και σταθμευόντων αυτοκινήτων, το Δεκέμβριο του 2021.
Μετά την κατακραυγή των πολιτών η Δημοτική Αρχή «ανέκρουσε πρύμνα» και ο κ. Δήμαρχος δήλωσε ότι θα επανατοποθετήσει την προτομή στην πλατεία του Αγίου Σπυρίδωνα. Ωστόσο τα έργα της τελικής πλακόστρωσης της πλατείας έχουν προχωρήσει και σύμφωνα με τα εφαρμοζόμενα πλέον σχέδια δεν προβλέπεται καν η θέση της προτομής επί της πλατείας. Εν ολίγοις, «από την πόλη έρχομαι και στην κορφή κανέλλα».
Και τίθεται το αυτονόητο ερώτημα: Θα επανατοποθετηθεί τελικά η προτομή συμπωματικά εκ των υστέρων και τυχαία, ξεκάρφωτα (!) πάνω στην πλακόστρωση της πλατείας; Η τεχνική υπηρεσία έπρεπε να είχε ήδη εκπονήσει τη σχετική μελέτη διαμόρφωσης και την ακριβή θέση τοποθέτησης της προτομής! Πότε επιτέλους η Δημοτική Αρχή θα σεβασθεί εμπράκτως την ιστορική αυτή πόλη αλλά και τους πολίτες, τους οποίους συστηματικά αγνοεί;
Το δεύτερο ερώτημα για την προτομή του Α. Τερζάκη, όπως έχουμε αναλυτικά προτείνει στο σχετικό άρθρο μας για την απομάκρυνση της προτομής, είναι το ακόλουθο: Θα χαραχθεί πάνω στο μαρμάρινο πεσσό – βάση της προτομής η παρακαταθήκη του Α. Τερζάκη για την προστασία της πόλης, («Θα πρεπε να τρέμει το χέρι μας κάθε φορά που είναι να γκρεμίσουμε ή να χτίσουμε κάτι στ’ Ανάπλι … Αφορά την Ελλάδα ολόκληρη») και πότε; Ποια είναι η άποψη άραγε του αρμόδιου ΔΟΠΠΑΤ για το σοβαρό αυτό θέμα; Επίσης το Δ.Σ. του Συλλόγου «Παλαμήδης» πρέπει να λάβει έγκαιρα θέση, λόγω αρμοδιότητας.
Δεν πρέπει να ξεχνάει κανείς ότι η διαμόρφωση της ιστορικής πλατείας Αγίου Σπυρίδωνα είναι καθοριστικής σημασίας για την πόλη, διότι διαμορφώνει την αισθητική αντίληψη και την ιστορική συνείδηση των πολιτών. Τα λόγια δεν αρκούν, χρειάζονται οι ορθές ενέργειες και πράξεις.
Αλλά η όλη διαμόρφωση – πλακόστρωση είναι κατώτερη και υπολείπεται των προδιαγραφών της ιστορικής αυτής πόλης. Αποτελεί δυστυχώς συνέχεια των παλαιότερων αποσπασματικών επεμβάσεων πλακόστρωσης, διότι ούτε στο παρελθόν, ούτε στο παρόν εκπονήθηκε ποτέ μία ενιαία μελέτη διαμορφώσεων και πλακοστρώσεων κοινόχρηστων χώρων της ιστορικής αυτής πόλης, που θα εφαρμόζεται σταδιακά μέσα στο χρόνο.
Ενδεικτικά αναφέρουμε τη μοναδική ενιαία διαμόρφωση – πλακόστρωση, δρόμων, – πλατειών, της παραδοσιακής πόλης των Ιωαννίνων, που έγινε πριν από λίγα χρόνια, κατάλληλα διαμορφωμένη, που εντυπωσιάζει τον επισκέπτη και αναδεικνύει τον παραδοσιακό της χαρακτήρα. Στην πόλη αυτή τόσο ο Δήμος, όσο και οι αρμόδιες υπηρεσίες συνεργάσθηκαν αρμονικά για ένα ενιαίο παραδοσιακό κέντρο της παλιάς πόλης.
Στο Ναύπλιο οι πλακοστρώσεις έγιναν και γίνονται αποσπασματικά και χωρίς προδιαγραφές, διότι αρχικά ουδέποτε λήφθηκαν μέτρα από την τότε αρμόδια Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Σπάρτης, αλλά ούτε στη συνέχεια ενώ οι δημοτικές αρχές, καθώς και η παρούσα, δεν ενδιαφέρθηκαν και λόγω άγνοιας και αδιαφορίας για την παλιά πόλη και για αυτή την παραδοσιακή, νεοκλασική, μοναδική πόλη.
Η θλιβερή τριετής περιπέτεια του πάρκου Θ. Κολοκοτρώνη από την παρούσα δημοτική αρχή φανερώνει το πρωτοφανές μέγεθος κακοποίησης της πόλης, που «στραπατσάρισε» το προφίλ της και θα αποτελεί εσαεί παράδειγμα προς αποφυγή, για τις επόμενες δημοτικές αρχές. Ωστόσο πρέπει να τονίσουμε κάτι που κανείς μέχρι τώρα δεν έχει επισημάνει.
Η μόνη επιτυχημένη διαμόρφωση – πλακόστρωση έγινε στην πόλη, επί δημαρχίας Γ. Τσούρνου, κατά τη διαμόρφωση των πεζοδρομίων της Λεωφόρου Αμαλίας, από την οποία σώζεται, μετά την ανάπλαση, ένα τμήμα κατά μήκος του πεζοδρομίου των σχολείων με την χαρακτηριστική σε γκρίζο-μπλε απόχρωση.
Η καλύτερη εναρμονισμένη διαμόρφωση που αναδεικνύει τη μοναδική αυτή νεοκλασική πόλη είναι η πλακόστρωση με πλάκες σε απόχρωση γκριζο-μπλε, ή ανοιχτότερο μπλε χρώμα, όπως στο παραπάνω πεζοδρόμιο που αναφέραμε.
Επίσης κατά την ανάπλαση του μεγαλύτερου τμήματος της λεωφόρου Αμαλίας προτείναμε εκτός από την αποκάλυψη και ανάδειξη των ενετικών τειχών, αντί της προβλεπόμενης πλακόστρωσης από λευκό μάρμαρο την επαναχρησιμοποίηση της υπάρχουσας πλακόστρωσης των πεζοδρομίων από γκρίζο-μπλε μάρμαρο, καθοριστικής σημασίας για την επιτυχημένη ανάδειξή της πεζοδρόμησης, σε συνδυασμό με το ενετικό τείχος.
Ο αρχιτέκτονας του εμβληματικού κτιρίου της ΔΕΗ, έχει πλακοστρώσει τη στοά με ανοιχτόχρωμες μπλε χρώματος πλάκες, διότι ήταν «επαϊων» και όχι αδαής. Οι παλιότεροι θυμούνται ότι περιμετρικά της πλατείας Συντάγματος, που ήταν επιστρωμένη με άσφαλτο από τη δεκαετία του 1950, υπήρχε πεζοδρόμιο επιστρωμένο με πλάκες σε γκρίζα -μπλε απόχρωση, πριν από την πεζοδρόμηση και την ενιαία κακή πλακόστρωση της πλατείας στις αρχές του 1980. Μερικές από τις πλάκες της πεζοδρόμησης επαναχρησιμοποιήθηκαν και διασώθηκαν στη στοά του Αρχαιολογικού Μουσείου,
αλλά και στην πλακόστρωση μπροστά από το τζαμί-Τριανόν της πλατείας που φανερώνουν το λόγου το αληθές. Η πλακόστρωση αναδεικνύει τη νεοκλασική αυτή πόλη, διότι εναρμονίζεται με τα ανοιχτά χρώματα των επιχρισμάτων, των νεοκλασικών κτιρίων.
Αντίθετα οι ανοιχτόχρωμες πλακοστρώσεις από λευκό ασβεστόλιθο, που έχουν γίνει σε μεγάλη έκταση στην παλιά πόλη, αλλά και από έντονα γκρίζο μαύρο κακής ποιότητας ασβεστόλιθο κατά μήκος π.χ. των οδών Πλαπούτα – Σταϊκόπουλου και Α. Συγγρού κακοποιούν την πόλη, διότι δεν συνδυάζονται με τα ανοιχτόχρωμα επιχρίσματα των νεοκλασικών κτιρίων, ούτε φυσικά η πλακόστρωση στο Μεγάλο Δρόμο.
Στην πλατεία του Αγίου Σπυρίδωνα, Παπανικολάου κ.λ.π., χωρίς κανένα ανοιχτό διάλογο από τη Δημοτική Αρχή με τους πολίτες και με την παρουσία του μελετητή, η επιλογή πλακόστρωσης από λευκό ασβεστόλιθο Διδύμων που και αυτή έγινε την τελευταία στιγμή και ήδη κατασκευάζεται, δεν εναρμονίζεται σε καμία περίπτωση με τη μοναδική νεοκλασική πλατεία, με τα ανακαινισμένα νεοκλασικά σπίτια, που συναποτελούν ένα μοναδικό κόσμημα της πόλης. Πρόκειται δυστυχώς για μια ακόμη αποτυχημένη υπό κατασκευή πλακόστρωση.
Το έχει επισημάνει και ο Α. Τερζάκης, που δεν ήταν καν αρχιτέκτονας: «Υπάρχουν εκείνοι που κοιτάζουν χωρίς να βλέπουν και υπάρχουν εκείνοι που βλέπουν … μόνο τους τελευταίους θα έπρεπε να λογαριάζουμε» «Κάθε παρέμβαση πρέπει να σχεδιάζεται να μελετάται προσεκτικά πολύ κατά βάθος, με απόλυτη αρμοδιότητα, περίσκεψη, αφού πρώτα ρωτηθούν υπεύθυνα οι ποιο σοβαροί παράγοντες που διαθέτει ο τόπος (!)».
Το τι πράττει κατά καιρούς η παρούσα Δημοτική Αρχή είναι γνωστό και το αφήνω στην κρίση των αναγνωστών. Μοναδικό διάλογο έκανε μόνο, όταν αναγκάσθηκε και σύρθηκε από τους πολίτες και τη Δημοτική Αντιπολίτευση, για το πάρκο του Θ. Κολοκοτρώνη, αλλά παρά ταύτα προσπάθησε τρεις φορές να κάνει «το δικό της», αλλά υποχώρησε άτακτα ταπεινωμένη.
Αν παρατηρήσει ο επισκέπτης την εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα θα επισημάνει ότι η χαμηλή ορθομαρμάρωση στην ανατολική πλευρά της εκκλησίας αποτελείται από μαρμάρινες πλάκες από γκριζο-μπλε ανοιχτό χρώμα, που έρχεται σε αντίθεση και συνδυάζεται με το λευκό επίχρισμα της ανωδομής της εκκλησίας, σε ένα απαράμιλλο συνδυασμό. Με ανάλογο χρώμα αλλά σε γκρίζα- μπλε απόχρωση έπρεπε κατασκευαστεί η πλακόστρωση της ιστορικής παλαιότερης πλατείας του Αγίου Σπυρίδωνα και ης οδού Παπανικολάου κλπ, που αποτελεί την παλαιότερη και μεγαλύτερη κύρια οδό της πόλης και αρχίζει από την Πύλη της Ξηράς και κατέληγε στα Πέντε Αδέλφια. Αυτού του είδους η πλακόστρωση εναρμονίζεται με την παλιά πόλη αλλά αυτό δυστυχώς δεν έγινε από τις επιλογές της Δημοτικής Αρχής.
Η προχειρολογία της υπό κατασκευή πλακόστρωσης και η ανευθυνότητα και άγνοια γίνεται εύκολα φανερή, αλλά πάνω απ’ όλα και η παντελής απουσία διαλόγου με τους πολίτες. Η πλατεία ανήκει στους πολίτες, δεν ανήκει σε κανένα Δήμαρχο «ιδιοκτήτη». Η Δημοτική Αρχή αμείβεται να υπηρετεί τους πολίτες και να προστατεύει την παλιά πόλη σύμφωνα με το ισχύον νομικό πλαίσιο.
Όσο για τη νέα πλακόστρωση της νοτιότερης οδού Φωτομάρα, που προβλέπεται σε μία ιστορική πόλη να τοποθετηθούν μεταξύ των λευκών ασβεστολιθικών πλακών και διακοσμητικά κόκκινα πλακίδια-κυβόλιθοι κλπ, επισημαίνουμε ότι δεν πρόκειται για μία πεζοδρόμηση σε κάποιο πάρκο, στη νέα πόλη με χρωματιστά «μπιχλιμπίδια» και «στολίδια», αλλά για την παλιά ιστορική πόλη και αυτά δεν έχουν καμία θέση. Είναι καιρός να σταματήσουν επιτέλους οι αυτοσχεδιασμοί, οι επιπολαιότητεςκαι η κακοποίηση της πόλης.
Όταν λοιπόν θα πλακοστρωθούν, η πλατεία και οι παλιοί ιστορικοί δρόμοι με την παντελώς ακατάλληλη λευκή πλακόστρωση και θα φανούν «τα νέα έργα» της Δημοτικής Αρχής, η παλιά ιστορική πλατεία του Αγίου Σπυρίδωνα και οι παλιοί νέο-πλακοστρωμένοι δρόμοι της πόλης, αν είχαν φωνή και απευθύνονταν προς τη Δημοτική Αρχή, θα αναφωνούσαν και θα έλεγαν με θλιβερό αλλά και περιπαικτικό ύφος: «Εικόνα σας είμαστε και σας … μοιάζουμε…».
Όσοι αγαπούν την πόλη το αποδεικνύουν εμπράκτως, χωρίς λόγια… συνεχείς εκ συστήματος προχειρολογίες… και φληναφήματα… Η Δημοτική Αρχή δυστυχώς δεν θα προσλάβει στην Τεχνική Υπηρεσία ποτέ (!) κανένα εξειδικευμένο αρχιτέκτονα για τη μοναδική διατηρητέα πόλη του Ναυπλίου, διότι στην περίπτωση αυτή δεν θα εξυπηρετούνται οι επιδιώξεις της … οι πρακτικές της … αλλά και η άγνοιά της … και θα συνεχίζεται η κακοποίηση της πόλης. Ο νοών – νοείτω.
* Ο Χρήστος Πιτερός είναι επίτιμος προϊστάμενος αρχαιολογικών χώρων, μνημείων και αρχαιογνωστικής έρευνας του ΥΠΠΟΑ.
