Το «σπίτι του Μακρυγιάννη» στο Αργος, τεκμήρια και… παλινωδίες (του Χρήστου Πιτερού)

Δημοσιεύτηκε στην “Εφημερίδα των Συντακτών” (13-4-2022) – efsyn.gr

Στις 17/2/2022 δημοσιεύθηκε στην «Εφημερίδα των Συντακτών» άρθρο του αρχιτέκτονα Γ. Σαρηγιάννη, ομότιμου καθηγητή του ΕΜΠ, «Το σπίτι του Μακρυγιάννη στο Αργος», χωρίς όμως δημοσιευμένη μελέτη του διώροφου πλίνθινου κτιρίου (εικ. 1) όπου υποτίθεται ότι έμεινε ο Μακρυγιάννης στο Αργος από το 1829 – 1832 και άρχισε να γράφει τα Απομνημονεύματά του την 26η Φεβρουαρίου του 1829.

Το άρθρο αποτελούσε απάντηση στην πρόσφατη μελέτη μας (Χ. Πιτερός, «Το “σπίτι του Μακρυγιάννη” και ιστορικά διατηρητέα κτίρια του Αργους. Πραγματικότητα και εικασίες» 14/6/2021, argolika.gr) σε συνέχεια τεκμηριωμένης δημοσιευμένης μελέτης (Χ. Πιτερός, «Το “σπίτι του Μακρυγιάννη” στο Αργος», περ. Αργειακή Γη, τ. 5, 2012, 69 – 99).

Πρόκειται για το διώροφο ορθογώνιο σπίτι, διαστάσεων 5,60χ10,60 μ. (εικ. 1), απέναντι από την εκκλησία του Αγιάννη, αλλά βρίσκεται 2,50 μ. βορειότερα, επί της οικοδομικής γραμμής, όπως προκύπτει από επιτόπιες μετρήσεις και το σχέδιο πόλης. Το σπίτι αυτό θεωρήθηκε αυθαίρετα το 1980 ως «σπίτι του Μακρυγιάννη», χωρίς μελέτη, από τον δικηγόρο Β. Δωροβίνη, ο οποίος επικαλέστηκε ανύπαρκτη αναφορά του Μακρυγιάννη ότι το σπίτι του βρισκόταν κοντά στον Αγιάννη.

Παράλληλα συσχετίσθηκε λανθασμένα με ακανόνιστη, λοξή κάτοψη του καποδιστριακού σχεδίου Αργους του 1831, του Μποροτσίν, διαφορετικών διαστάσεων 7,50χ9 μ. περίπου, απέναντι από τον Αγιάννη (εικ. 2), που βρίσκεται όμως σε διαφορετική θέση, σύμφωνα με συγκριτική τοπογραφική μελέτη του τοπογράφου Νίκου Μανιαδάκη. Αλλωστε όλα τα κτίρια της περιοχής αυτής του καποδιστριακού σχεδίου του 1831 ήταν ισόγεια, όπως προκύπτει και από το δημοσιευμένο σχέδιο του 1833 του Χ. Χάνσεν (Πιτερός, 2021, ό.π. argolika. gr).

Ο Γ. Σαρηγιάννης δημοσίευσε απόσπασμα του καποδιστριακού σχεδίου του 1831, όμως με διαγραμμισμένη και ορθογωνισμένη αλλοιωμένη κάτοψη (εικ. 3) και πρόσθετη οικοδομική γραμμή, όπως προκύπτει με απλή σύγκριση του αυθεντικού καποδιστριακού σχεδίου (εικ. 2), με αποτέλεσμα να δημιουργείται στον αναγνώστη εσφαλμένη άποψη. Επίσης από τη σύγκριση του πρώτου, μη εφαρμοσθέντος καποδιστριακού σχεδίου του Μ. Ντεβό, που ολοκληρώθηκε τον Απρίλιο του 1829 (εικ. 4), και του σχεδίου του 1831 (εικ. 2) γίνεται φανερή η ακρίβεια και των δύο σχεδίων.

Στο σχέδιο όμως του 1829 α) δεν αποτυπώνεται ο Αγιάννης προφανώς λόγω μη ολοκλήρωσής του κατά την εκπόνηση του σχεδίου 1828-1829, αλλά η μικρή παλιότερη εκκλησία της Αγίας Παρασκευής β) ενώ αποτυπώνονται όλα τα υπάρχοντα κτίρια του 1829, δεν αποτυπώνεται ούτε η ακανόνιστη κάτοψη επί του καποδιστριακού σχεδίου του 1831 (εικ. 2), απέναντι από τον Αγιάννη, υποτιθέμενη ως «σπίτι του Μακρυγιάννη». Το κτίριο αυτό προφανώς κτίσθηκε αργότερα, το 1830, και γι’ αυτό αποτυπώνεται μόνο στο σχέδιο του 1831 (εικ. 2).

Ωστόσο ο Μακρυγιάννης έμενε στο Αργος από τις αρχές του 1829 και άρχισε να γράφει τα Απομνημονεύματά του στις 26 Φεβρουαρίου 1829 και προφανώς κατοικούσε σε άλλο σπίτι. Γίνεται πολλαπλώς φανερό από τα παραπάνω ότι το πλίνθινο διώροφο κτίριο (εικ. 1) δεν ταυτίζεται με το υποτιθέμενο «σπίτι του Μακρυγιάννη» (εικ. 2) σε καμία περίπτωση και είναι σαφώς νεότερο. Αλλωστε από τη συγκριτική μελέτη του καποδιστριακού (1831) και του σύγχρονου σχεδίου της πόλης έχει διαπιστωθεί ότι, εκτός από τα δημόσια, μνημειακά κτίρια που έκτισε ο Καποδίστριας και την οικία Τσώκρη, δεν διατηρείται στην πόλη κανένα άλλο καποδιστριακής εποχής σπίτι (Χ. Πιτερός, argolika. gr). Το διώροφο σπίτι (εικ. 1) κηρύχθηκε διατηρητέο στις 20/8/1982 από το ΥΠΕΧΩΔΕ λόγω σοβαρών αμφιβολιών εντός εισαγωγικών ως «σπίτι του Μακρυγιάννη». Το αρμόδιο για ιστορικά κτίρια ΥΠΠΟΑ με απόφασή του (10/1/2000) δεν το κήρυξε διατηρητέο, διότι δεν υπάρχουν αδιαμφισβήτητα στοιχεία για την ταύτισή του…

*Επίτιμος προϊστάμενος αρχαιολογικών χώρων, μνημείων και αρχαιογνωστικής έρευνας