Κυρίαρχη θέση στην ανατολική πλευρά της παλιάς, διατηρητέας! πόλης του Ναυπλίου, καταλαμβάνει το υστερονεοκλασικό κτίριο του Δικαστικού Μεγάρου, το μεγαλύτερο κτίριο της πόλης, διαστ. 48,50×38 μ. περίπου, που αποτελεί τοπόσημο της πόλης.
Το κτίριο κτίστηκε στις αρχές του 20ου αι. με δωρεά του Α. Συγγρού. Είναι κατασκευασμένο αμέσως ανατολικά των ενετικών τειχών της πόλης, που κατεδαφίσθηκαν στην πλευρά αυτή το 1895, και είναι κατασκευασμένο πάνω στην προσχωμένη εξωτερική τάφρο του τείχους, πλάτους 35–38 μ. με αποτέλεσμα το κτίριο, κατά καιρούς, να παρουσιάζει εκτός των άλλων και σοβαρά στατικά προβλήματα.
Η τσιμεντοστρωμένη πλατεία του Δικαστηρίου, όπως και η πλατεία Ι. Καποδίστρια διαμορφώθηκαν από τον δραστήριο αείμνηστο Δήμαρχο Κ. Κόκκινο στις αρχές της δεκαετίας του 1930, που διαμόρφωσε με όραμα το συνολικό ιστορικό πρόσωπο τα πόλης, μαζί με τις πλατείες του Δημαρχείου (Τριών Ναυάρχων), Ι. Καποδίστρια και πάρκο–κήπο του έφιππου ανδριάντα του Θ. Κολοκοτρώνη κατά τον εορτασμό της επετείου της εκατονταετίας της Ανεξαρτησίας του Ελληνικού Κράτους.
Ωστόσο ενώ οι δημόσιοι – χώροι πλατείες που περιβάλλουν το Δικαστήριο, πάρκο Σταϊκόπουλου, με τον ανδριάντα του Πορθητή του Παλαμηδίου και τα Ενετικά τείχη, η πλατεία Ι. Καποδίστρια, και η πλατεία Δημαρχείου ανακαινίστηκαν και αναπλάστηκαν στη δεκαετία του 1990, ο περιβάλλων χώρος του Δικαστηρίου παραμένει, όπως διαμορφώθηκε και τσιμεντοστρώθηκε πριν από ενενήντα χρόνια, με εμφανή την θλιβερή εικόνα της εγκατάλειψης όχι μόνο της πλατείας αλλά και του ίδιου κτιρίου, με τα κατεστραμμένα επιχρίσματα των εξωτερικών τοίχων από τις κατεστραμμένες υδρορροές, κυρίως στη νότια πλευρά του κτιρίου, τα ξεθωριασμένα και ξεφτισμένα ξύλινα κουφώματα, που απαξιώνουν και δυσφημίζουν το Δικαστικό Μέγαρο, το ναό της Δικαιοσύνης! με τα σπασμένα αλλά και με τα σκουριασμένα σίδερα – γωνίες στο τσιμεντένιο κράσπεδο της κύριας δυτικής πρόσοψης του κτιρίου, όπου έχουν στηθεί από το 1978 οι προτομές των αδέκαστων δικαστών Α. Πολυζωίδη και Γ. Τερτσέτη.
Η εικόνα τέλος της εγκατάλειψης και της άθλιας εικόνας συμπληρώνεται με την κατά καιρούς άναρχη δενδροφύτευση της πλατείας από τις Δημοτικές Αρχές του Δήμου Ναυπλιέων, με τα μεγάλα, γηρασμένα πεύκα, ενενήντα χρόνων περίπου, στη νότια πλευρά της πλατείας, που γέρνουν επικίνδυνα προς την πλατεία από τη χρόνια εγκατάλειψη και εγκυμονούν κινδύνους ατυχημάτων στο πολυσύχναστο δικαστικό μέγαρο,
αλλά και την πολύ πιθανή καταστροφή του μαρμάρινου μνημείου του Νικηταρά –η πλατεία είναι γνωστή και ως πλατεία Νικηταρά– και ουδείς εδώ και πολλά χρόνια ενδιαφερόταν, ούτε νοιαζόταν. Επίσης οι χονδροί κορμοί των πεύκων έχουν ανασηκώσει τα κράσπεδα δίπλα στο μνημείο του αγωνιστή της Ελευθερίας Νικηταρά.
Η ακατάλληλη και παντελώς ανεξέλεγκτη πυκνή δενδροφύτευση με μεγάλα δένδρα, δυστυχώς έγινε σε άμεση επαφή και με το Δικαστικό Μέγαρο, με φοίνικες κ.λ.π. που δημιουργούν σοβαρό πρόβλημα στο κτίριο. Ενώ άλλα μεγάλα δένδρα έχουν ανασηκώσει τα τσιμέντα του δαπέδου της πλατείας.
Στη νότια πλευρά του Δικαστηρίου πάνω στο στενό πεζοδρόμιο υπάρχει ακόμα, εδώ και χρόνια, μεγάλος κορμός λεύκας, που δημιουργεί σοβαρό κυκλοφοριακό πρόβλημα στους πεζούς, την οποία είχε φυτεύσει η Δημοτική Αρχή.
Μπροστά σε αυτή την εγκατάλειψη και την εξόφθαλμη επικίνδυνη κατάσταση – εδώ και πολλά χρόνια, δεν είχε επιδειχθεί καμία υπευθυνότητα και δράση, ούτε από την πλευρά του αρμόδιου Δήμου Ναυπλιέων για τα δένδρα που φύτευσαν κατά καιρούς οι δημοτικές αρχές και φέρει την ευθύνη, αλλά ούτε και από την πλευρά των αρμοδίων για το κτίριο του Δικαστικού Μεγάρου. Η Δημοτική Αρχή δεν έχει λάβει κανένα προληπτικό μέτρο ως όφειλε.
Περιμένει φαίνεται να πέσει κάποιο από τα ετοιμόρροπα πεύκα, δημιουργώντας φθορές και ατυχήματα για να ενεργήσει εκ των υστέρων, όπως ακριβώς έκανε κατά το παρελθόν όταν έπεσε ένα πεύκο που έγερνε στη βόρεια πλευρά του Δικαστηρίου και αναγκαστικά το απομάκρυνε, αλλά και απέναντι μέσα στις παιδικές χαρές, όπου ένα πεύκο έγερνε για χρόνια, ήταν επικίνδυνο δεν το έκοψαν έγκαιρα και επενέβησαν μόνο όταν το πεύκο κατέρρευσε, ευτυχώς χωρίς ατύχημα.
Για τα σοβαρότατα χρόνια προβλήματα με σοβαρούς κινδύνους που δημιουργούν τα μεγάλα πυκνοφυτευμένα δένδρα στο Δικαστικό Μέγαρο πρέπει κατά προτεραιότητα και το συντομότερο δυνατόν, κατόπιν συνεργασίας της αρμόδιας επιτροπής για το κτίριο του Δικαστηρίου και του Δήμου Ναυπλιέων που τα έχει φυτεύσει κατά καιρούς, να απομακρυνθούν το συντομότερο. Άλλωστε με την απομάκρυνση των μεγάλων πεύκων και των δένδρων σε άμεση επαφή με το κτίριο θα αναδειχθεί το νεοκλασικό κτίριο, ο χώρος της πλατείας, το μνημείο του Νικηταρά και οι προτομές των δύο αδέκαστων δικαστών Γ. Τερτσέτη και Α. Πολυζωϊδη, και θα διευκολυνθεί και η εξωτερική επισκευή του Μεγάρου.
Οι προτομές των αδέκαστων δικαστών ανεγέρθηκαν μετά από πρόταση του εισαγγελέα εφετών Γ. Γιαννακόπουλου κατά την συνεδρίαση της 13.06.1977, όπως με πληροφόρησε ο τότε προϊστάμενος γραμματέας του Εφετείου κ. Χρ. Καραμάνος, και τα εγκαίνια έγιναν στις 27.11.1977 επί δημάρχου Ν. Καράπαυλου, από τον αείμνηστο προεδρο της δημοκρατίας Κ. Τσάτσο, όταν είχε επίσης επισημανθεί η κακή κατάσταση της πλατείας.
Οι ευθύνες της Δημοτικής Αρχής για τα σοβαρότατα προβλήματα των δέντρων που εγκυμονούν κινδύνους ατυχημάτων είναι προφανείς.
Για την ανάδειξη της πλατείας του Δικαστηρίου επανειλημμένα έχουμε αναφερθεί κατά το παρελθόν στον τοπικό τύπο. Ιδιαίτερα επισημαίνουμε την γραπτή συνολική τεκμηριωμένη πρότασή μας για την ανάδειξη των μνημείων της πόλης προς τον Δήμαρχο κ. Δ. Κωστούρο, τον Πρόεδρο του Δημοτικού Συμβουλίου και την Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου Ναυπλιέων με την αριθμ. 24739/21-10-2015 γραπτή πρότασή μας, η οποία δημοσιεύθηκε σε συνέχειες στην εφημερίδα «Αναγνώστης» (5-11/12-11/22-11/2015) χωρίς να γίνει δυστυχώς καμία ενέργεια από την πλευρά της Δημοτικής Αρχής.
Με τον εορτασμό της διακοσιοστής επετείου της Ελληνικής Επανάστασης (2021), η Δημοτική Αρχή δεν έλαβε κανένα μέτρο για την ανάδειξη των μνημείων της μοναδικής διατηρητέας πόλης, της πρώτης πρωτεύουσας του Ελληνικού Κράτους. Δεν έγινε κανένας ανοιχτός διάλογος, ως όφειλε, η Δημοτική Αρχή ώστε να κατατεθούν οι προτάσεις των πολιτών, παρά τις εκκλήσεις, που δημοσιεύθηκαν στον τοπικό τύπο. Το μόνο που έκανε ήταν να μεθοδεύσει επί τρία χρόνια την «ισοπέδωση» του ιστορικού πάρκου Θ. Κολοκοτρώνη και την μετατροπή του με τσιμεντένιες κερκίδες σε γήπεδο με απανωτές μελέτες του ποδαριού, «κόβοντας και ράβοντας» το μοναδικό σχέδιο του Δ. Πικιώνη «στα μέτρα της», λόγω άγνοιας και πέρα από κάθε στοιχειώδη αρχιτεκτονική και ιστορική αντίληψη, αφού το είχε εγκαταλείψει για οκτώ χρόνια.
Τελικά η Δημοτική Αρχή αναγκάστηκε από τους πολίτες και τις λοιπές δημοτικές παρατάξεις και «ανέκρουσε άτακτα πρύμνα». Το πάρκο κηρύχθηκε διατηρητέο ιστορικό μνημείο και προσεχώς θα επανέλθει πλήρως στην αρχική του μορφή.
Έτσι λοιπόν παρά τον εορτασμό της διακοσιοστής επετείου το Δικαστικό Μέγαρο παρέμεινε εγκαταλειμμένο σε άθλια κατάσταση. Αλλά αυτή η θλιβερή κατάσταση δεν ήταν δυνατόν να περάσει απαρατήρητη, λαμβανομένου σοβαρά υπόψη ότι το έτος 2022 η πόλη του Ναυπλίου θα εορτάσει τη διακοσιοστή, καθοριστικής σημασίας, για την Ελληνική Επανάσταση (30-11-1822) επέτειο απελευθέρωσής της.
Μπροστά σ’ αυτή την θλιβερή κατάσταση εγκατάλειψης, κρίναμε αναγκαίο από την πλευρά μας, ως πρώην δημόσιος λειτουργός του ΥΠΠΟΑ και υπηρεσιακά συναρμόδιος με άλλους συναδέλφους για την προστασία και ανάδειξη της διατηρητέας πόλης του Ναυπλίου, που έχουμε επίσης κατά τα έτη 1993–1997 ανασκάψει το παρακείμενο πάρκο του Σταϊκόπουλου και συμβάλαμε καθοριστικά στην ανάδειξη των σωζόμενων ενετικών τειχών καθώς και στην ανακατασκευή της Πύλης της Ξηράς, δίπλα από το Δικαστικό Μέγαρο, λάβαμε την πρωτοβουλία και αποστείλαμε τεκμηριωμένη γραπτή πρόταση προς το γραφείο του Υπουργού Δικαιοσύνης κ. Κώστα Τσιάρα με ημερομηνία 3-12-2021, με θέμα «Σχετικά με ανάπλαση πλατείας του Δικαστικού Μεγάρου Ναυπλίου και την εξωτερική όψη του κτιρίου» όπου σε τρεις πυκνογραμμένες σελίδες και με συνημμένες δεκαπέντε έγχρωμες υπομνηματισμένες φωτογραφίες, από όπου προέκυπτε και προκύπτει η αθλιότητα της κατάστασης και της εγκατάλειψης του κτιρίου και του περιβάλλοντος χώρου, με τα πυκνοφυτευμένα μεγάλα δένδρα, που δίνουν τη μορφή εγκαταλειμμένου δάσους, με τα αυτοκίνητα αραγμένα στην πλατεία, μία απαράδεκτη ασχημοσύνη, όχι μόνο πάνω στην πλατεία αλλά και σε άμεση σχέση με τα μνημεία του Νικηταρά και τις δύο προτομές των αδέκαστων δικαστών.
Παράλληλα εξηγούσαμε τον κ. Υπουργό Δικαιοσύνης όχι μόνο την άθλια εγκατάλειψη του «ναού της Δικαιοσύνης», αλλά και την ανάγκη ανάπλασης της πλατείας με την ανάδειξη των σωζόμενων ενετικών τειχών, κάτω από το τσιμεντοστρωμένο δάπεδο, που βρισκόνται σε απόσταση τριών μέτρων περίπου από τη δυτική κύρια πρόσοψη του κτιρίου και αποτελούν τη βορειότερη συνέχεια των ενετικών τειχών του πάρκου Σταϊκόπουλου, με σκοπό την ανάδειξη και στη θέση της πλατείας αυτής του μοναδικού ιστορικού προσώπου της πόλης του Ναυπλίου.
Επισημάναμε επίσης, εκτός από την άθλια εικόνα του Δικαστηρίου με τα ξεβαμμένα κουφώματα και τα κατεστραμμένα επιχρίσματα, ότι η ανάπλαση της πλατείας αυτής προϋποθέτει εξειδικευμένο αρχιτέκτονα σε παραδοσιακά κτίρια και μνημεία για την ορθή ανάδειξη και σε απαράμιλλο συνδυασμό του υστερονεοκλασικού διατηρητέου μνημείου του Δικαστηρίου με το σωζόμενο κατώτερο τμήμα των ενετικών τειχών, που πρέπει να ενταχθούν σε διαμορφωμένο με καλλωπιστικά φυτά – άνθη εκατέρωθεν, με κατάλληλο διαμορφωμένο πλαίσιο που θα αποτελεί ένα κόσμημα της πόλης.
Καθώς επίσης ότι είναι απαραίτητη προϋπόθεση η έγκριση των αρμοδίων υπηρεσιών, της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αργολίδας αλλά και της συναρμόδιας Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων Πάτρας διότι το δικαστικό κτίριο, κτισμένο στις αρχές του 20ου αι., αποτελεί αρμοδιότητα της Εφορείας αυτής, όπως ακριβώς έγινε και με την ανάδειξη του πάρκου του Θ. Κολοκοτρώνη. Την παραπάνω πρότασή μας αυτή προς το γραφείο του Υπουργού Δικαιοσύνης, την γνωρίζουν άλλωστε και άλλοι «παροικούντες την Ιερουσαλήμ». Υπενθυμίσαμε επίσης στον κ. Υπουργό ότι το Ναύπλιο είναι η μοναδική πόλη που συνδέεται άμεσα με την Ελληνική Επανάσταση και το Πρώτο Ανεξάρτητο Ελληνικό Κράτος.
Παράλληλα με την πρότασή μας αυτή κατ΄ευτυχή συγκυρία υποβλήθηκε στη συνέχεια στις 12/12/2021 ερώτηση από τον Βουλευτή Αργολίδας κ. Γ. Γκιόλα και τον αρμόδιο βουλευτή Δικαστικών Θεμάτων κ. Θ. Ξανθόπουλο του ΣΥΡΙΖΑ, προς τον Υπουργό Δικαιοσύνης κ. Κ. Τσιάρα, για την επιτακτική ανάγκη να επισκευασθεί το Δικαστικό Μέγαρο Ναυπλίου καθώς και τα υπαρκτά σοβαρά προβλήματα. Προφανώς δημιουργήθηκε κινητοποίηση γύρω από τα σοβαρά χρονίζοντα προβλήματα του Δικαστηρίου και ταυτόχρονα στις 12/12/2021, εστάλη επίσης έγγραφο από την αρμόδια Εκτελεστική Επιτροπή του Δικαστικού Μεγάρου Ναυπλίου, που συντάχθηκε από τον Εισαγγελέα Πρωτοδικών Ναυπλίου κ. Η. Κωνσταντακόπουλο σχετικά με αναγκαίες εργασίες επισκευών και ζητήθηκε από την αρμόδια Εταιρεία Κτιριακών Υποδομών Α.Ε., η αποκατάσταση της κτιριακής υποδομής, στην οποία ανταποκρίθηκε άμεσα και ο αρμόδιος Σύμβουλος ΚΤΥΠ κ. Αθανάσιος Γιάνναρης, διότι έγινε φανερή η επικινδυνότητα της κατάστασης απ’ όλους. Εν ολίγοις μετά από την χρόνια αδράνεια εγκατάλειψης του Δικαστηρίου, δημιουργήθηκε έντονη κινητικότητα, προφανώς γιατί έγινε άμεσα αντιληπτή η τραγική, χρόνια κατάσταση εγκατάλειψης του κτιρίου για την οποία φυσικά υπάρχουν ευθύνες.
Στις 10 Ιανουαρίου 2022 ο βουλευτής κ. Γ. Γκιόλας, μετά την απάντηση του υπουργού Δικαιοσύνης δήλωσε ότι ανοίγει ο δρόμος για τις επισκευές και την αποκατάσταση του Δικαστικού Μεγάρου. Ωστόσο υπάρχει μακρύς ακόμα δρόμος για τη δρομολόγηση και την έγκριση των τευχών δημοπράτησης, σύμφωνα με τις προβλεπόμενες διαδικασίες.
Οι παραπάνω εργασίες σαφώς αφορούν μόνο το νεοκλασικό κτίριο του Δικαστικού Μεγάρου, όπου υπάρχουν άλλωστε πιεστικά σοβαρά χρόνια προβλήματα. Γίνεται φανερό ότι η συνεργασία και η κοινή προσπάθεια φέρνουν γρήγορα αποτελέσματα.
Μετά τις παραπάνω ανακοινώσεις από τις οποίες σαφώς προκύπτει ότι ο Δήμος Ναυπλιέων λάμπει διά της απουσίας του, για ένα σοβαρότατο θέμα, ένα μνημείο τοπόσημο της πόλης με χρονίζοντα προβλήματα, που έχουν πολλαπλώς επισημανθεί στον τοπικό τύπο, ο κ. Δήμαρχος εξέφρασε τις ευχαριστίες του προς τον Εισαγγελέα κ. Η. Κωνσταντακόπουλο για τις ενέργειές του και προς τον σύμβουλο υποδομών κ. Θ. Γιάνναρη για τις πρωτοβουλίες του, καθώς και ότι βρίσκεται σε συνεχή επικοινωνία με τον Υπουργό Δικαιοσύνης, ώστε να υπάρξει λύση για την ανάπλαση του περιβάλλοντος χώρου του Δικαστηρίου. Καλοί είναι οι ευσεβείς πόθοι, αλλά στην περίπτωση του κ. Δημάρχου γίνονται κατόπιν εορτής.
Αλήθεια ποιες ενέργειες συγκεκριμένα έχει κάνει ο κ. Δήμαρχος εδώ και δέκα χρόνια που είναι δήμαρχος από το 2012; Από ποια γραπτά κείμενα αποδεικνύονται άραγε οι ενέργειές του; και γιατί δεν έχει γίνει τίποτα εδώ και δέκα χρόνια; Ουδέποτε έχει ανακοινώθει καμία γραπτή ενέργειά του, ούτε έχει πάρει κάποια σχετική απόφαση στο Δημοτικό Συμβούλιο, όπου σημειωτέον έχει την απόλυτη πλειοψηφία; Καλά είναι τα ευχολόγια, κάνοντας την ανάγκη φιλοτιμία κατόπιν εορτής.
Πόσα χρόνια πρέπει να περάσουν άραγε για να απομακρύνει η Δημοτική Αρχή, λόγω αρμοδιότητας, τα επικίνδυνα μεγάλα πεύκα, τον μεγάλο κορμό της λεύκας, που έχει στοιχειώσει δίπλα στο στενό πεζοδρόμιο του Δικαστικού Μεγάρου; Πότε θα συνεργασθεί άραγε με την αρμόδια επιτροπή του Δικαστικού Μεγάρου και θα ανακοινώσει επιτέλους ότι θα απομακρύνει άμεσα τα επικίνδυνα δέντρα από την πλατεία, που φυτεύθηκαν από παλιές δημοτικές αρχές και επί δικής του δημαρχίας;
Στο παρελθόν, όταν άραζαν αυθαίρετα τα αυτοκίνητα στην πλατεία, ο κ. Δήμαρχος έβαλε μία μπάρα για να λύσει το πρόβλημα. Μετά την τοποθέτηση όμως της μπάρας πάλι τα αυτοκίνητα σταθμεύουν στην πλατεία Δικαστηρίου που λειτουργεί ως χώρος στάθμευσης και η μπάρα παραμένει ανοιχτή. Πόσα χρόνια πρέπει να περάσουν άραγε για την τοποθέτηση ενός απαγορευτικού σήματος στάθμευσης της τροχαίας στην πλατεία δικαστηρίου;
Επειδή λοιπόν τα έργα που κατ’ αρχήν θα γίνουν στο κτίριο του δικαστηρίου, όπως έχει αποφασισθεί θα διαρκέσουν μεγάλο χρονικό διάστημα… Επειδή για την πλατεία Δικαστηρίου μετά παρέλευσης δεκαετίας η Δημοτική Αρχή δεν έχει κάνει τίποτε που να προκύπτει εκ του αποτελέσματος… Επειδή τα μεγάλα δένδρα, πεύκα, φοίνικες κ.λ.π. είναι άκρως επικίνδυνα τόσο για τους πολίτες που συρρέουν καθημερινά στο Δικαστήριο, όσο και για το ίδιο το κτίριο αλλά και για μνημεία του Νικηταρά και τις προτομές των αδέκαστων δικαστών, η Δημοτική Αρχή οφείλει άμεσα, χωρίς παλινωδίες και να απομακρύνει το πλήθος των δένδρων που έχουν γίνει δάσος, για λόγους προστασίας αλλά και ανάδειξη της πλατείας Δικαστηρίου.
Γι’ αυτές τις εργασίες η αρμοδιότητα ανήκει στη Δημοτική Αρχή, ας κάνει κάτι επιτέλους με την ευκαιρία του εορτασμού της διακοσιοστής επετείου απελευθέρωσης του Ναυπλίου το παρόν έτος 2022.
Τέλος όταν η Δημοτική Αρχή ενδιαφερθεί και καταφέρει μετά από μία δεκαετία και πλέον να εκπονήσει εγκεκριμένη μελέτη ανάπλασης της πλατείας από εξειδικευμένους επιστήμονες, μετά από ανοικτό διάλογο και ενημέρωση των πολιτών, θα την χειροκροτήσουμε… έστω και καθυστερημένα… Ή μήπως θα απαιτηθεί ακόμα… μια δεκαετία … στο αόριστο μέλλον;
Υ.Γ. Δυστυχώς στην πόλη υπάρχουν και άλλα ερειπωμένα κτίρια και μνημεία σε επικίνδυνη κατάσταση.
Χρήστος Πιτερός
αρχαιολόγος – Επίτιμος προϊστάμενος αρχαιολογικών χώρων, μνημείων και αρχαιογνωστικής έρευνας
