Σχετικά με την πρόσφατη έκκληση πολιτών για τη διάσωση τεσσάρων κτιρίων ως διατηρητέων στην πόλη του Άργους(οικία Δ. Τσώκρη, «οικία Τρικούπη», οικία Βλάσση και «σπίτι Μακρυγιάννη») προς την Υπουργό Πολιτισμού κ. Λ. Μενδώνη και τον Υφυπουργό Χωροταξίας κ. Ν. Ταγαρά για λόγους αντικειμενικής ενημέρωσης των πολιτών και των ερευνητών κρίνουμε απαραίτητο να αναφέρουμε με επιστημονική τεκμηρίωση τα ακόλουθα:
Πρόκειται για τα γνωστά κτίρια της πόλης του Άργους, το «σπίτι του Μακρυγιάννη», την οικία Δ. Τσώκρη, την οικία Βλάσση, την οικία Περρούκα και την οικία Γκόρντον, τα οποία έχουμε διεξοδικά μελετήσει και δημοσιεύσει στην πλήρως τεκμηριωμένη, ιστορική, αρχιτεκτονική και τοπογραφική μελέτη μας, (Χ. Πιτερός, Το «σπίτι του Μακρυγιάννη» στο Άργος, περ. Αργειακή Γη, τ. 5, Άργος 2012, σελ. 69 – 99), αλλά και την αποκαλούμενη ως «οικία Σπυρ. Τρικούπη». Λαμβανομένου επίσης σοβαρά υπόψη ότι η μελέτη μας αυτή από τη δημοσίευσή της (2012) δεν έχει αμφισβητηθεί από κανέναν με δημοσιευμένη αρχιτεκτονική και τοπογραφική μελέτη. Πρέπει να επισημάνουμε επίσης ότι την αρχιτεκτονική εξέλιξη της πόλης του Άργους τον 19ο αι., την έχει διεξοδικά παρουσιάσει, το 2006, ο Αργείος αρχιτέκτονας μηχανικός Π. Ξηνταρόπουλος με πολλές έγχρωμες εικόνες (Π. Ξηνταρόπουλος, Η Αρχιτεκτονική της κατοικίας στο Άργος του 19ου αιώνα, έκδοση Πνευματικού Κέντρου Άργους, 2006).
1. Θεωρούμε εξαρχής απαραίτητο να επισημάνουμε για την οικία Δ. Τσώκρη, οδός Καρατζά 6, στο Άργος, ότι είναι ένα πρώιμο, μοναδικό νεοκλασικό, εθνική σημασίας ιστορικό μνημείο της πόλης, που άρχισε να κτίζεται από το 1827.
Είναι κτισμένο στα κλασικιστικά πρότυπα της μεγάλης αρχαίας ελληνικής κατοικίας με δύο συμμετρικές εκατέρωθεν αετωματικές πτέρυγες και συνδέεται με την Ελληνική Επανάσταση και την Καποδιστριακή περίοδο. Από το 2013 η οικία Τσώκρη απαλλοτριώθηκε με χρηματοδότηση από το Υπουργείο Περιβάλλοντος, όταν ήταν Υπουργός ο κ. Γ. Μανιάτης και έκτοτε αποτελεί ιδιοκτησία του Δήμου Άργους – Μυκηνών. Όπως έχουμε ήδη προτείνει από το 2012 (Πιτερός 2012, σελ. 93, ο.π.) και η Δημοτική Αρχή Άργους – Μυκηνών έχει αποφασίσει, ότι στο κτίριο αυτό θα στεγασθεί το Ιστορικό Μουσείο της Νεώτερης Ιστορίας του Άργους, των Αγωνιστών του 1821 και της Ελληνικής Επανάστασης και Ελευθερίας. Ωστόσο εδώ και οκτώ χρόνια δεν έχουν αρχίσει οι εργασίες αποκατάστασης του μοναδικού αυτού διατηρητέου μνημείου. Επίσης πρέπει να επισημάνουμε ότι το κτίριο, εκτός από τη χρόνια εγκατάλειψη, έχει βάναυσα κακοποιηθεί με την ανοικοδόμηση έμπροσθεν της δυτικής διώροφης πτέρυγας, γύρω στα 1970, μιας διώροφης οικίας από μπετόν, με αποτέλεσμα, εκτός των άλλων, να δημιουργείται επίσης σοβαρό πρόβλημα και για την αποκατάσταση του νεοκλασικού κτιρίου. (Ξηνταρόπουλος 2006, σελ. 42 – 47). Οι ενδιαφέρουσες ιδιαιτερότητες του μνημείου ωστόσο δεν έχουν πλήρως δημοσιευθεί. Η Δημοτική Αρχή Άργους – Μυκηνών πρέπει να προχωρήσει άμεσα τη διαδικασία της απαλλοτρίωσης του παρακείμενου κτιρίου και την κατεδάφισή του, που βεβηλώνει το μοναδικό αυτό μνημείο του Άργους, αλλά και την άμεση λήψη μέτρων αποκατάστασης του κτιρίου. Επειδή στην πρόταση πολιτών για τα διατηρητέα κτίρια του Άργους προτείνεται, ως λύση, η εφαρμογή του Ν. 1337/1983, αρ. 32, παραγ. 4 καθώς και του Π.Δ. 15-4-1988 (ΦΕΚ 317/Δ΄/28-4-1988, περί επέμβασης του Κράτους, αποκατάστασης του κτιρίου και καταλογισμό του κόστους στους ιδιοκτήτες, στην περίπτωση αυτή στη Δημοτική Αρχή Άργους – Μυκηνών, του πρώτου βαθμού Αυτοδιοίκησης της Πολιτείας, τίθεται το ερώτημα στους εμπνευστές αυτής της πρότασης. Ποιος υπουργός Πολιτισμού, που οφείλει να συμβάλει και οικονομικά στην αποκατάσταση της οικίας Τσώκρη, ή υφυπουργός Χωροταξίας, άραγε θα συγκρουστεί με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, ενώ οφείλει να συνεργασθεί, όπως έχει υποχρέωση και καθήκον; Τα σοβαρά θέματα μιας πόλης δεν αντιμετωπίζονται με νομικίστικες πρακτικές και οξείες αντιπαραθέσεις αλλά με τη συνεργασία και τη συναίνεση, βλέπε,ως παράδειγμα προς αποφυγήν, το κατάντημα της αντιδικίας για το υποτιθέμενο «σπίτι του Μακρυγιάννη».
2. Η διατηρητέα οικία γνωστή ως «οικία Σπυρίδωνος Τρικούπη» στην οδό Δαναού, ιδιοκτησίας της Εμπορικής Τράπεζας είναι μία σημαντική υστερονεοκλασική οικία της πόλης του Άργους, σύμφωνα με την εξέλιξη της νεοκλασικής αρχιτεκτονικής, όπως τη διαμόρφωσε σταδιακά, ως γνωστόν, ο Ερν. Τσίλερ.
Η οικία αυτή, για όσους γνωρίζουν από νεοκλασική αρχιτεκτονική, χρονολογείται, χωρίς περιθώρια αμφιβολιών στο τέλος του 19ου αι. γύρω στις αρχές του 1900. Ο Δ. Βαρδουνιώτης το 1896, τη χρονιά του θανάτου του Χαρ. Τρικούπη, κάνει αναφορές για την καποδιστριακή οικία του 1830 του Σπυρ. Τρικούπη στο Άργος (Δ. Βαρδουνιώτης, τοπ. εφημ. Δαναός, α) 7-4-1896 β) 14-4-1896, γ) 28-4-1896). Στη συνέχεια το 1939 ο ιστοριδίφης Τ. Τσακόπουλος, (τοπ. εφημ. Ασπίς 26-11-1939, 1) αντλεί από τον Δ. Βαρδουνιώτη, αναφέρεται στην καποδιστριακή οικία του Σπ. Τρικούπη, η οποία όμως, εν τω μεταξύ, είχε κατεδαφισθεί και ανοικοδομηθεί η νέα σωζόμενη γνωστή υστερονεοκλασική οικία Οικονόμου (στην παραπάνω εικόνα 2), θεωρώντας την εσφαλμένα ως οικία του «Σπ. Τρικούπη». Ο δικηγόρος Β. Δωροβίνης, στη συνέχεια, υποστήριξε αβασάνιστα, ως συνήθως, την άποψη του Τ. Τσακόπουλου, από το 1980, χωρίς δημοσιευμένη αρχιτεκτονική και τοπογραφική μελέτη, ως όφειλε. Στη μελέτη του, αναφέρεται μόνο σε ιστορικές πηγές για παραδοσιακά σπίτια του Άργους, ότι πρόκειται για την «καποδιστριακή οικία του Σπυρ. Τρικούπη», καθώς και ότι έχουν γίνει μεταγενέστερες προσθήκες, χωρίς όμως επιστημονική τεκμηρίωση! (Β. Δωροβίνης, Η παραδοσιακή αρχιτεκτονική στο Άργος, Αρχαιολογικά Ανάλεκτα Αθηνών, 12, 1980, 163-206, εδικ. 190-191, 165 αρ. 16). Το κτίριο αυτό που όλοι πιστεύουν από τα παραπάνω ότι είναι του Σπ. Τρικούπη δεν έχει καμία σχέση και κανένα έστω χαρακτηριστικό με το «καποδιστριακό κτίριο του Τρικούπη» του 1830. Οι αρχιτέκτονες μηχανικοί Εμμ. Μαραγκάκης, Σπ. Νάσαινας και Κ. Πετραντωνάκη, στη συνέχεια αποτύπωσαν και μελέτησαν το κτίριο, οι οποίοι σημειωτέον δεν επεσήμαναν προσθήκες σε κάποιο παλαιότερο κτίριο, όπως υπέθεσε ο Β. Δωροβίνης, ωστόσο παρασυρμένοι το αναφέρουν και αυτοί αβασάνιστα ως το καποδιστριακό σπίτι του Σπ. Τρικούπη. (Μαραγκάκης Εμ. Νάσαινας Σπ., Πετραντωνάκη Κ., Η οικία Σπυρίδωνος Τρικούπη. Ένα πρώιμο νεοκλασικό κτίσμα του κοσμοπολίτικου Άργος. Αργειακή Γη, τ. 1, 2003, 160-169).Την ίδια άποψη επαναλαμβάνει επίσης και ο αρχιτέκτονας Π. Ξηνταρόπουλος, επισημαίνοντας ότι ο νεοκλασικός διάκοσμος προστέθηκε αργότερα (Π. Ξηνταρόπουλος, Η Αρχιτεκτονική της κατοικίας στο Άργος το 19ο αι., Άργος 2006, 52-55).
Ωστόσο το έντονα συμμετρικό σχέδιο της οικίας αυτής, διαστ. 9,40Χ12,40 μ. (εικ. 3, 4) με τη μαρμάρινη είσοδο, τους χαρακτηριστικούς υστερονεοκλασικούς γεισίποδες στην οροφή, (εικ. 2) και το πλατύσκαλο από κόκκινο μάρμαρο, που άρχισε να χρησιμοποιείται, ως γνωστόν, ως οικοδομήσιμο υλικό από τα μέσα του 19ου αι. και εξής, τα χαρακτηριστικά μαρμάρινα υστερονεοκλασικά μπαλκόνια, τις τριπλές κορνίζες αλλά και τους διπλούς διακοσμητικούς πεσσούς και τον εσωτερικό ζωγραφικό διάκοσμο που χρονολογείται γύρω στα 1900, (Ξηνταρόπουλος 2006, σελ. 52–55), δεν αφήνουν περιθώρια αμφιβολιών ότι το κτίριο κατασκευάσθηκε γύρω στα 1900. Η μικρή χαμηλή ανατολική προσθήκη – βεράντα με την τσιμεντένια ορατή επίστεψη (εικ. 3) (Ξηνταρόπουλος 2006, σελ. 53) σαφώς χρονολογείται μετά το 1900 στις αρχές του 20ου αι. και δεν έχει καμία σχέση με το προϋπάρχον καποδιστριακό κτίριο Σπ. Τρικούπη. Επίσης, όπως άλλωστε σαφώς προκύπτει, από τη συγκριτική μελέτη του καποδιστριακού σχεδίου 1831 και του σύγχρονου σχεδίου πόλης του Άργους, σε κοινή κλίμακα 1:1000 με την επάλληλη συγκριτική τοποθέτηση των δύο σχεδίων της πόλης από τον τοπογράφο, γνωστό μελετητή του σχεδίου πόλης του Άργους κ. Ν. Μανιαδάκη, σαφώς προκύπτει χωρίς περιθώρια αμφιβολιών, ότι πρόκειται για δύο διαφορετικά παρακείμενα κτίρια διαφορετικών εποχών, που είχαν μερική μόνο κοινή επικάλυψη! επί του οικοπέδου (εικ. 4α, αρ. 1,2).
Από τις τοπογραφικές μετρήσεις επί του καποδιστριακού σχεδίου του 1831, από τον τοπογράφο Ν. Μανιαδάκη η παλιά αποτυπωμένη κάτοψη της μη σωζόμενης καποδιστριακής οικίας Σπ. Τρικούπη σαφώς προκύπτει ότι έχει ορθογώνιο σχήμα, Β – Ν,διαστ. 6Χ12 μ., και είναι ανάλογη σε μέγεθος και σχέδιο με τα δύο μικρά διώροφα χαρακτηριστικά συμμετρικά καποδιστριακά λιτά κτίρια εκατέρωθεν του Δημαρχείου (διαστ. 8Χ12 μ.), που αποτέλεσαν τα πρότυπα των αστικών κατοικιών του Άργους, (εικ. 5), όπως έχουμε ήδη επισημάνει (Πιτερός 2012, σελ. 85, ο.π.).
Ενώ το σωζόμενο υστερονεοκλασικό κτίριο, διαστ. 12,40 Χ 9,40 μ., με έντονα συμμετρικό και εξελιγμένο σχέδιο, (εικ. 3, 4) είναι τελείως διαφορετικό και μεταγενέστερο (εικ. 4α, αρ. 2). Η σωζόμενη λοιπόν νεοκλασική οικία έχει μόνο υστερονεοκλασικά αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά και εμφανή συμμετρικό σχεδιασμό. Η αρχική ταύτιση το 1980 χωρίς τοπογραφική μελέτη της καποδιστριακής οικίας Σπ. Τρικούπη με την υπάρχουσα υστερονεοκλασική οικία (εικ. 2) είναι εσφαλμένη! (Δωροβίνης 1980). Η καποδιστριακή οικία Σπυρ. Τρικούπη αγοράσθηκε το 1847 από τον Ν. Οικονόμου (Δωροβίνης 1980, 190). Στη συνέχεια η οικία αυτή στο τέλος του 19ου αι. κατεδαφίσθηκε και γύρω στα 1900 ανοικοδομήθηκε η γνωστή νεοκλασική οικία, καθώς και ο έμπροσθεν της κατοικίας, σωζόμενος μανδρότοιχος, με τη μεταλλική πόρτα, προφανώς από τους απογόνους του Ν. Οικονόμου, λαμβανομένου υπόψη ότι ο Ν. Οικονόμου γύρω στα 1900 θα ήταν τουλάχιστον 75 ετών. Άλλωστε η ανέγερση μιας νέας οικίας με τελείως διαφορετικό σχέδιο, η τυχόν διατήρηση τμήματος της παλιάς διαφορετικού σχεδίου οικίας, πριν από εβδομήντα χρόνια είναι αδιανόητη! Πρόκειται λοιπόν σαφώς και χωρίς περιθώρια αμφιβολιών για την οικία Οικονόμου (εικ. 2, 3, 4) και είναι καιρός να γίνει γνωστή πλέον, επιτέλους! με το όνομα της ιδιοκτήτριας οικογένειας που την ανοικοδόμησε! ως οικία Οικονόμου. Επειδή λοιπόν λόγω της εσφαλμένης, ταύτισης, από τον Β. Δωροβίνη, εδώ και 41 χρόνια η οικία αυτή είναι γνωστή ως «οικία Τρικούπη», το όνομα της οικίας πρέπει πάντα να αναγράφεταιμε το όνομα της ιδιοκτήτριας οικογένειας, ως Οικία Οικονόμου, και στη συνέχεια και μόνο συμβατικά να αναγράφεται «οικία Τρικούπη»: Οικία Οικονόμου – «Τρικούπη», πάντα εντός εισαγωγικών.
Άλλωστε και το αποκαλούμενο ως «σπίτι του Μακρυγιάννη», επειδή δεν υπάρχουν ιστορικά αποδεικτικά στοιχεία ότι πρόκειται για την οικία όπου διέμενε ο Μακρυγιάννης στο Άργος από το 1829 – 1832 έχει κηρυχθεί από το ΥΠΕΧΩΔΕ Π.Δ. 20-7-1982 (ΦΕΚ 401/20-8-1982 τ.Δ) ως «σπίτι του Μακρυγιάννη» εντός εισαγωγικών! όπως πολύ καλά γνωρίζει ο Β. Δωροβίνης και θα αναφερθούμε στη συνέχεια. Το σημαντικό αυτό υστερονεοκλασικό κτίριο πρέπει να αποκατασταθεί με τη συνεργασία Εμπορικής Τράπεζας, Δήμου Άργους και ΥΠΠΟΑ.
Κρίνουμε αξιοσημείωτο εδώ να επισημάνουμε ότι την ίδια περίπου εποχή με την υστερονεοκλασική οικία Οικονόμου στο Άργος, στα 1896 – 1900, κτίσθηκε και το μοναδικό υστερονεοκλασικό μέγαρο του «Δαναού» (εικ. 4 β). (Χρ. Παπαοικονόμος, «Δαναός» ο εν Άργει Σύλλογος Αργείων, Δαναός ΙΙ, Άργος, 2001, 143-154). Το κτίριο του Δαναού είναι ένα ώριμο βαρύ υστερονεοκλασικό μνημείο στα πρότυπα του «Παρνασσού» της Αθήνας. Αντίθετα η οικία Οικονόμου είναι ανάλαφρη και αντιπροσωπεύει τη νέα καλλιτεχνική τάση του υστερονεοκλασικισμού, με την εμφανή λεπτή εξωτερική διακόσμηση και το ερυθρό ανανεωτικό υστερονεοκλασικό πομπηϊανό στυλ που διατηρείται εδώ και έναν αιώνα! αναλλοίωτο και απογειώνει το κτίριο (εικ. 2). Σήμερα, η μοναδική οικία Οικονόμου φαντάζει σαν ένα απόμακρο κλειδαμπαρωμένο “κόκκινο σπίτι”, χορταριασμένο και περικυκλωμένο από την παλιά μάντρα με τα μεγάλα δέντρα, που κρύβει κάτι από τα μυστικά των παραμυθιών της παιδικής φαντασίας.
Πρέπει επίσης να επισημάνουμε ότι η υποθετική άποψη του δικηγόρου Β. Δωροβίνη με εικασίες και χωρίς αποδείξεις ότι δήθεν διατηρούνται γενικώς στην πόλη του Άργους κτίρια αστικών κατοικιών της καποδιστριακής εποχής τον 20ο και 21ο αι., είναι εσφαλμένη. Λαμβανομένου σοβαρά υπόψη ότι το Άργος είχε δύο τουλάχιστον φορές πλήρως ανοικοδομηθεί τον 19ο και τον 20ο αι. Χωρίς δημοσιευμένη αρχιτεκτονική και τοπογραφική συγκριτική μελέτη, από την πλευρά του, των δύο ακριβέστατων τοπογραφικών σχεδίων, του καποδιστριακού 1831 και του σύγχρονου σχεδίου πόλης, η άποψη αυτή δεν έχει καμία επιστημονική βάση. Καποδιστριακά κτίρια στο Άργος, εκτός από την οικία Τσώκρη, σώζονται μόνο όσα μνημειακά διατηρητέα κτίρια έκτισε ο Κυβερνήτης, το Δημαρχείο, το Καλλέργειο, το Καποδιστριακό Σχολείο, οι Στρατώνες. Είναι καιρός να απαλλαγούμε επιτέλους από γενικόλογες εικοτολογίες, χωρίς τεκμηρίωση, όταν μελετάμε την αρχιτεκτονική εξέλιξη της πόλης του Άργους.
3. Η μεγάλη πλινθόκτιστη οικία Βλάσση (εικ. 6), κοντά στην Αγία Αικατερίνη, διαστ. 16Χ12,30 μ. που έχει κηρυχθεί χωρίς επιστημονική αρχιτεκτονική και τοπογραφική τεκμηρίωση και δημοσιευμένη μελέτη, ως διατηρητέο καποδιστριακό κτίριο, χρονολογείται και αυτή στο τέλος του 19ου αι. και έχει εμφανείς ομοιότητες με τα μεγάλα αστικά σπίτια του Άργους μετά τα μέσα του 19ου αι. (Πιτερός 2012, σελ. 96 ο.π. Ξηνταρόπουλος 2006). Την αστική διώροφη οικία Βλάσση ο Β. Δωροβίνης την αναφέρει ως δείγμα λαϊκής αρχιτεκτονικής! Η συνήθης αναφερόμενη υποθετική άποψη ότι και στο κτίριο αυτό, όπως και στο «σπίτι του Τρικούπη», έχουν γίνει δήθεν μεταγενέστερες προσθήκες, που δεν προκύπτουν από πουθενά, χωρίς τοπογραφική και αρχιτεκτονική δημοσιευμένη μελέτη, είναι εσφαλμένη (Δωροβίνης 1980, 165, αρ. 9, 192 ο.π.). Η καποδιστριακή οικία Βλάσση δεν σώζεται, αλλά αποτυπώνεται στο ακριβέστατο καποδιστριακό σχέδιο του 1831, είχε διαφορετικό ορθογώνιο επίμηκες σχήμα, διαστ. 12Χ5,50 μ., όπως και τα άλλα καποδιστριακά αστικά σπίτια, η μη σωζόμενη οικία Τρικούπη, (εικ. 4 α, αρ. 1), και τα δύο χαρακτηριστικά καποδιστριακά κτίρια εκατέρωθεν του Δημαρχείου, (εικ. 5), σύμφωνα με την τοπογραφική συγκριτική μελέτη του τοπογράφου Ν. Μανιαδάκη.
Η καποδιστριακή οικία Βλάσση είναι κατεδαφισμένη, όπως και όλα σχεδόν τα καποδιστριακά κτίρια – κατοικίες του Άργους, και από την τοπογραφική μελέτη προκύπτει ότι και στην περίπτωση αυτή βρισκόταν λίγα μέτρα βορειότερα από την υπάρχουσα μεταγενέστερη γνωστή μεγάλη κατοικία Βλάσση του τέλους του 19ου αι. (Πιτερός 2012, σελ. 96 ο.π.). Μετά την αντικειμενική αυτή διαπίστωση, ήδη από το 2012, σύμφωνα με τη μελέτη μας (Πιτερός 2012, σελ. 96, ο.π.) έγινε φανερό ότι δεν πρόκειται για την υποτιθέμενη επαναστατική – καποδιστριακή οικία Βλάσση, αλλά για κτίριο του τέλους του 19ου αι., καθώς επίσης ότι δεν πρόκειται αρχιτεκτονικά για κάποιο σημαντικό αστικό κτίριο. Υπάρχουν άλλωστε πολύ καλύτερα κτίρια στην πόλη του Άργους για τυχόν απαλλοτρίωσή του β΄ μισού του 19ου αι. Γιατί θα πρέπει να αναστηλωθεί άραγε από τον ιδιώτη ιδιοκτήτη, του οποίου δεσμεύτηκε η ιδιοκτησία από το 1982, λόγω ακόμα μιας εσφαλμένης και παντελώς ανιστόρητης, ατεκμηρίωτης πρότασης; Χωρίς καν τη δημοσίευση τοπογραφικής και αρχιτεκτονικής μελέτηςστον 20ο και 21ο αιώνα; Επειδή λοιπόν οι υπογράφοντες πολίτες στην επιστολή τους προτείνουν μάλιστα την αναγκαστική, από τη νομοθεσία, αναστήλωση από το κράτος και τον καταλογισμό του κόστους στον ιδιοκτήτη. Επειδή αγνοούν επίσης προφανώς ότι δεν πρόκειται για προεπαναστατικό – καποδιστριακό κτίριο, οφείλουν, ως υπεύθυνοι πολίτες, που έβαλαν τις υπογραφές τους! να λάβουν θέση και να απαιτήσουν την αναγκαία και υποχρεωτική αρχιτεκτονική μελέτη του κτιρίου, από ανεξάρτητους εξειδικευμένους μελετητές της νεοελληνικής αρχιτεκτονικής, επιλεγμένους αξιοκρατικά από ευρύτερη ειδική επιστημονική επιτροπή, χωρίς καμία συμμετοχή του μέχρι τώρα εμπλεκομένου, ο οποίος σημειωτέον δεν είναι αρχιτέκτονας. Άλλωστε ο κ. Β. Δωροβίνης, ως γνωστόν, είναι δικηγόρος, έχει υποστηρίξει εσφαλμένες ατεκμηρίωτες απόψεις και για άλλα σπίτια του Άργους, χωρίς τη δημοσίευση αρχιτεκτονικών μελετών, που είναι αυτονόητη σύμφωνα με την επιστημονική δεοντολογία. Οι υπογράφοντες την συγκεκριμένη πρόταση θα δέχονταν ποτέ να δεσμευθούν οι ιδιοκτησίες τους με εσφαλμένες αναιτιολόγητες προτάσεις; Είναι σοβαρά ερωτήματα που οφείλουν να απαντήσουν με υπευθυνότητα, χωρίς τυχόν στρουθοκαμηλισμούς!, διότι έχουν υπογράψει για την αναστήλωση ενός κτιρίου με εικασίες! ενός ανύπαρκτου καποδιστριακού κτιρίου! χωρίς να έχουν επιστημονική ενημέρωση. Φέρουν σοβαρές ευθύνες και πρέπει να τιςα ναλάβουν. Με τα μνημεία, δεν αυτοσχεδιάζουμε, ούτε προχειρολογούμε χωρίς μελέτες! Είναι καιρός επιτέλους αυτό να το αντιληφθούν άπαντες.
4. Η γνωστή μεγάλη πετρόχτιστη οικία Γκόρντον (εικ. 7), διαστ. 13,15Χ18,43 μ. δεν αποτυπώνεται στο καποδιστριακό σχέδιο του 1831, όπως σαφώς προκύπτει από την πρώτη εξέταση του σχεδίου, αλλά και την τοπογραφική μελέτη του Ν. Μανιαδάκη. Στο καποδιστριακό σχέδιο αποτυπώνονται δύο χαρακτηριστικά ισόγεια επιμήκη κτίρια σε σχήμα Γ, μήκους 17 μ. στη δυτική πλευρά του οικοπέδου. Η οικία Γκόρντον που είναι κτισμένη στο κεντρικό τμήμα του ελεύθερου χώρου του οικοπέδου του καποδιστριακού σχεδίου είναι σαφώς μεταγενέστερη. Προφανώς δεν κτίστηκε το 1829 όπως υποστηρίχθηκε χωρίς δημοσίευση αρχιτεκτονικής μελέτης (Δωροβίνης, 1980, 185). Το πιθανότερο η οικία κτίσθηκε το 1834 – 1835, όταν ο Γκόρντον επέστρεψε επί Όθωνος στην Ελλάδα το 1834 – 35 και συνεργάσθηκε με τη Βαυαρική Αντιβασιλεία και τον Όθωνα (Πιτερός 2012, σελ. 93 ο.π.). Το κτίριο έχει αναστηλωθεί από τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών.
5. Η σωζόμενη ιδιωτική ισόγεια οικία Περρούκα (εικ. 8) διαστ. 16,10 Χ 5,50 μ., βρίσκεται κτισμένη σε απόσταση 35 μ. περίπου βορειότερα από την κεντρική εμπορική οδό της Τουρκοκρατίας και κατά την Ελληνική Επανάσταση, τη σημερινή γνωστή οδό Δημ. Περρούκα. Η υπάρχουσα αυτή οικία έχει εσφαλμένα και υποθετικά συσχετισθεί από το Β. Δωροβίνη, στο δημοσιευμένο καποδιστριακό σχέδιο (1831), με ένα ορθογώνιο μικρό κτίσμα του καποδιστριακού σχεδίου,διαστ. 5,50 Χ 4,50 μ., χωρίς τοπογραφική μελέτη, όπως πάντα, που βρισκόταν εκατό μέτρα βορειότερα από την πλατεία Σιταροπάζαρου (Δερβενακίων) (Δωροβίνης 1980, 165, 191, καποδιστριακό σχέδιο αρ. 8), όπως σαφώς αποδεικνύεται από τη συγκριτική τοπογραφική μελέτη από τον τοπογράφο Ν. Μανιαδάκη (Πιτερός 2012, σελ. 96 ο.π.). Η άποψη ότι η ισόγεια αυτή οικία (εικ. 8) είναι το αρχοντικό της διώροφης κατοικίας της προεπαναστατικής μεγαλύτερης οικογένειας Περρούκα στο Άργος, και κατά την Ελληνική Επανάσταση – καποδιστριακή περίοδο, επειδή εξέφρασε αυτή την εσφαλμένη άποψη ο γνωστός ιστοριοδίφης Τ. Τσακόπουλος, αναφερόμενος όμως στο μεταγενέστερο συμβάν της δολοφονίας του Δ. Περρούκα το 1851!, σ’ αυτό το μεταγενέστερο σπίτι. Την εσφαλμένη αυτή άποψη υιοθέτησε στη συνέχεια αβασάνιστα ο Β. Δωροβίνης. (Δωροβίνης 1980, 191). Στη θέση της υπάρχουσας οικίας στο καποδιστριακό σχέδιο (1831) δεν αποτυπώνεται κανένα κτίριο, ήταν ελεύθερος χώρος! Πρόκειται για μεταγενέστερη ισόγεια οικία της οικογένειας, σε μια υστερότερη εποχή που ανοικοδομούνταν όλη η πόλη του Άργους με νέα κτίρια (εικ. 8). Η οικία της σημαντικότερης οικογένειας Περρούκα του Άργους είναι γνωστό ότι βρισκόταν επί του κεντρικού εμπορικού δρόμου της εποχής, σημερινή ομώνυμη οδό Δ. Περρούκα, και στη βόρεια πλευρά της, όπου υπήρχε και το κατάστημα της οικογένειας και αποτυπώνεται στο καποδιστριακό σχέδιο του 1831. Άλλωστε η ιστορική αυτή μεγάλη οικία δεν σώζεται, έχει κατεδαφισθεί και ανοικοδομηθεί, όπως και πλήθος άλλα καποδιστριακά και παλιότερα κτίρια, όπως έχουμε επισημάνει. Η θέση όμως της οικίας αυτής είναι γνωστή και επιβεβαιώνεται από το δημοσιευμένο τοπογραφικό πολεοδομικό απόσπασμα της πόλης της περιοχής αυτής, από το 1918, με την ακριβή θέση της οικίας Περρούκα επί της οδού. Στη δημοσιευμένη μελέτη του Σταμάτη Α. Αντωνόπουλου για τη βιογραφία του παππού του, πρωτεργάτη Αγωνιστή του ΄21, Σταματέλου Σπηλ. Αντωνόπουλου, όπου δημοσιεύθηκε το 1918 τοπογραφικό απόσπασμα της πόλης (εικ. 9), αποτυπώνεται το κεντρικό τμήμα της πόλης του Άργους.
Ειδικότερα αποτυπώνεται η πλατεία του Αγίου Πέτρου, η σημερινή κεντρική οδός Βασιλ. Σοφίας, Βασιλ. Κων/νου, η παλιά κεντρική οδός, σημερινή οδός Δημ. Περρούκα, ο σημαντικότερος δηλαδή εμπορικός δρόμος της Τουρκοκρατίας, με τις θέσεις των οικιών, α) Περ.(ούκα) και β) Αντ(ωνόπουλου) επί της οδού, που απείχαν μεταξύ τους σαράντα βήματα, όπως αναφέρει ο Αντ. Αντωνόπουλος (1918), πριν να κατεδαφισθούν. Η αρχοντική προεπαναστατική οικία Περρούκα γίνεται φανερό ότι δεν ταυτίζεται με την μεταγενέστερη ισόγεια οικία της οικογένειας,που ταύτισε εσφαλμένα και αβασάνιστα ο Β. Δωροβίνης, σε απόσταση 35 βορειότερα της οδού Δ. Περρούκα. (Αντωνόπουλος Σταμάτης Αν., ΣταματέλοςΣπηλ. Αντωνόπουλος βιογραφούμενος υπό του εγγονού αυτού Σταματίου Αναστ. Αντωνόπουλου, Αθήναι 1918. Γ. Κόνδης, Περίγραμμα οργάνωσης του δημόσιου χώρου στο Άργος της Τουρκοκρατίας, Δαναός ΙΙΙ, Άργος 2003, 129-150, ειδικ. σελ. 139, 147.Πιτερός 2012, 96, ο.π.).
6. Το «σπίτι του Μακρυγιάννη» στο Άργος (εικ. 10). Το αποκαλούμενο «σπίτι του Μακρυγιάννη» αποτελεί μία ιδιάζουσα περίπτωση, διότι έχει παραπληροφορηθεί και ταλαιπωρηθεί η κοινή γνώμη και η επιστημονική κοινότητα, από το 1980 και εξής, ενώ στην πόλη έχει διαμορφωθεί μια ερειπιώδης κατάσταση εγκατάλειψης ,εδώ και41 χρόνια. (εικ.11)
Είναι λοιπόν απαραίτητο να ενημερωθούν λεπτομερώς άπαντες με αντικειμενικά κριτήρια και αποδεικτικά τεκμηριωμένα επιχειρήματα. Η άποψη ότι πρόκειται για το σπίτι, όπου έμεινε ο Μακρυγιάννης από το 1829 – 1832 στο Άργος και έγραψε τα δύο πρώτα βιβλία από τα Απομνημονεύματά του, υποστηρίχθηκε για πρώτη φορά το 1980, από το δικηγόρο Β. Δωροβίνη στην μελέτη του για διάφορα σπίτια του Άργους, με αναπόδεικτους ισχυρισμούς και χωρίς – όπως πάντα – αρχιτεκτονική και τοπογραφική μελέτη, λαμβανομένου σοβαρά υπόψη ότι πρόκειται για καθαρά αρχιτεκτονικό θέμα. (Β. Δωροβίνης, Η παραδοσιακή αρχιτεκτονική στο Άργος, Αρχαιολογικά Ανάλεκτα Αθηνών, τ. 12, 1980, 164 – 297, ειδικ. 165, αρ. 5, και 186-188). Ως «σπίτι του Μακρυγιάννη» ταυτίστηκε λοιπόν μία διώροφη αστική οικία του Άργους με πόρτες και παράθυρα και στο ισόγειο, που παρουσιάστηκε ως λαική κατοικία στην οδό Γούναρη στο Άργος (εικ. 10), απέναντι από το προαύλειο της μνημειακής ιστορικής εκκλησίας του Αγιάννη, ιδιοκτησίας Ι. Γκριτζάνη, με εξωτερική σκάλα και χαγιάτι, διαστ. 5,50 Χ 10,60 μ. Η οικία σήμερα σώζεται ερειπωμένη (εικ. 11).
Η «ταύτιση» αυτή έγινε μέσα σε είκοσι μονόστηλες γραμμές! με γενικόλογες αναφορές και ισχυρισμούς που συνοψίζονται σε τρία ατεκμηρίωτα επιχειρήματα: α) Κατά τον ιστοριοδίφη Τ. Τσακόπουλο, που δεν είχε γνώσεις αρχιτεκτονικής, απεβίωσε το 1967 και ουδέποτε έγραψε κάτι για το αποκαλούμενο «σπίτι του Μακρυγιάννη». β) Κατά την «παράδοση» στο Άργος για το «σπίτι του Μακρυγιάννη», η οποία είναι ανύπαρκτη στο Άργος, δεν μαρτυρείται από κανέναν, αλλά την επικαλέσθηκε για πρώτη φορά ο Β. Δωροβίνης το 1980. Άλλωστε ότι γνωρίζουμε για το Μακρυγιάννη και την παραμονή του στο Άργος προκύπτει από τα Απομνημονεύματά του, τα οποία δημοσιεύθηκαν για πρώτη φορά, ως γνωστόν, το 1907 από τον Γ. Βλαχογιάννη. γ) Από την παντελώς ατεκμηρίωτη και εντέχνως παραπλανητική άποψη, που παραπληροφορεί τους αναγνώστες, ότι δήθεν ο Μακρυγιάννης γράφει συχνά στα Απομνημονεύματά του, ότι το σπίτι του βρισκόταν κοντά στην εκκλησία του Αγιαννού: «Συχνά γράφει όμως, πως βρισκόταν (το σπίτι του) κοντά στην εκκλησία του Αγιαννού», χωρίς καμία ποτέ τεκμηρίωση! στα Απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη (Δωροβίνης 1980, 186-188 ο.π.).
Ως γνωστόν ο Μακρυγιάννης αναφέρει το σπίτι όπου έμενε, αρκετές φορές κατά την περιγραφή των γεγονότων του εμφυλίου στο Άργος το 1831, μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια, χωρίς όμως να περιγράφει το σπίτι του, ούτε αναφέρει την περιοχή του σπιτιού, όπου κατοικούσε. (Χ. Πιτερός, το «σπίτι του Μακρυγιάννη» στο Άργος, περ. Αργιακή Γη, τ.5, 2012, 69-99, ειδικ. σελ. 70). Η διώροφη πλινθόκτιστη οικία του Ι. Γκριτζάνη (εικ. 11) διαστ. 5,50 Χ 10,60 μ., ερειπωμένη σήμερα, είναι κτισμένη επί της σημερινής οικοδομικής γραμμής της οδού Γούναρη (εικ. 12) κατά τον Ν. Μανιαδάκη.
Η οδός Δ. Γούναρη, ως γνωστόν, ευθυγραμμίστηκε σταδιακά κατά την εποχή του Όθωνα, όπως σαφώς προβλεπόταν άλλωστε σε ένα δημοσιευμένο σχέδιο του Μποροτζίν για τις ευθυγραμμίσεις των οδών (Χ. Πιτερός 2012, σελ. 82, εικ. 7). Λαμβανομένου σοβαρά υπόψη ότι το ακριβές και σημαντικό καποδιστριακό σχέδιο του Άργους, που εκπόνησε ο Μποροτζίν, ολοκληρώθηκε τον Μάρτιο του 1831, δηλαδή μόλις έξι μήνες πριν από τη δολοφονία του Ι. Καποδίστρια. Ως επιχείρημα ταύτισης της διώροφης! αστικής οικίας Ι. Γκριτζάνη, ως δήθεν οικίας καποδιστριακής εποχής, συσχετίσθηκε και «ταυτίσθηκε» υποθετικά και εσφαλμένα, χωρίς τοπογραφική μελέτη, με ένα μικρό τετράπλευρο, παράγωνο ισόγειο! κτίσμα, διαστ. 7,50 Χ 8,50 μ. περίπου, που αποτυπώνεται η κάτοψή του, στο δημοσιευόμενο απόσπασμα του καποδιστριακού σχεδίου (εικ. 13), που βρίσκεται ανατολικά της εκκλησίας του Αγιάννη, στον ίδιο χώρο περίπου με τη διώροφη οικία Ι. Γκριτζάνη.
Λαμβανομένου σοβαρά υπόψη, όπως θα γίνει φανερό και στη συνέχεια, ότι όλα τα καποδιστριακά σπίτια γύρω από την εκκλησία του Αγιάννη ήταν ισόγεια! Από την δημοσιευόμενη κάτοψη της οικίας Ι. Γκριτζάνη με το επακριβές ορθογώνιο σχήμα, διαστ. 5,50 Χ 10,60 μ., και επί της ισχύουσας οικοδομικής γραμμής της οδού Γούναρη γίνεται φανερό ότι είναι μεταγενέστερο (εικ. 12). Άλλωστε οι τίτλοι της ιδιοκτησίας αυτής, όπως προκύπτει από το υποθηκοφυλάκειο του Άργους ανάγονται στα 1858 – 1859, στο τέλος της Οθωνικής περιόδου. Από την συγκριτική τοπογραφική μελέτη του τοπογράφου Ν. Μανιαδάκη και την επάλληλη τοποθέτηση του καποδιστριακού και του ισχύοντος σχεδίου πόλης σε κοινή κλίμακα 1:1000 προκύπτει με σαφήνεια ότι τα δύο κτίρια δεν ταυτίζονται (εικ. 14).
Το ένα είναι ισόγειο ακανόνιστο και το σωζόμενο διώροφο! οικία Ι. Γκριτζάνη, έχει ορθογώνιο επιμήκες μεγαλύτερο περίγραμμα, διαφορετικές διαστάσεις,ενώ η θέση του ισογείου ακανόνιστου καποδιστριακού κτιρίου εκτεινόταν και επί του υπάρχοντος πεζοδρομίου της οδού Γούναρη. Έχουν διαφορετική οικοδομική γραμμή, είναι διαφορετικών εποχών και διαστάσεων με μερική διαδοχική επικάλυψη μικρού τμήματος του οικοπέδου, σύμφωνα με την μοναδική αρχιτεκτονική και τοπογραφική δημοσιευμένη μελέτη μας για το «σπίτι του Μακρυγιάννη» (εικ. 14). (Χ. Πιτερός, Το «σπίτι του Μακρυγιάννη» στο Άργος, Αργειακή Γη, τ. 5, 2012 σελ. 69-99). Επίσης η υποθετική άποψη, που έχει αναφερθεί πολλές φορές από τον Β. Δωροβίνη και επαναλαμβάνεται στην επιστολή πολιτών, αλλά και από την καθηγήτρια Μ. Καρδαμίτση – Αδάμη, που διάβασε και αυτή την ανύπαρκτη! αναφορά στα Απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη για το σπίτι του (εφημ. Ελευθεροτυπία 7-6-1996), χωρίς τη δημοσίευση μελέτης, ότι δήθεν το διώροφο! σπίτι του Ι. Γκριτζάνη εικονίζεται σε ένα σχέδιο με μολύβι του Χριστ. Χάνσεν το 1833, δύο χρόνια μετά το καποδιστριακό σχέδιο 1831, είναι εσφαλμένη (εικ. 15).
Στο αναδημοσιευμένο για πρώτη φορά σχέδιο του Χάνσεν (1833) στα δεξιά εικονίζεται ισόγειο κτίσμα με δίρριχτη στέγη, που αποτυπώνεται στο καποδιστριακό σχέδιο, και επιβεβαιώνεται, άλλη μια φορά, ότι όλα τα κτίρια γύρω από τον Αγιάννη ήταν ισόγεια! Δεξιότερα εικονίζεται μεγάλη αυλόπορτα και σε δεύτερο πλάνο ο Αγιάννης. Στην αριστερή απέναντι πλευρά του δρόμου (οδού Γούναρη) εικονίζεται σε πρώτο πλάνο μεγάλος πεσσός αυλόπορτας, και πίσω ακριβώς, απέναντι από την εκκλησία, εικονίζεται με σαφήνεια μικρό ισόγειο! κτίσμα με δίρριχτη στέγη, που προφανώς ταυτίζεται με το ισόγειο ακανόνιστο τετράπλευρο κτίσμα του καποδιστριακού σχεδίου (εικ. 13). Πουθενά δεν εικονίζεται η υποτιθέμενη διώροφη! οικία Ι. Γκριτζάνη, όπως ισχυρίζονταν επί 40 χρόνια οι παραπάνω «θιασώτες» περί του «σπιτιού του Μακρυγιάννη». Είναι πασιφανές ότι η οικία Ι. Γκριτζάνη δεν έχει καμία σχέση με υποτιθέμενο κτίριο του καποδιστριακού σχεδίου, ούτε με το σχέδιο του Χάνσεν (1833) (εικ. 15).
Το ΥΠΠΟΑ το μόνο αρμόδιο για την κήρυξη ιστορικών κτιρίων με δύο τεκμηριωμένες αποφάσεις, μετά από γνωμοδότηση του ΚΑΣ, έχει ασχοληθεί διεξοδικά με αυτή την υπόθεση. α) Το 1992 με την αρ. ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/2072/42/1-2-1992 Απόφαση αναφέρει ότι τα στοιχεία είναι ανεπαρκή! για την κήρυξη της ιδιοκτησίας Ι. Γκριτζάνη ως «σπίτι του Μακρυγιάννη» και δεν προέβη στην κήρυξη του κτιρίου ως ιστορικού διατηρητέου. Στη συνέχεια το 2000 με την ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ030/787/21-10-2000 Απόφαση δεν ενέκρινε τον χαρακτηρισμό της ιδιοκτησίας Ι. Γκριτζάνη ως διατηρητέας, καθώς και ότι δεν διασώζει αρχιτεκτονικά στοιχεία για την τυχόν αναστήλωσή του. (Χ. Πιτερός, 2012, 88-89 ο.π.). Η «ιστορία» έχει τελεσιδικήσει οριστικά για το ΥΠΠΟΑ από το 2000. Γενική Γραμματέας του ΚΑΣ το 2000 ήταν, η πρώην Γραμματέας, και νυν υπουργός κ. Λ. Μενδώνη, από την οποία ζητούν με την επιστολή τους οι υπογράφοντες πολίτες, λόγω άγνοιας, να αναστηλώσει για ακόμα μία φορά το υποτιθέμενο «σπίτι του Μακρυγιάννη». Για τις παραπάνω αποφάσεις του ΥΠΠΟ, ο δικηγόρος Β. Δωροβίνης, καταφερόμενος κατά του ΥΠΠΟ, ως υπηρεσία για δήθεν παρανομούντες! ιδιοκτήτες; δημοσίευσε δύο ανακοινώσεις, στο περιοδικό Αρχαιολογία: «α) περ. Αρχαιολογία τ. 44, 1992: «ΥΠΠΟ Υπηρεσία alacarte για παρανομούντες ιδιοκτήτες;» β) περ. Αρχαιολογία, τ. 76, 2000, 98 «Επιμένουν στο alacarte! (ΥΠΠΟ και «σπίτι Μακρυγιάννη»).
Πρέπει να επισημάνουμε επίσης ότι το ΥΠΕΧΩΔΕ το 1982, χωρίς καμία αρμοδιότητα εκ του νόμου για την κήρυξη ιστορικών κτιρίων, αρμόδιο ως γνωστόν είναι μόνο το ΥΠΠΟΑ, κήρυξε την οικία Ι. Γκριτζάνη ως διατηρητέα ως «σπίτι του Μακρυγιάννη» εντός εισαγωγικών λόγω αμφιβολιών! (Π.Δ. 20-7-1982 (ΦΕΚ 401/20-8-1982 τ. Δ. «Σπίτι Μακρυγιάννη» με εισήγηση του Β. Δωροβίνη, ως επιστημονικού συνεργάτη του ΥΠΕΧΩΔΕ (1982) δικηγόρου, κατά παράβαση της ισχύουσας νομοθεσίας!
Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι σε επιστολή του Β. Δωροβίνη (Β. Δωροβίνης, επίσης επιστημονικός συνεργάτης του ΥΧΟΠ Δ/νση παραδοσιακών οικισμών, Αθήνα 25-10-1983, προς τον Β. Μποτόπουλο (εισηγητή του Αρείου Πάγου) μεταξύ των άλλων αναφέρεται για το «σπίτι του Μακρυγιάννη» επί λέξει «Επειδή δεν διαθέτουμε ακριβέστατη τοπογραφική, γραπτή υπόδειξη του σπιτιού του Μακρυγιάννη, στο διάταγμα λάβαμε πρόνοια να κλείσουμε την ονομασία σε εισαγωγικά…», δηλαδή ως δήθεν «σπίτι του Μακρυγιάννη». Ενώ σε άλλο σχετικό αίτημα του Β. Μποτόπουλου, στην ίδια επιστολή, σχετικά με αναφορά του Μακρυγιάννη στα Απομνημονεύματα ότι για το σπίτι του που βρισκόταν κοντά στον Αγιάννη, αναφέρει ο Β. Δωροβίνης τα ακόλουθα, χωρίς να απαντήσει επί της ουσίας: «Δεν μπόρεσα να βρω φωτοτυπία με τα αποσπάσματα, όπου γράφει ότι το σπίτι (του Μακρυγιάννη) βρισκόταν απέναντι από την εκκλησία του Αγιαννού …. Πρέπει να γράφει σχετικά από ότι θυμάμαι και στις πρώτες σελίδες των «Απομνημονευμάτων». Πάντως είμαι σίγουρος γι αυτά, κάνω, άλλωστε μνεία στη μελέτη μου (σελ. 186 – 187) (Αρχ. Αν. εξ Αθηνών). Ωστόσο στη μελέτη δεν υπάρχει καμία παραπομπή! ούτε απόσπασμα! του ανύπαρκτου κειμένου του Μακρυγιάννη. Από το 1980 και εξής σχετικά με τα παραπάνω κτίρια αλλά και για άλλα παραδοσιακά κτίρια του Άργους ο δικηγόρος Β. Δωροβίνης δεν έχει δημοσιεύσει καμία τοπογραφική και αρχιτεκτονική μελέτη, ούτε μετά την πλήρως αρχιτεκτονική και τοπογραφική μελέτη μας για το «σπίτι του Μακρυγιάννη» (2012) και τα άλλα κτίρια που αναφερθήκαμε και αποδεικνύονται οι εσφαλμένες απόψεις του. Δεν δημοσίευσε ποτέ κάποια αρχιτεκτονική μελέτη για να αποδείξει τους ισχυρισμούς του, ενώ παράλληλα η παραπάνω μελέτη μας «αποσιωπάται» και δεν αναφέρεται ποτέ από την πλευρά του στις αναφορές του για το «σπίτι του Μακρυγιάννη», ούτε οι αρνητικές αοφάσεις του ΥΠΠΟΑ, ούτε στην επιστολή των πολιτών που συνυπογράφει.
Γνωρίζω πολύ καλά από την πλευρά μου ότι οι υπογράφοντες για τα παραδοσιακά κτίρια του Άργους δεν γνωρίζουν, ούτε έχουν ενημερωθεί για τη μελέτη μας, δημοσιευμένη από το 2012 (Χ. Πιτερός, Το «σπίτι του Μακρυγιάννη» στο Άργος περ. Αργειακή Γη, τ. 5, 2012, 69-95). Την άποψη για το δήθεν σωζόμενο «σπίτι του Μακρυγιάννη» στο Άργος υποστηρίζει και η επίτιμη καθηγήτρια του ΕΜΠ, της αρχιτεκτονικής, κ. Μαρία Καρδαμίτση – Αδάμη χωρίς ποτέ να έχει δημοσιεύσει εδώ και 41 χρόνια κάποια μελέτη! Ωστόσο ενδεικτικά αναφέρουμε ότι ο κορυφαίος επαϊων αρχιτέκτονας και ακαδημαϊκός Μαν. Κορρές, αναστηλωτής του Παρθενώνα, που έχει μελετήσει εδώ και μερικά χρόνια την παραπάνω μελέτη μας, σε τηλεφωνική μας επικοινωνία μου επισήμανε να αναφέρω την άποψή του, ότι συμφωνεί με την τεκμηριωμένη δημοσιευμένη μελέτη μας για το «σπίτι του Μακρυγιάννη», αλλά και πολλοί άλλοι, όσοι έχουν διαβάσει τη μελέτη μας από το 2012 συμφωνούν με τον υπογράφοντα. Αλλά και όσοι ενημερωθούν και την μελετήσουν θα διαπιστώσουν ότι δεν υπάρχουν περιθώρια αμφιβολιών. Άλλωστε από το 2012 ως το 2021, κανείς από τους παραπάνω «θιασώτες» περί του δήθεν σωζόμενου «σπιτιού του Μακρυγιάννη» στο Άργος δεν διανοήθηκε να δημοσιεύσει κάποια περί του αντιθέτου αρχιτεκτονική μελέτη από εκείνη του υπογράφοντος. Τα πράγματα είναι πλήρως τεκμηριωμένα και ξεκάθαρα. Ο δυνάμενος χωρείν … χωρείτω!
Με βάση την τοπογραφία του Άργους και την περιγραφή του εμφυλίου από το Μακρυγιάννη, σαφώς προκύπτει ότι ο Μακρυγιάννης έμενε ανατολικότερα της οδού Γούναρη στο κεντρικό τμήμα της πόλης.
Από τα προτεινόμενα κτίρια προς διατήρηση μόνο η οικία Δ. Τσώκρη είναι νεοκλασικό καποδιστριακό κτίριο, το οποίο πρέπει να αποκατασταθεί.
Η γνωστή οικία Οικονόμου – «Σπυρ. Τρικούπη», χρονολογείται γύρω στα 1900 και κτίστηκε από την ιδιοκτήτρια οικογένεια Ν. Οικονόμου και δεν έχει σχέση με τον Σπ. Τρικούπη. Πρόκειται για μοναδικό υστερονεοκλασικό κτίριο και πρέπει να αποκατασταθεί από την ιδιοκτήτρια Τράπεζα Πειραιώς.
Τα υπόλοιπα προτεινόμενα διατηρητέα κτίρια είναι λανθασμένες ταυτίσεις, εδώ και 41 χρόνια, χωρίς τεκμήρια και μελέτες, όπως αποδείχθηκε από τη μελέτη μας.
Όσοι τυχόν υποστηρίζουν την αντίθετη άποψη αναμένουμε την … εκπόνηση …της αρχιτεκτονικής και τοπογραφικής μελέτης και τη δημοσίευσή της, εδώ και 41 χρόνια! όπως είχαν και έχουν υποχρέωση και καθήκον, αλλά περιέργως … σιωπούν, διότι προφανώς γνωρίζουν ότι επιστημονική έρευνα με φληναφήματα … δεν γίνεται.
Τέλος θέλουμε να αναφέρουμε ότι μετά από πρότασή μας, από το 1998, και τη σχετική απόφαση, στην είσοδο του Αρχαιολογικού Μουσείου Άργους τοποθετήθηκε το 2003 η σοφή παρακαταθήκη του Στρατηγού Μακρυγιάννη για τα αγάλματα και την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, ένα μάθημα φιλοπατρίας, χαραγμένη σε μαρμάρινη επιγραφή (εικ. 16).
7. Στρατώνες του Καποδίστρια στο Άργος, μια λανθασμένη ταύτιση. Σε σχετική ανακοίνωση του Β. Δωροβίνη για τα μπεζεστένια της Τουρκοκρατίας και τους Στρατώνες του Καποδίστρια (Β. Δωροβίνης, Οθωμανικές ονομασίες δημόσιων κτιρίων και η επιβίωσή τους. Η περίπτωση των Στρατώνων του Καποδίστρια, Δαναός ΙΙΙ, Άργος 2003, 167 – 180), που λειτουργούσαν κατά την Τουρκοκρατία και ως μπεζεστένι, δηλαδή ως στεγασμένη αγορά, δημοσιεύεται σχέδιο του Ch. Cockerell (1811), που απεικονίζει γενική άποψη του Άργους από τα βορειοδυτικά (Δωροβίνης 2003, σελ. 177, εικ. 1,2ο.π.). Στα δεξιά εικονιζόταν μεγάλα διώροφα κτίρια των Τούρκων Μπέηδων του Άργους, τα οποία δεν απεικονίζονται στη δημοσιευμένη λεπτομέρεια.
Στα αριστερά του σχεδίου του Cockerell εικονίζεται χαρακτηριστικό ορθογώνιο κτίριο στεγασμένο με χαμηλούς τρούλους- φουρνικά (εικ. 17) για το οποίο στον δημοσιευμένο υπομνητισμό της εικόνας (Δωροβίνης 2003, 177, εικ. αρ. 1) αναγράφονται μεταξύ των άλλων τα εξής: «Αριστερά εντοπίζεται κτίριο τετράπλευρο, που το ταυτίζουμε με το τότε μπεζεστένι του Άργους, μετέπειτα Στρατώνες του Καποδίστρια». Ωστόσο το εικονιζόμενο άγνωστο κτίριο (εικ. 17) της Τουρκοκρατίας σε καμία περίπτωση δεν ταυτίζεται με τους Στρατώνες του Καποδίστρια, είναι σαφώς κατά πολύ μικρότερο από τους Στρατώνες. Οι διαστάσεις του «άγνωστου» αυτού κτιρίου με αρχιτεκτονικά κριτήρια υπολογίζονται σε 24 Χ 14 μ. περίπου, ενώ οι Στρατώνες, το μεγαλύτερο κτίριο της πόλης, που επισημαίνουν οι περιηγητές, έχει διαστάσεις 78 Χ 72 μ. Η ταύτιση αυτή είναι λανθασμένη. Τέλος τίθεται το αναπάντητο εύλογο ερώτημα, γιατί άραγε σε ένα πρώην μεγάλο ενετικό κτίριο που λειτουργούσε, ως γνωστόν, ως νοσοκομείο που ήταν εν χρήσει, θα τοποθετούσαν στη συνέχεια οι Οθωμανοί – Τούρκοι μικρούς τρούλους – φουρνικά για τη στέγασή τους; Άλλωστε στους Στρατώνες δεν υπάρχει καμία αρχιτεκτονική ένδειξη για τυχόν ύπαρξη φουρνικών.
Ο Στρατηγός Μακρυγιάννης και όλοι οι Αγωνιστές του ΄21 εδώ και διακόσια χρόνια! καιρός είναι επιτέλους να λάβουν τη θέση που τους αξίζει στο Ιστορικό Μουσείο της πόλης, στην οικία του καπετάνιου αγωνιστή Δ. Τσώκρη χωρίς επιπλέον καθυστερήσεις,ανταγωνισμούς και αντιπαραθέσεις. Το οφείλουμε στους Αγωνιστές της Ελευθερίας.
*Χρ. Ι. Πιτερός
Επίτιμος προϊστάμενος
Αρχαιολογικών Χώρων, Μνημείων και
Αρχαιολογικής Έρευνας του ΥΠΠΟΑ
Υ.Γ. Τα δύο κτίρια της πόλης του Άργους, η οικία Βλάσση (γνωστή ως ιδιοκτησία Ρούσου) και η ερειπωμένη οικία Ι. Γκριτζάνη στο ιστορικό κέντρο της πόλης, που κηρύχθηκαν ως ιστορικά καποδιστριακά κτίρια χωρίς την προβλεπόμενη διαδικασία για την κήρυξη ιστορικών κτιρίων, από το ΥΠΠΟΑ, πρέπει να κινηθεί άμεσα η νομική διαδικασία επανεξέτασης και η άρση της κήρυξης των ακινήτων αυτών. Με τα μνημεία δεν αυθαιρετούμε ούτε αντιδικούμε.
