Γράφει ο καθ. Γιάννης Μανιάτης*, πρ. υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και πρ. βουλευτής Αργολίδας
Τον Ιούνιο 2014, στο Ναύπλιο, ως ελληνική προεδρία των Υπουργών Χωροταξίας των 47 Κρατών – Μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης (CEMAT), συγκαλέσαμε την 16η Διάσκεψη υπουργών. Στη Διάσκεψη αυτή, υιοθετήσαμε τη «Διακήρυξη του Ναυπλίου – Ενίσχυση της Χωρικής Δημοκρατίας στο Σχεδιασμό του Χώρου», με την οποία δεσμευτήκαμε όλες οι χώρες, να προωθήσουμε την ενίσχυση της δημοκρατικής συμμετοχής των πολιτών στα Σχέδια Διαμόρφωσης του Χώρου, ιδιαίτερα σε χώρες που υφίστανται οικονομική κρίση, δημογραφική συρρίκνωση, κλιματικές επιπτώσεις. Ήταν η πρώτη φορά που ένα διακρατικό όργανο τέτοιου κύρους, αναδείκνυε τη σπουδαιότητα του Δημοκρατικού Σχεδιασμού, στη διαμόρφωση Πόλεων Τεχνολογικά Έξυπνων, Αισθητικά Όμορφων και Λειτουργικά Φιλικών στον Πολίτη.
Έξι χρόνια αργότερα, έγραφα στη μελέτη «Πράσινη Ανάπτυξη: η Απάντηση στην Περιβαλλοντική Κρίση» (διαΝΕΟσις, Νοέμβριος 2020): «Οι Έξυπνες, Όμορφες, Βιώσιμες πόλεις, είναι το αύριο του ελληνικού αστικού περιβάλλοντος, που με την αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας και τη δρομολόγηση μιας νέας «Επιχείρησης Πολεοδομικής Ανασυγκρότησης του 21ου Αιώνα – ΕΠΑ21», θα διαμορφώσουν την Ελλάδα των Έξυπνων και Ανθεκτικών (resilient) πόλεων, με λύσεις για καλύτερη διοίκηση και αποτελεσματικότερη τοπική δημοκρατία, φιλικότερη καθημερινότητα, κυκλοφορία και ενημέρωση, περιβαλλοντική και ενεργειακή αναβάθμιση και αποτελεσματικότερη Πολιτική Προστασία. Η σύγχρονη Πόλη, είναι η πόλη που αισθάνεται· η αισθητική και δημοκρατική λειτουργία της δεν είναι πια ουτοπία της τέχνης και της πολιτικής. Τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια, η ψηφιοποίηση των θεσμικών γραμμών δόμησης και αξιοποίησης, τα Σχέδια Ολοκληρωμένων Αστικών Παρεμβάσεων στα κέντρα των πόλεων, η αξιοποίηση και αισθητική αναβάθμιση των πολλών διατηρητέων εγκαταλελειμμένων κτηρίων, αποτελούν άξονες προτεραιοτήτων για την εφαρμογή μιας συνολικής εθνικής στρατηγικής «για πόλεις που γεννήθηκαν από τους ανθρώπους, γερνούν με τους ανθρώπους και αναγεννιούνται από τους ανθρώπους», για ελληνικές πόλεις στις οποίες παράγεται το 60% του ΑΕΠ».
Οι ενιαίες προσεγγίσεις των δυο παραπάνω κειμένων, παίρνουν σάρκα και οστά, με την εμβληματική πρωτοβουλία για το «Νέο Ευρωπαϊκό Μπάουχαους”, της Προέδρου της Ε.Ε., Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, που δήλωσε πρόσφατα: “Το Νέο Ευρωπαϊκό Μπάουχαους έχει να κάνει με την ελπίδα, την έμπνευση, τις νέες δυνατότητες και τις πρακτικές δράσεις ενάντια στην Κλιματική Αλλαγή. Χρειαζόμαστε ένα κοινό αφήγημα που να αγγίζει όχι μόνο το μυαλό μας αλλά την καρδιά μας και την ψυχή μας. Θέλουμε να προσθέσουμε μία πολιτιστική διάσταση στην οικονομική και τεχνολογική μεταμόρφωση, συμφιλιώνοντας τον τρόπο ζωής μας με την φύση». Πρωτοφανή, αλλά κι ελπιδοφόρα λόγια, από την επικεφαλής της βρυξελιώτικης γραφειοκρατίας. Μάλιστα, τέλος Μαΐου, είναι η προθεσμία για τη συμμετοχή ευρωπαίων νέων κάτω των 30 ετών, σε διαγωνισμό για πρωτοποριακές ιδέες στη δόμηση κατοικιών, στην καθημερινή αστική διαβίωση, στα υλικά που χρησιμοποιούμε και στα προϊόντα που καταναλώνουμε. Μια εξαιρετική πρόταση κι ευκαιρία για τα νέα παιδιά της πατρίδας μας, να αναδείξουν τις δικές τους ιδέες και προτάσεις.
Τρίκαλα, Κομοτηνή, Ιωάννινα, Νάουσα, Λάρισα, Βέροια, Ηράκλειο, Κοζάνη και αρκετές άλλες ελληνικές πόλεις (λόγω χώρου δεν μπορούν να αναφερθούν όλες), έχουν κάνει σημαντικά βήματα για ένα πιο βιώσιμο, πιο έξυπνο, πιο όμορφο αστικό περιβάλλον για τους κατοίκους και τους επισκέπτες τους. Αρχίζουμε σιγά σιγά να μην έχουμε πολλά να ζηλέψουμε από τη Βαρκελώνη, τη Σανταντέρ, το Τορίνο.
Η αναμενόμενη μεγάλη αστική παρέμβαση στο «Ελληνικό», πρόκειται να αποτελέσει ένα παγκόσμιο κορυφαίο πολεοδομικό, αισθητικό κι ενεργειακό τοπόσημο μιας μεγάλης αστικής αναγέννησης.
Η ιστορική πρόκληση, έρχεται με το σχεδιασμό του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, που θα διαθέσει 12.5 δις ευρώ (μαζί με την ιδιωτική συμμετοχή), για δράσεις πράσινης και ψηφιακής μετάβασης, σε Στρατηγικές Αστικές Αναπλάσεις, Πολεοδομικά Σχέδια, κα.
Στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα «Κλιματική Κρίση και Τεχνολογίες Πληροφορικής κι Επικοινωνιών», στο Πανεπιστήμιο Πειραιά, διαμορφώνουμε την πρώτη ολοκληρωμένη επιστημονική ομάδα νέων ανθρώπων, που μπορούν να στηρίξουν αυτό το νέο όραμα για τις ελληνικές πόλεις του 21ου αιώνα.
Έχουμε τις γνώσεις, τους ανθρώπους, τα κονδύλια, για να διαμορφώσουμε το νέο, παγκόσμια πρωτοποριακό ελληνικό αστικό περιβάλλον.
Αν δεν τα καταφέρουμε, τότε «δειλοί, μοιραίοι κι άβουλοι αντάμα, (δεν πρέπει) να προσμένουμε κάποιο θάμα».
*Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα “ΤΑ ΝΕΑ” (15-16 Μαϊου 2021)
