Εικόνα: Παράσταση της Πελοποννήσου ως φύλλου μουριάς, όπου σημειώνονται οι σημαντικότεροι κόλποι και ακρωτήρια. (DAPPER, Olfert. Naukeurige Beschryving Van Morea, 1688)
Γράφει ο Γιώργος Χατζόπουλος
Η UNESCO και το Διεθνές Συμβούλιο Μνημείων και Τοποθεσιών (ΙCOMOS) έχουν ορίσει την 18η Απριλίου ως Παγκόσμια Ημέρα Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Αφορμή στάθηκε η ανάγκη για φροντίδα και προστασία των πολιτιστικών αγαθών από καταστροφή, φθορά ή λεηλασία, που μπορεί να υποστούν σε καιρό πολέμου αλλά και η άμεση ανάγκη να διαφυλαχθεί και να περάσει αναλλοίωτη στα χέρια των επόμενων γενεών και να μην χαθεί.
Η πολιτιστική κληρονομιά διαμορφώνει την ταυτότητά μας και την καθημερινή μας ζωή, καθώς αποτελεί αναπόσπαστο μέρος των πόλεων, των φυσικών τοπίων και των αρχαιολογικών χώρων μιας περιοχής, ενός Δήμου, μιας χώρας. ή ενός συνόλου χωρών.
Δεν βρίσκεται μόνο στη λογοτεχνία, στην τέχνη και στα αντικείμενα, αλλά και στις παραδοσιακές τέχνες που μαθαίνουμε από τους προγόνους μας, στις ιστορίες που αφηγούμαστε στα παιδιά μας, στις γεύσεις που μοιραζόμαστε και στις ταινίες που βλέπουμε και στις οποίες αναγνωρίζουμε τους εαυτούς μας. Η πολιτιστική κληρονομιά έχει οικουμενική αξία για εμάς ως άτομα, κοινότητες και κοινωνίες. Για τον λόγο αυτό, είναι σημαντικό να διατηρηθεί και να κληροδοτηθεί στις μελλοντικές γενιές.
Η πολιτιστική κληρονομιά δεν είναι κάτι το στατικό, στην πραγματικότητα εξελίσσεται μέσα από την ουσιαστική συμμετοχή μας σε αυτή. Επιπλέον, μπορεί να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του μέλλοντος.
Η παγκόσμια υγειονομική κρίση του covid-19 έχει σημαντική επίπτωση στον χώρο των τεχνών και της πολιτιστικής κληρονομιάς (πινακοθήκες, βιβλιοθήκες, αρχειακές συλλογές και μουσεία) επηρεάζοντας τόσο τη λειτουργία αυτών των οργανώσεων όσο και κάνοντας σε όλους μας κατανοητό ότι διανύουμε τον αιώνα της τεχνολογίας και της εξέλιξης,και γι’ αυτό η ψηφιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς είναι ένα ισχυρό μέσο προβολής της, και έλκει το μέσο επισκέπτη, ο οποίος είναι πλήρως εξοικειωμένος με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η διαρκής αναζήτηση σύνδεσης στο διαδίκτυο και η χρήση κινητών τηλεφώνων και των tablet εξυπηρετούν να βρισκόμαστε παντού, κάθε στιγμή, και καθιστά πλέον αναγκαία τη χρήση ψηφιοποιημένων μέσων στην πολιτιστική κληρονομιά.
Αναγνωρίζοντας τη “ζωντανή” διάσταση της πολιτιστικής κληρονομιάς και με την συνειδητή και ενεργή συμμετοχή μου, μέσω της ιστοσελίδας cityofnafplio.com, έχοντας αποκτήσει πρόσβαση σε εκατοντάδες χάρτες, κυρίως της Πελοποννήσου (εξαιρετικά ενδιαφέροντες και πολλοί από αυτούς δυσεύρετοι), σε ψηφιακή μορφή υψηλής ανάλυσης, προχωρώ στη δημιουργία μιας ψηφιακής χαρτοθήκης.
Οι χάρτες είναι ένα από τα καλύτερα εργαλεία για να απαντήσουν στις ερωτήσεις, “Πώς, πού και γιατί αναπτύσσονται οι πόλεις;” Η εξέταση των χαρτών μας βοηθά να κατανοήσουμε την μεταβαλλόμενη γεωγραφία της αστικής ζωής, αντικατοπτρίζουν τους εθνικούς και οικονομικούς μετασχηματισμούς των πόλεων, τα συστήματα κυριαρχίας και καταπίεσης, τα μνημεία και τις καταστροφές. Καταγράφουν καλές στιγμές και κακές. Οι χάρτες αφηγούνται τις ιστορίες για το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον.
Μέσα από τους Πτολεμαϊκούς χάρτες, τους χάρτες των κατακτητών βενετών και οθωμανών, τους χάρτες κατά τη διάρκεια της επανάστασης αλλά και του νεότερου Ελληνικού κράτους. Μέσα από τα χρώματα, τα σχέδια, τις συντεταγμένες, τη μορφολογία του εδάφους, τα γεωγραφικά χαρακτηριστικά, τα τοπωνύμια και τις ονομασίες η χαρτογραφία αποτελεί σημαντικό βοηθό στην κατανόηση της ιστορίας του τόπου.
Η χαρτογραφία ως τέχνη και επιστήμη αποτελεί θεματοφύλακα της πολιτιστικής κληρονομιάς μεταδίδοντας από γενιά σε γενιά σημαντικές πληροφορίες.
Ας κάνουμε την Παγκόσμια Ημέρα Πολιτιστικής Κληρονομιάς, την αρχή μιας συλλογικής προσπάθειας για την ανάδειξής της.
