Εικόνες: Το Ναύπλιο τον 19ο αι. (έργο αγνώστου-συλλογή ΠΛΙ), προσωπογραφία του Θ. Κολοκωτρώνη από τον Θ. Βρυζάκη
Ο Ιωσήφ Πέκκιο (Giuseppe Pecchio) (1785-1837) ήταν Ιταλός φιλέλληνας, νομομαθής, λόγιος και δημοσιογράφος. Έπαιξε σημαντικό ρόλο στην οικονομική συγκρότηση, του τότε, νεοσύστατου ελληνικού κράτους. Τον Μάρτιο του 1825, στάλθηκε στην Ελλάδα, από το Φιλελληνικό Κομιτάτο της Αγγλίας, ώστε να παρακολουθήσει τη χρήση του δανείου, που είχε δοθεί στην ελληνική διοίκηση. Το δάνειο είχε συναφθεί κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης, από το Κομιτάτο που έδρευε στο Λονδίνο.
Για αυτό το σκοπό, ο Πέκκιο, ταξίδεψε μέχρι το Ναύπλιο και έγραψε τα πορίσματά του. Έτσι, ο Ιωσήφ Πέκκιο, το 1826, εξέδωσε στα ιταλικά και στα αγγλικά το «Relazione degli avvenimenti della Grecia nella primavera»- «Έκθεσιν περί των εν Ελλάδι κατά το έαρ 1825», που κατόπιν η έκδοση αυτή έγινε και στα ελληνικά.
Ο Πέκκιο θα φτάσει στο Ναύπλιο και θα περιοδεύσει και σε πόλεις της Πελοπόννησου, όπως το Άργος και η Τρίπολη αλλά και θα συναντήσει μεγάλες μορφές της Επανάστασης με πιο γνωστή τη συνάντησή του με τον Θ. Κολοκοτρώνη. Ο Πέκκιο αναχώρησε από την Ελλάδα την 11η Ιουνίου 1825.
Σ’ αυτό το σημείο όμως ας δούμε πως περιγράφει τις δυο πόλεις της Αργολίδα, Ναύπλιο και Άργος αλλά και την συνάντησή του με τον Θ. Κολοκοτρώνη.
Το Ναύπλιο στα 1825
…Δρόμοι στενοί, σπίτια καταρρέοντα, ατμόσφαιρα βαριά και πλημμυρισμένη από βρωμερές αναθυμιάσεις καταθλίβουν τον ταξιδιώτη. Τα σκουπίδια είναι τόσα, ώστε θα ήταν ηράκλειο έργο η μετακίνησή τους. Αυτή είναι μία από τις αιτίες, εξαιτίας των οποίων κυριάρχησε την προηγούμενη χρονιά επιδημικός πυρετός σχεδόν θανατηφόρος. Αποβιβάστηκα πριν από λίγο, μόλις έχει παύσει ο πυρετός, και βλέπω όλα αυτά τα χλωμά πρόσωπα των παθόντων στο δρόμο…
…Οι διασκεδάσεις αυτής της πρωτεύουσας αποτελούνται από μερικά άκομψα καφενεία και σαραβαλιασμένα μπιλιάρδα, από ένα βραδινό περίπατο σε μια μικρή πλατεία σκιαζόμενη στη μέση από φιλόξενο μεγαλοπρεπή πλάτανο, και από την περιέργεια την τροφοδοτούμενη ανά πάσα στιγμή από ειδήσεις και ανέκδοτα. Οι γυναίκες είναι αόρατες, διότι οι άντρες δεν τις αφήνουν να παρουσιάζονται…
…Ο αριθμός των κατοίκων δεν είναι σταθερός, αλλά ποικίλει. Ανέρχονται περίπου σε 15 χιλιάδες. Θα μπορούσε κάποιος να πει ότι, σε όμοια έκταση, είναι η πιο πυκνοκατοικημένη πρωτεύουσα του κόσμου. Διότι τα σπίτια είναι τόσο λίγα και ο πληθυσμός τόσο πυκνός, ώστε σε κάθε δωμάτιο κατοικούν 3-4 πρόσωπα…
…Το οίκημα της κυβέρνησης δεν ανήκει σε καμία αρχιτεκτονική. Καθώς ανεβαίνεις μία πρόχειρη σκάλα, βρίσκεις τα μέλη της κυβέρνησης καθισμένα καταγής, επάνω σε προσκέφαλα, τα οποία σχηματίζουν γύρω από το δωμάτιο ένα είδος σοφά. Η ενδυμασία, η στάση και η σοβαρή ακινησία των προσώπων με έκαναν να πιστεύω, κατ’ αρχάς, ότι ήμουν μπροστά στο τούρκικο Διβάνι…
…Ο αντιπρόεδρος Μπότασης, από τις Σπέτσες, καθόταν με τα πόδια σταυρωμένα, παίζοντας το κομπολόι του. Τα άλλα μέλη, με ενδυμασία μεταξύ ελληνικής και τουρκικής, ή κάπνιζαν ή έπαιζαν με το κομπολόι τους. Ο πρόεδρος και ο γραμματέας της κυβέρνησης απουσιάζουν στο Ναυαρίνο. Ο Μπότασης είναι πλούσιος έμπορος των Σπετσών, ίσως ο πλουσιότερος. Είναι γέρος, ακμαίος και μιλάει μόνο ελληνικά…
…Ο Μαυρομιχάλης μιλάει κι αυτός μόνο ελληνικά, πολύ λίγο καταλαβαίνει από διοίκηση, αλλά έχει στο πρόσωπό του χαραγμένη ευγένεια – έναν χαρακτήρα που δεν απατά ποτέ…
…Τέλος ο Κωλέτης είναι ένας κομματάρχης ο οποίος διαθέτει φυσική εξυπνάδα και ευρωπαϊκή μόρφωση. Κατάγεται από την Ήπειρο και ήταν, από νεαρής ηλικίας, ο αγαπητός του Αλή Πασά, ο οποίος τον έστειλε με έξοδά του να σπουδάσει στην Πίζα – κατόπιν, δε, έγινε γιατρός τού γιού του Μουχτάρ. Μιλάει και γράφει καλά την ιταλική. Φορά ενδυμασία τουρκική μάλλον, παρά ελληνική. Κάτω από την τουρκική σοβαρότητα και αταραξία, διαφαίνεται στο πρόσωπό του η ελληνική ζωτικότητα και πονηριά. Από την υπεροπτική στάση του ο καθένας αντιλαμβάνεται ότι ανατράφηκε στο σαράι ανατολίτη Δεσπότη».
Το Αργος στα 1825
«…Είναι μία πόλη, που έχει το πολύ δέκα χιλιάδες κατοίκους, με δρόμους φαρδιούς, ευθείς, με σπίτια κατά το πλείστον ξύλινα, με στοές ξύλινες επίσης. Κατά την Επανάσταση πρώτοι οι Τούρκοι και έπειτα οι Έλληνες συνέβαλαν στο να την καταστρέψουν. Τώρα αναγεννιέται από τα ερείπιά της…»
Θεόδωρος Κολοκοτρώνης
Ο Κολοκοτρώνης, στα μάτια του Πέκκιο αναμφίβολα, δεν είναι κοινός άνθρωπος. «…Αχτένιστα και άσπρα τα μαλλιά του έπεφταν στους ώμους του και ανακατεύονταν μπροστά με την άτακτη γενειάδα, την οποία, μετά την αιχμαλωσία του, είχε αφήσει να αυξηθεί σε ένδειξη πένθους, μα και εκδίκησης. Η μορφή του είναι άξεστη, ρωμαλέα. Τα μάτια του γεμάτα φωτιά, το πολεμικό και άγριο πρόσωπό του έμοιαζε με γέρικο απότομο βράχο (…).
Μετά από λίγες μέρες βγήκε από τη φυλακή και έγινε πανηγυρικά δεκτός στο Ναύπλιο. Κατά τη στιγμή της συμφιλίωσής του με την κυβέρνηση, απάντησε αυτοσχέδια στον λόγο κάποιου από τους επισήμους. Στην άξεστη απάντησή του είναι άξια σημείωσης η παράγραφος στην οποία είπε:
…– Στο ταξίδι μου από την Ύδρα έως εδώ πέταξα στη θάλασσα κάθε παράπονό μου. Κάμετε το ίδιο και σεις και θάψετε μέσα σ’ εκείνο το λάκκο τα μίση σας και τις διαφορές σας. Αυτός θα είναι ο θησαυρός που θα κερδίσετε! Μιλάει αυτή τη στιγμή στην πλατεία του Ναυπλίου, όπου οι κάτοικοι έσκαβαν εδώ και πολλές ημέρες με την ελπίδα (συχνή στην Ελλάδα) ότι θα εύρισκαν κάποιο θησαυρό».
«…Αλλά τι έκαναν οι Έλληνες κατά τα τέσσερα αυτά χρόνια (σ.σ. 1821-1825), θα ρωτήσει κάποιος; Πολύ λίγα. Όμως τι θα μπορούσε να κάνει ένας λαός ο οποίος, αφού απέκρουσε δύο τουρκικές εισβολές, υπέστη μετά από λίγους μήνες έναν εμφύλιο πόλεμο; Και τι μπορεί να κάνει ένας λαός εξερχόμενος από κτηνώδη δουλεία τεσσάρων αιώνων; Η τυραννία πλήττει τη ζωτικότητα ενός έθνους. Τα δε αποτελέσματα του θανατηφόρου δηλητηρίου της εξακολουθούν και μετά το πέρας αυτής…»
Σ’ αυτή την δύσκολη εποχή ίσως τα λόγια του «Γέρου του Μοριά» διακόσια χρόνια μετά, όπως αποτυπώνονται στο κείμενο του Πέκκιο να έχουν κάποια αξία για το σήμερα της Ελλάδας και κυρίως για το αύριο των Ελλήνων.
* O Κωνσταντίνος Τζιαμπάσης είναι αρχαιολόγος και επιστημονικός συνεργάτης στο University of Naples
