“Την άνοιξη αν δεν την βρεις την φτιάχνεις.” (γράφει ο Γιώργος Κόνδης)

Την άνοιξη αν δεν την βρεις την φτιάχνεις. 

… Με εκείνο το άρωμα της αθάνατης, Ελπίδας.
Και με εκείνη την Πίστη που θα σε κάνει να μην φοβηθείς…

Κεντρική φωτογραφία: στη μέση, ο Οδυσσέας Ελύτης στο μέτωπο της Αλβανίας

21 Μαρτίου, Ημέρα Ποίησης, παγκόσμια ημέρα με ιδιαίτερη σημασία για ανθρώπους σαν εμάς που αναζητούμε στο πρόσωπο του ποιητή και στο άκουσμα των λόγων του, τρόπους για ν’ ανανεώνουμε την Άνοιξη, για να βιώνουμε μια διαρκή Αναγέννηση, με τους παλμούς της καρδιάς και όχι των κραυγών τους θορύβους, με τα χρώματα των λουλουδιών και των βοτάνων τις καταπραΰνσεις και όχι ταγδαρσίματα επάνω σε παλιές και νέες πληγές.Ο Οδυσσέας Ελύτης μάλλον θα είναι ο πρώτος που έχει λόγο να μας θυμίζει την Άνοιξη που με άλλους πολλούς απ’ τη γενιά του έφτιαξε, ηρωικά τραγουδώντας, στα χιονισμένα βουνά της Αλβανίας.

Τι τύχη πράγματι να είσαι Έλληνας! Να ζεις σε μια γωνιά του κόσμου όπου αιώνες τώρα, όπως και σήμερα, ο μύθος και η ιστορία αγκαλιάζονται και ρίχνουν ομορφιά και χάρη σε τόπους ανθρωπινά φτιαγμένους, για να τους κάνουν οι ποιητές μυθοπλασίες γλωσσικές και ιερές εικόνες αιωνιότητας. Τι τύχη να ζεις σε μια γωνιά της γης όπου η γλώσσα των ποιητών συνταίριαξε το πνεύμα και το έργο γενεών που στο πέρασμά τους της έδωσαν ανεξίτηλη ιστορική αίγλη, αποτυπωμένης στο κλαδί της ελιάς και σε μάρμαρο λευκό, χωρίς να λογαριάσουν κόπους, θυσίες, χρόνους, φιλίες, οικογένειες, ούτε καν την ίδια τους τη ζωή, καθώς όλα είναι υλικά του ίδιου χώματος και του ίδιου ουρανού που μας περικλείει. Κι αν στην αιώνια γραμμή του χρόνου οι ρωγμές διακόπτουν κάποτε με πάταγο και θρήνο την κοινή αναζήτηση της Άνοιξης, τότε και πάλι ο ποιητής θα αναζητήσει στο θάνατο το νόημα της Αναγέννησης.

Κάθε πρωί χαμογελά στα κυπαρίσσια ο ήλιος
είναι παλιά η δύναμη των τάφων
όπου χαίρομαι περ’ απ’ τα μάρμαρα
τους γυμνούς πεθαμένους
ολημέρα τους ακούω να λένε για το χώμα με κούφια μάτια
ολημέρα λάμπει το ψωμί
που δεν έφαγαν οι έρημοι φτωχοί στη ζήση
και μονάχα τον Άδη χορταίνουν.
Έτσι χανόμασταν έτσι θα χαθούμε
στους λύκους ανάμεσα και στο θάνατο.
Μ’ αρέσει να περπατώ σε τάφους
μ’ ένα τραγούδι στη φτώχεια δοσμένο
και πάντα ενάντιο
στους κλέφτες της ανθρώπινης τύχης.

(Νίκος Καρούζος, Νεκροταφείο, 1962)

Η Αργολίδα πρέπει να υπερηφανεύεται για τους ποιητές της (είναι κι αυτό ένα ερώτημα δύσκολο και πονεμένο) και θα το θυμίσουμε την Ημέρα αυτή, δυστυχώς χωρίς να μπορέσουμε να αναφέρουμε το σύνολο των ποιητριών και ποιητών μας μέσα στα στενά πλαίσια του παρόντοςκειμένου. Ο Γιάννης Ρηγόπουλος όμως μας έχει αφήσει την εμπειρία του «Κύκλου της Αναγέννησης», μιας σχέσης δημιουργικής που για χρόνια εξέφρασε τους ανθρώπους των Γραμμάτων και των Τεχνώνστην Αργολίδα και ευρύτερα. Ήταν αυτή η έκφραση ή καλύτερα ο πλουραλισμός των εκφράσεων που μας προετοίμασε για την «καινούρια εποχή» ακόμη κι αν αυτή δεν είχε ή δεν μπορέσαμε να της δώσουμε τον ίδιο πνευματικό δυναμισμό με την/τις προηγούμενες.

Ένας ήλιος φωτάει στο κλάμα σου…
Τα κίτρινα πουλιά
γεννήθηκαν και πέθαναν
στο χθες.
Τώρα καινούργια εποχή
με πράσινα πουλιά στ’ ακροδάχτυλα
ας οδηγήσει τα βήματα.
Δεν μπορούν να μας κλείσουν τον δρόμο
σαν είναι χαραγμένος μέσα μας.
Άκουσε τα τραγούδια των πιστών
που προχωράνε με σακατεμένα πόδια,
και «αύριο» πες «αύριο μαζύ σας».
Ένας ήλιος φωτάει στο κλάμα σου.

(Γιάννης Ρηγόπουλος, Καινούργια εποχή, 1972)

Η δυναμική των λέξεων και το παιχνίδισμα με τα χρώματα αποτέλεσε μια από τις πιο παραγωγικές «ποιητικές συνήθειες» που χάρισε ακριβώς ζωή στην ποιητική δημιουργία. Ποίηση είναι όταν τα χρώματα γίνονται λόγος, διάβαζα σε μια κριτική παρουσίαση και κάπου αλλού μου θύμιζαν τα λόγια του Ν. Βρεττάκου που γράφει πως όσο υπάρχουν λουλούδια και χρώματα θα υπάρχει και η ποίηση.

κυοφορείς τον στίχο
κι οι πληγές σου
στάζουν χρώματα
χρώματα αμετάτροπα
τώρα πια
η αγωνία φτάνει
να βαρύνει τον ζήλο σου
λίγοι αντέχουν στο άχθος
της σπερματογόνας τέχνης
ξέμεινα σεμνά
εκεί
που γαλάζιο της μνήμης
ανάδευσα
με ερυθρό της δύσης
μόνος
στον λυγμό
της χρωματικής κλίμακας

(Θεοδόσης Σπαντιδέας, της τέχνης, 2009)

Θα ήθελα να τελειώσω τη σύντομη αυτή αναφορά στην Ημέρα Ποίησης τονίζοντας πως η Άνοιξη του Οδ. Ελύτη ήταν εκείνη που καθόρισε κυρίως το περιεχόμενο, καθώς οι οπτικές για να αναφερθεί κανείς στην Ποίηση είναι πολλές και πλούσιες, όμως η Αρχή είναι μια στην Ελληνική Γη όπου η καθημερινότητα και η μεταφυσική συναντιούνται με τρόπο τόσο αρμονικό που να δημιουργεί σχέσεις βιωματικές και με τα δυο. Πρόκειται για μια αρχή που διαπερνά τον ελληνικό πολιτισμό μέχρι τις μέρες μας και την οποία, σε τόσο δύσκολες συνθήκες, καλούμαστε όχι απλά να διατηρήσουμε αλλά κυρίως να την επανεντάσσουμε στην ύπαρξή μας και να την εμπλουτίζουμε διαρκώς για να αποτελεί την πυξίδα μας μέσα στον Κόσμο. Αυτή είναι και η αξία της μνημόνευσης της Ημέρας Ποίησης και της συμμετοχής της στον Παγκόσμιο Πολιτισμό με το γαλάζιο της θάλασσας και το μπλε του ουρανού.

Λιτότητα γραμμών, καθαρότητα όγκων
Μια μεταφυσική αίσθηση.

Μάτια από Ουρανό διδάσκουν την Αγάπη και το Έλεος
Προικισμένοι διανοητές υποκλίνονται στη Σοφία Της
Δύναμη και καταφύγιο το Όνομά της
Στρατοί βαδίζουν κάτω απ’ τη Σκέπη Της
Τη Υπερμάχω Στρατηγώ τα νικητήρια.

(Μαρία Βελιζιώτη, Αγιογραφία, 2009)