Γεώργιος Κωστής, ο ράπτης από το Άργος που μελοποίησε την “Ανθισμένη Αμυγδαλιά” 

ράπτης Άργος Ανθισμένη Αμυγδαλιά

Κείμενο του αείμνηστου Γιάννη Καρβέλα

Το τραγούδι «Ανθισμένη Αμυγδαλιά» είναι αναμφίβολα το ωραιότερο και πιο πολυτραγουδισμένο άσμα των Ελλήνων.

Ποιός δεν έχει τραγουδήσει αυτό το αριστούργημα κάτω από το παράθυρο της αγαπημένης του κοπέλας; Ποιός δεν το έχει συμπεριλάβει σε αμέτρητες μουσικές εκδηλώσεις, είτε στην πόλη είτε στο χωριό;

Πολλοί νέοι κέρδισαν την καρδιά της μελλοντικής τους συζύγου με αυτό το μελώδημα, όπως ο Ερωτόκριτος κατέκτησε την Αρετούσα, όχι με τη λεβεντιά και την ομορφιά του αλλά με το γλυκό του το τραγούδι.

Όπως όλοι γνωρίζουμε το ποίημα το έγραψε ο Γεώργιος ∆ροσίνης, ένας από τους σημαντικότερους ποιητές μας. Το σκηνικό της έμπνευσής του έχει ως εξής: ένα πρωινό ο ποιητής άνοιξε το παράθυρο του σπιτιού της εξαδέλφης του, ∆ροσίνας, και αντίκρισε αυτήν την πανωραία κόρη να τινάζει την αμυγδαλιά στον κήπο και να λούζεται μέσα στους ανθούς της. Αυτό το ελκυστικό θέαμα τον ώθησε να γράψει αυτοστιγμεί τις υπέροχες τέσσερις (4)
στροφές της «Ανθισμένης Αμυγδαλιάς» (1882). Χωρίς καμία αναβολή το δημοσίευσε στο δημοφιλές περιοδικό της εποχής, «Ραμπαγάς», με το ψευδώνυμο «Αράχνη». Λίγα χρόνια αργότερα το είδε μεταφρασμένο σε εφτά (7) ξένες γλώσσες στη μελοποιημένη του μορφή.

∆ε θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι το μελωδικό αυτό εντρύφημα θα το ζήλευε και ο μεγάλος μελωδός Φραντς Σούμπερτ. Το ποίημα βρίθει από ποιητικές εικόνες με κυρίαρχη εκείνη της αντίθεσης του γήρατος και της νιότης.

Και τώρα ερχόμαστε στο συνθέτη του τραγουδιού. Ενώ οι διάφοροι τραγουδιστές μάς αναφέρουν με έμφαση το όνομα του ποιητή, όταν φθάνουν στο όνομα και το επώνυμο του συνθέτη περιορίζονται απλώς στη λέξη «άγνωστος». Αυτό είναι άδικο, διότι υπάρχει συνθέτης, ο οποίος ακούει στο όνομα Γεώργιος Κωστής. Το βιογραφικό του είναι πράγματι συγκλονιστικό. ράπτης Άργος Ανθισμένη Αμυγδαλιά

Ήταν ένας φτωχός ράπτης από το Άργος (είχε καταγωγή από τη Ζάκυνθο), αλλά με πλούσια παιδεία στην Ευρωπαϊκή και Βυζαντινή μουσική. Στις αντίξοες συνθήκες και τους χαλεπούς εκείνους καιρούς που έζησε ο Γ. Κωστής (1871-1959), βρήκε την αναγκαία βοήθεια στη στοργική οικογένεια των αδελφών ∆ημήτρη και Σταμάτη Καρυάμη και της θρησκευόμενης θείας τους, Μαρκέλλας. Αξιοσημείωτη υπήρξε και η σημαντική συμπαράσταση και περίθαλψη από τον Χρυσόστομο ∆εληγιαννόπουλο, Αρχιμανδρίτη τότε και μετέπειτα Μητροπολίτη Αργολίδος.

Ο Γεώργιος Κωστής, ήταν άνθρωπος συμπαθής και καλοσυνάτος, και η μουσική ήταν η ψυχή της ζωής του. Ζητούσε ακατάπαυστα χαρτί από τους αδελφούς Καρυάμη και εκείνοι το μόνο που μπορούσαν να του προσφέρουν ήταν μερικά χασαπόχαρτα από το κρεοπωλείο της γειτονιάς τους. Πάνω σε αυτά χάρασσε το πεντάγραμμο με μολύβι και τον πήχη της ραπτικής. Με αυτόν τον τρόπο έγραψε τις παρτιτούρες των μελωδιών του.

Ο Γεώργιος Κωστής έλαβε μέρος στη μεγάλη επιστράτευση του 1885. Τα Ελληνικά στρατεύματα αναπτύχθηκαν κατά μήκος των συνόρων εκείνης της εποχής μετά την κατάληψη της Ανατολικής Ρωμυλίας από τους Βούλγαρους.

Αυτό το ιστορικό γεγονός προκάλεσε αναταράξεις και βιαιοπραγίες στα Βαλκάνια. Ήταν τότε που η περίφημη μελωδία γεννήθηκε. Ο συνθέτης έτυχε να έχει μαζί του ένα μικρό ανθολόγιο ποιημάτων Ελλήνων ποιητών. Η «Ανθισμένη Αμυγδαλιά» κίνησε αμέσως το έντονο ενδιαφέρον του και το μελοποίησε εντός ολίγων λεπτών.

Πρώτα – πρώτα το τραγούδησε στην ομάδα του και εν συνεχεία αυτό διαδόθηκε αστραπιαία όχι μόνον σε όλους τους επιστρατευμένους στρατιώτες, αλλά σε ολόκληρη την Ελλάδα και μερικές χώρες του εξωτερικού.

Κατά συνέπεια το τραγούδι είναι ταυτόχρονα δημώδες, ερωτικό και πάνω απ’ όλα πολεμικό άσμα, που θύμιζε στους στρατιώτες τις χαρές της ζωής εν καιρώ ειρήνης και τις τόσες λύπες εν καιρώ πολέμου. Ήταν όλοι συνεπαρμένοι, αναπολώντας την χαριτωμένη κόρη της Αθήνας που τίναζε την αμυγδαλιά και λουζόταν με τα άνθη της.

Επιστρέφοντας στο Άργος, μετά την επιστράτευση, ο συνθέτης μας εξεπλάγη με την επιτυχία της μελωδίας του και την πανελλήνια αποδοχή της από γέρους, νέους και παιδιά για πολλές δεκαετίες. Με κρυφό καμάρι εξομολογήθηκε στους συμπολίτες του ότι ήταν αυτός που το δημιούργησε.

Στο ίδιο συμπέρασμα κατέληξα κι εγώ μέσα από την έρευνά μου και την εξέταση των διαθέσιμων πηγών. Συμβουλεύτηκα φίλους και γνωστούς, διάφορα βιβλία όπου υπάρχουν έστω λίγες σύντομες αναφορές σε αυτόν.

Και μία λεπτομέρεια: το πραγματικό δένδρο στον κήπο ήταν η νεραντζιά. Ο ∆ροσίνης, ποιητική αδεία, την μετέτρεψε σε αμυγδαλιά λόγω της μεγαλύτερης συναισθηματικής αξίας της.

Είναι λοιπόν καιρός να αποκαταστήσουμε την ιστορική αλήθεια και να τιμήσουμε την μνήμη του ταπεινού συνθέτη, Γεωργίου Κωστή. Είναι σωστό και δίκαιο να αναγνωρίσουμε το τέλειο ταίριασμα ποίησης και μουσικής, κάτι που δεν έχει ξεπεραστεί από τους μεταγενέστερους τραγουδοποιούς.

Ο Γεώργιος Κωστής έφυγε από τη ζωή το 1959 σε ηλικία 88 ετών και ετάφη στο Κοιμητήριο της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Άργος. Ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος ∆εληγιαννόπουλος του παρέσχε τον τάφο των γονέων του εις ένδειξη αγάπης και εκτίμησης στον άνθρωπο Γεώργιο Κωστή.

Παραθέτω το πρώτο τετράστιχο και αφήνω τον αναγνώστη να φέρει στο νου του και την καρδιά του τα υπόλοιπα τρία τετράστιχα:

Ετίναξε την ανθισμένη αμυγδαλιά
με τα χεράκια της
κι εγέμισ’ από άνθη η πλάτη
η αγκαλιά και τα μαλλάκια της.

Γιάννης Καρβέλας
Άργος