Γράφει ο Γιάννης Ρούσος
Εδώ και κάποια χρόνια, ταλανίζει την κοινή γνώμη το ερώτημα αν ο Αλέξης ο Τσίπρας είναι ο Ανδρέας Παπαντρέου της γενιά μας. Μη γελιέστε, δεν είναι ένα ερώτημα που ακούγεται μόνο σε καφενεία, σε εξέδρες γηπέδων, κουζίνες εστιατορίων ή λεωφορεία του ΚΤΕΛ για να περάσει η ώρα. Ακούγεται, όταν τα φώτα σβήνουν, ακόμα και σε παρέες περισπούδαστων πολιτικών αναλυτών. Όταν είναι όλοι ελεύθεροι να εκφράσουν τις δικές τους σκέψεις και όχι αυτά που έχουν αποστηθίσει να λένε.
Αν ο σκοπός του Τσίπρα είναι αυτός, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η απόδοση του είναι πολύ χαμηλή. Κανείς επαγγελματίας του χώρου δεν θα εμπιστευόταν τα λιγοστά εκφραστικά μέσα του συγκεκριμένου ανθρώπου για το ρόλο του εξωστρεφούς «επαναστάτη» αρχηγού που στο διάβα της ιστορίας θα προδώσει με όλους τους δυνατούς τρόπους το λαό. Δεν προσεγγίζω την απόδοση του Τσίπρα με πολιτικούς όρους, πώς θα μπορούσα άλλωστε; Ας δούμε πρακτικά το ζήτημα. Ποια η τεχνική του, τα εκφραστικά μέσα που χρησιμοποιεί, πώς επιδιώκει να περάσει στο κοινό το συναίσθημα;
Άλλοι καταξιωμένοι καλλιτέχνες[1] στο χώρο της σάτιρας, υποστηρίζουν ότι η προσέγγιση στη μίμηση ενός προσώπου/ρόλου έχει δύο βασικές συνιστώσες. Η πρώτη είναι η χροιά της φωνής και η δεύτερη είναι η κίνηση του σώματος. Πολλές φορές είναι η δεύτερη που ταυτίζει τον καλλιτέχνη με το ρόλο, όταν η φωνή δεν έχει τη δυνατότητα να προσεγγίσει το πρωτότυπο. Στο σημείο αυτό λοιπόν, στην γλώσσα του σώματος, ο πρώην πρωθυπουργός αποδείχτηκε κατώτερος των περιστάσεων. Ειδικά αυτή η κίνηση με το δεξί χέρι, χαμηλά, στο ύψος της μούρης του θεατή/τηλεθεατή φανέρωνε έναν άνθρωπο γεμάτο άγχος, πίεση και επίγνωση της χαμηλής απόδοσης του. Εκεί είναι το σημείο που χάθηκε το παιχνίδι για τον επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ, αυτό είναι το σημείο που θα πρέπει να δουλέψει μέχρι να του δοθεί η δεύτερη ευκαιρία να ανέβει στο σανίδι.
Την κίνηση αυτή, βέβαια, κάνει και ο σημερινός πρωθυπουργός. Μπαίνει εύλογα το ερώτημα: ποιον προσπαθεί να μιμηθεί ο Μητσοτάκης; Τον Τσίπρα; Τον Αντρέα Παπαντρέου; Τον πατέρα του; Τον Γιώργο Παπαντρέου, θα ρώταγε ένας κακεντρεχής άνθρωπος… Εδώ, λοιπόν, βρίσκεται η μεγάλη παγίδα σε όλη αυτή τη συζήτηση. Οι πρωθυπουργοί μας δεν προσπαθούν να μιμηθούν ο ένας τον άλλο. Προσπαθούν να παίξουν έναν ρόλο που τους έχει ανατεθεί. Δηλαδή, και οι προηγούμενοι, οι παλιοί Παπανδρέου, ο παλιός Μητσοτάκης, οι παλιοί Καραμανλήδες, έναν ρόλο έπαιζαν που πριν από αυτούς είχαν παίξει άλλοι. Δεν επαναλαμβάνονται τα ονόματα, επαναλαμβάνονται οι ρόλοι.
Θα πει κάποιος, τότε γιατί δεν αναλαμβάνει ένας άσχετος, από άλλη οικογένεια να παίξει τον πρωθυπουργό; Γιατί στην Ελλάδα, η οικογενειακή παράδοση είναι η βασική δομή της κοινωνίας. Τα παιδιά των ποδοσφαιριστών γίνονται ποδοσφαιριστές. Τα παιδιά των πλούσιων γίνονται πλούσια. Τα παιδιά των συγγραφέων γίνονται συγγραφείς. Τα παιδιά των σεφ γίνονται σεφ. (βλ. Πέτα τη φριτέζα, ΑΝΤ1) Τα παιδιά των ηθοποιών γίνονται ηθοποιοί. Άρα, τα παιδιά των πρωθυπουργών θα γίνουν πρωθυπουργοί.
Ο Αλέξης, όμως, πώς εμφανίστηκε πρωταγωνιστής σε αυτή την «τραγωδία»; Είχε την τύχη να αντικαταστήσει έναν καλλιτέχνη που δεν μπόρεσε να διαβάσει σε βάθος τον ρόλο του. Που δεν κατάφερε να δει το δεύτερο και το τρίτο επίπεδο στην περσόνα του πρωθυπουργού που έρχεται από αριστερά και όπου τον βγάλει. Τον Γιώργο Παπαντρέου τον νεότερο! (a.k.a. Γιωργάκη, ΓΑΠ και τόσα άλλα). Έγινε, λοιπόν, αντικατάσταση ρόλου με τα γνωστά αποτελέσματα. Ο Τσίπρας τα πήγε, σαφώς, καλύτερα από τον Γιώργο αλλά και πάλι, αυτό δεν ήταν αρκετό. Αντικειμενικά, έμεινε στα ρηχά του ρόλου, χωρίς νεύρο, χωρίς αποφασιστικότητα, φοβικός πάνω στο σανίδι. Το περιβάλλον προσπάθησε να τον βοηθήσει όσο μπορούσε, αλλά εις μάτην. Τράβηξαν ακόμα και το χαρτί Βαρουφάκη[2], αλλά ούτε αυτό ήταν ικανό να κρατήσει τον Τσίπρα ψηλά.
Δυστυχώς, ο Τσίπρας δεν είναι τόσο καλός καλλιτέχνης όπως ήταν ο Αντρέας. Αλλά αυτό είναι σημείο των καιρών. Για παράδειγμα, όλοι έχουμε δει σύγχρονες παραγωγές με τα κείμενα των παλιών ταινιών του ελληνικού κινηματογράφου (π.χ. Ο θησαυρός του μακαρίτη, ο Ηλίας του 16ου). Αποτυχίες οι περισσότερες. Βέβαια, η απόσταση από τα γεγονότα θεοποιεί τον καλλιτέχνη. Αν έπαιζε σήμερα ο Χορν θα γέμιζε θέατρα ή θα έπαιζε στην αποθήκη του θείου του, όπως τόσοι και τόσοι;
Αφήσαμε στην άκρη, ένα βασικό ερώτημα. Ποιον προσπαθεί να μιμηθεί ο Κυριάκος ο Μητσοτάκης; Σύμφωνα με τη λογική που αναπτύσσεται εδώ, παίζει το ρόλο που έπαιξε και ο πατέρας του. Οπότε, ψάξτε να βρείτε ποιος είναι ο Αντώνης ο Σαμαράς του σήμερα. Θα κάνω πρόβλεψη. Κάποιο «μπουμπούκι» θα είναι μάλλον!
1. https://www.youtube.com/watch?v=Gpmq97p_pHY (14:50-15:56)
2. Το ίδιο έργο είχε παιχτεί με τον Τσοβόλα το 1995.
