Το πρώτο χαρτοποιείο στο Κεφαλάρι από Νικηταρά και Πύρρο – Γιατί χρεοκόπησαν…

Φωτογραφίες: Αριστερά: Εργοστάσιο κατασκευής χάρτου στο Παρίσι (1767), Πάνω δεξιά: Διονύσιος Πύρρος, Κάτω δεξιά: Νικηταράς

 

Το 1829, ενώ το νεοελληνικό κράτος δεν είχε ακόμη επισήμως αναγνωρισθεί, κυκλοφορούσε μια περίεργη πρόσκληση. Οι Έλληνες καλούνταν να πουλήσουν κουρέλια που είχαν στα σπίτια τους! Αν δεν ήθελαν παράδες, μπορούσαν να τα ανταλλάξουν με χαρτί που θα κατασκεύαζε το εργοστάσιο στο Κεφαλάρι Άργους.

Δεν ξέρουμε πόσοι ανταποκρίθηκαν, αλλά εκείνη η «ειδοποίησις» κι όσα αναφέρονταν διασώζουν μια πτυχή των επαναστατικών χρόνων, που δεν μνημονεύεται αλλού. Πρόκειται για την πρώτη, μάλλον, είδηση περί ελληνικής «βιομηχανίας» και συγκεκριμένα την παραγωγή χαρτιού. Ένα μεγαλεπήβολο σχέδιο αγωνιστών του 1821, που ήθελαν να γίνουν «εργοστασιάρχες».

Πρωταγωνιστής για την κατασκευή του χαρτοποιείου («χαρτουργείο» όπως το αποκαλούσε) ήταν ο γιατρός, δάσκαλος και αρχιμανδρίτης Διονύσιος Πύρρος ο Θετταλός. Στις πολυετείς σπουδές του στο εξωτερικό, κατά τα προεπαναστατικά χρόνια, δεν αμέλησε, όπως ο ίδιος γράφει, να παρατηρήσει και να μάθει την παραγωγή χαρτιού: «Η πολυσύνθετος αύτη μηχανή είναι μεν ωφελιμωτάτη εις τον Κοινόν, πλην είναι πολυέξοδος».

 

Ζήτησαν δάνειο

Παρόλα αυτά ο Πύρρος τόλμησε, με μια προβιομηχανική τεχνολογία, να προχωρήσει στην παραγωγή χαρτιού στον Μιστρά το 1827. Η πληροφορία, που διασώζει ο ιστορικός Αντ. Μηλιαράκης (ασχολήθηκε πρώτος αναλυτικά με το θέμα πριν από έναν αιώνα) είναι ότι «κατασκεύασε περί τα 1.000 φύλλα χάρτου». Οι εγκαταστάσεις καταστράφηκαν, όταν ο Ιμπραήμ λεηλατούσε τη Λακωνία και ο «εργοστασιάρχης» κατέφυγε στα αγγλοκρατούμενα Κύθηρα.

Δύο χρόνια αργότερα θα επιχειρήσει ξανά να θέσει σε λειτουργία τη χαρτοποιητική του, με συνέταιρο τον ήρωα της Επανάστασης Νικήτα Σταματελόπουλο (Νικηταρά). Εβαλαν από 3.000 γρόσια ο καθένας για τις εγκαταστάσεις στον Ερασίνο ποταμό στο Κεφαλάρι και ξεκίνησαν. Τότε δημοσιεύτηκε και η «ειδοποίησις» για τα ράκη (βλ. στο τέλος του κειμένου).

Το κεφάλαιο, όμως, πολύ γρήγορα εξαντλήθηκε και απευθύνθηκαν στον Καποδίστρια για ενίσχυση. Ο κυβερνήτης δεν έδωσε σημασία στο αίτημά τους. Ο Πύρρος μετέφρασε την απαξίωση του Καποδίστρια σε προσωπική εμπάθεια που θεωρούσε ότι έτρεφε για τον ίδιο, καθώς συνδεόταν φιλικά με τον Πετρόμπεη, ο οποίος φυσικά δεν συγκαταλεγόταν στους οπαδούς του Κυβερνήτη.

Το εργαστήριο έκλεισε και ο Νικηταράς μετέφερε τον εξοπλισμό στο σπίτι του.

Ούτε επί Όθωνα…

Οι δύο συνέταιροι θα επανέλθουν για ίδρυση νέου χαρτοποιείου στους Μύλους μετά την έλευση του Οθωνα. Απευθύνονται τότε (1833) στον επί των οικονομικών γραμματέα (υπουργό) Αλ. Μαυροκορδάτο. Ζητούσαν 30.000 δραχμές για την αγορά εξοπλισμού, προμήθεια πρώτων υλών για έναν χρόνο και για τη μισθοδοσία 40 εργατών. Πρόβλεπαν ότι θα εισέπρατταν 100.000 δρχ. το χρόνο.

Το αίτημά τους απορρίφθηκε. Σημαντικό ρόλο φαίνεται πως έπαιξαν οι χαρτέμποροι – εισαγωγείς του Άργους και του Ναυπλίου, που είδαν να κινδυνεύουν τα συμφέροντά τους. Έτσι, έληξε άδοξα η ιστορία του πρώτου χαρτοποιείου στην Ψωροκώσταινα…

Το βασικό επιχείρημα των Πύρρου και Νικηταρά προς τον Μαυροκορδάτο για να ενισχύσει οικονομικά το χαρτοποιείο τους είναι ότι έτσι θα ωφεληθούν οι Έλληνες δίνοντας λιγότερα για χαρτί και η Ελλάδα θα ωφεληθεί «μιλιούνια δραχμών» που χάνονται με τις εισαγωγές του.

Όταν το αίτημα απορρίπτεται, ο Πύρρος οργισμένος ανταλλάσσει σκληρά λόγια με τον Μαυροκορδάτο και αναφωνεί: «Ανόητοι Έλληνες, απατώμενοι από τους δολερούς υπουργούς και φθονερούς εμπόρους της Ελλάδος δεν ζητούσι την ευδαιμονίαν αυτών».

Ζητιάνος ο Νικηταράς

Ο οπλαρχηγός της Επανάστασης Νικηταράς (1782-1849), ο γνωστός και ως Τουρκοφάγος, μετά το ναυάγιο του χαρτοποιείου επεχείρησε να ιδρύσει και τρεις υδρόμυλους. Δανείστηκε, τον «έπνιξαν» οι τόκοι κι έχασε τη μοναδική περιουσία του (αγρόκτημα Σερεμέτι στα όρια Αργους-Ναυπλίου). Μετά τις διώξεις που υπέστη από τους Βαυαρούς, τυφλός και πάμφτωχος, κατέληξε να ζητιανεύει έξω από την εκκλησία της Ευαγγελίστριας στην Αθήνα.

Η «Ειδοποίησις» για παλιά ρούχα

Η «Ειδοποίησις» του Διονυσίου Πύρρου το 1929 για το χαρτοποιείο του αποτελεί ένα σπάνιο ντοκουμέντο. Εξηγεί μ αυτή πώς έμαθε τη «χαρτοποιητική» στην οποία καταγίνονται οι «σοφοί Ευρωπαίοι» και συνεχίζει:

«Τρεις μεγάλαι μηχαναί εις την Ευρώπην φαίνονται ωφελιμώτεραι εις το Κοινόν: δηλαδή η κατασκευή του ρούχου, του χαρτίου και της τυπογραφίας, αι οποίαι τέχναι είθε να έλθωσι ταχέως και εις την Ελλάδα. (…)

Τώρα δε ιδόντες ολίγην άνεσιν και υπερασπιζόμενοι από την Κυβέρνησιν, εσυμφωνήσαμεν μετά του αγαθού πατριώτου Στρατηγού Νικηταρά, εκείνου του ακάκου και αφιλαργύρου Ελληνος, και εσυστήσαμεν πάλιν μίαν τοιαύτην μικράν μηχανήν εις τον Ερασίνον ποταμόν του Αργους.

Οθεν στοχάζομαι ότι διά τούτο έκαστος αγαθός και τίμιος πατριώτης θέλει χαρή τα μέγιστα ακούσας ότι γίνεται εν τοιούτον έργον προς έπαινον της Ελλάδος και όφελος των Ελλήνων.

Το έργον μου, συν Θεώ, ετελείωσε και η κατασκευή του χαρτίου άρχισεν εις το Αργος. Λοιπόν όποιος φιλόκαλος Ελλην έχει παλαιά ράκη πάνινα: δηλαδή παλαιότατα από βαμβάκι ή από λινάρι ή από μετάξι, καθαρά ή ακάθαρτα, μικρά ή μεγάλα ως και αυτά τα παραμικρά τεμάχια ημπορεί ελευθέρως να τα διευθύνη εις το Αργος, όπου αγοράζονται με παράδες ή αλλάζονται με χαρτίον και ελπίζομεν εις τον Θεόν και η μηχανή να γίνη μεγαλυτέρα και ωφελιμωτέρα εις το Εθνος και το χαρτίον να πωλήται ευθυνότατα εις τους Ελληνας».

Πηγή: Αποσπάσματα από την εφημερίδα “ΕΘΝΟΣ” (28 Μαρτίου 2009)

Διαβάστε αναλυτικότερα για το θέμα σε άρθρο της “Αργολικής Αρχειακής Βιβλιοθήκης Ιστορίας και Πολιτισμού” (11 Νοεμβρίου 2008)

spot_img
spot_img
spot_img
spot_img
spot_img
spot_img
spot_img
spot_img
spot_img
spot_img

Διαβάστε ακόμη

Τρίτη θέση στην Ελλάδα για την Προεθνική ομάδα Κ-16 της Αργολίδας – Συγχαρητήρια από την ΕΠΣΑ

Ανακοίνωση της Ένωσης Ποδοσφαιρικών Σωματείων Αργολίδας Ο πρόεδρος και το ΔΣ της ΕΠΣ Αργολίδας θέλουν να συγχαρούν τους ποδοσφαιριστές και το τεχνικό επιτελείο του συγκροτήματος...

Δεν κατάφεραν να κλέψουν χρήματα από το ΑΤΜ στην πλατεία της Νέας Κίου

Απόπειρα κλοπής από το ΑΤΜ της Εθνικής Τράπεζας στην πλατεία της Νέας Κίου έγινε στις 4 τα ξημερώματα του Σαββάτου 3 Ιουνίου. Οι δράστες οι...

Η Βιοκαρπός Α.Ε στο Μαλαντρένι Αργολίδας, αναζητά Εργάτες Παραγωγής

Η Βιοκαρπός Α.Ε., μια από τις μεγαλύτερες εταιρίες παραγωγής, συσκευασίας και εμπορίας βιολογικών φρούτων και λαχανικών, αναζητά για την Μονάδα Παραγωγής της στο Μαλαντρένι...

Τρίτη θέση στην Ελλάδα για την Προεθνική ομάδα Κ-16 της Αργολίδας – Συγχαρητήρια από την ΕΠΣΑ

Ανακοίνωση της Ένωσης Ποδοσφαιρικών Σωματείων Αργολίδας Ο πρόεδρος και το ΔΣ της ΕΠΣ Αργολίδας θέλουν να συγχαρούν τους ποδοσφαιριστές και το τεχνικό επιτελείο του συγκροτήματος...

Δεν κατάφεραν να κλέψουν χρήματα από το ΑΤΜ στην πλατεία της Νέας Κίου

Απόπειρα κλοπής από το ΑΤΜ της Εθνικής Τράπεζας στην πλατεία της Νέας Κίου έγινε στις 4 τα ξημερώματα του Σαββάτου 3 Ιουνίου. Οι δράστες οι...

Η Βιοκαρπός Α.Ε στο Μαλαντρένι Αργολίδας, αναζητά Εργάτες Παραγωγής

Η Βιοκαρπός Α.Ε., μια από τις μεγαλύτερες εταιρίες παραγωγής, συσκευασίας και εμπορίας βιολογικών φρούτων και λαχανικών, αναζητά για την Μονάδα Παραγωγής της στο Μαλαντρένι...

Κρατούμενος ο αρχιμανδρίτης για ασέλγεια σε 12χρονο στην Ερμιονίδα – Θα απολογηθεί την Τρίτη

Στα Δικαστήρια Ναυπλίου προσήχθη το μεσημέρι του Σαββάτου 3 Ιουνίου ο 40χρονος αρχιμανδρίτης ο οποίος κατηγορείται για ασέλγεια 12χρονου στην περιοχή της Ερμιονίδας. Ο αρχιμανδρίτης...

Κρατούμενος ο αρχιμανδρίτης για ασέλγεια σε 12χρονο στην Ερμιονίδα – Θα απολογηθεί την Τρίτη

Στα Δικαστήρια Ναυπλίου προσήχθη το μεσημέρι του Σαββάτου 3 Ιουνίου ο 40χρονος αρχιμανδρίτης ο οποίος κατηγορείται για ασέλγεια 12χρονου στην περιοχή της Ερμιονίδας. Ο αρχιμανδρίτης...

Ερωτήματα για τη γέφυρα του Ερασίνου (του Νίκου Κοντού)

Γράφει ο Νίκος Κοντός, δημοτικός σύμβουλος Άργους-Μυκηνών Ένα ιδιαίτερο σημείο αναφοράς της εγκατάστασης των Μικρασιατών προσφύγων στην νέα πατρίδα σβήνει με την συνδρομή της Περιφέρειας...

Καθαρές απαντήσεις του Τάκη Παπαϊωάννου στο ONE Channel, για το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ

Ο υποψήφιος βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ στην Αργολίδα, Τάκης Παπαϊωάννου, κατά την παρουσία του στο ONE Channel, τόνισε: “Το εκλογικό αποτέλεσμα δεν μας χαροποιεί. Το...

Πρόσφατα θέματα

Πρόσφατα θέματα

Γέφυρα Ερασίνου και ενεργοί πολίτες! (γράφει ο Νίκος Κοντός)

Γράφει ο Νίκος Κοντός δημοτικός σύμβουλος Άργους-Μυκηνών "Πάμε Αλλιώς" Δεν θα απαντήσω...

Τρίτη θέση στην Ελλάδα για την Προεθνική ομάδα Κ-16 της Αργολίδας – Συγχαρητήρια από την ΕΠΣΑ

Ανακοίνωση της Ένωσης Ποδοσφαιρικών Σωματείων Αργολίδας Ο πρόεδρος και το...

Δεν κατάφεραν να κλέψουν χρήματα από το ΑΤΜ στην πλατεία της Νέας Κίου

Απόπειρα κλοπής από το ΑΤΜ της Εθνικής Τράπεζας στην...

Σ. Παπαδοπούλου: Καμία πρόταση, ούτε μια γραμμή όλα αυτά τα χρόνια για την επικίνδυνη γέφυρα

Γράφει η Σωτηρία Παπαδοπούλου, ενεργή πολίτης Δήμου Άργους-Μυκηνών Μια σάπια γέφυρα,...

Η Βιοκαρπός Α.Ε στο Μαλαντρένι Αργολίδας, αναζητά Εργάτες Παραγωγής

Η Βιοκαρπός Α.Ε., μια από τις μεγαλύτερες εταιρίες παραγωγής,...

Ανακοίνωση του Σωματείου Εργαζομένων Νοσοκομείου Ναυπλίου για την επίσκεψη του υποδιοικητή της 6ης ΥΠΕ

Ανακοίνωση από το Σωματείο Εργαζομένων του Νοσοκομείου Ναυπλίου Στις 2/6/2023,...