του Βασίλη Κ. Δωροβίνη
Τo Άργος έπιασε πάτο. Το Άργος έχασε το μέλλον του. Το Άργος δεν πάει άλλο. Το Άργος έπαψε να είναι συναγωνιστικό.
Οι διαπιστώσεις και οι κραυγές αυτές, όταν δεν προέρχονται από εκ συστήματος γκρινιάρηδες. Όταν δεν προέρχονται από “φερτούς” άσχετους που στα ξεβλάσταρα το παίζουν αργειταράδες. Όταν δεν προέρχονται από κάποιους γηγενείς αργείτες με βάθος γενεών, που όμως τίποτε δεν υποψιάστηκαν, τίποτε δεν πρόβλεψαν και, τελικά, τίποτε δεν κατάλαβαν. Δηλαδή όταν προέρχονται από ανθρώπους με νου και γνώση, θα πρέπει να προβληματίζουν. Διότι ξεκινούν από επίγνωση μιας αδιέξοδης πραγματικότητας. Η οποία και προβλέψιμη ήταν εδώ και σαράντα χρόνια, αλλά και αντιστρέψιμη.
“Mοιραίοι και άβουλοι αντάμα”, όπως λέει ο ποιητής, ήταν πολλοί από όσους διαχειρίστηκαν τις τύχες της πόλης στην περίοδο αυτή. Οι εξαιρέσεις ήταν λίγες και τα θετικά σημεία τους συχνά αποτελούσαν εξαίρεση, κι αυτά, σε μία μη εξαιρετέα πορεία. Οπως επανειλημμένα έχουμε γράψει, έλειψε η κρίσιμη μάζα ανθρώπων, με συνείδηση πολίτη πόλης, με ό,τι βαθύ και σημαντικό σήμαινε πάντοτε αυτό. Είναι μεγάλο λάθος να αποδίδεται η κακοδαιμονία στους μη γηγενείς. Διότι σε κρίσιμες περιόδους, όταν ήταν να παρθούν καίριες αποφάσεις για το μέλλον της πόλης, ήταν ακριβώς ομάδες γηγενών που αποτέλεσαν τη μεγάλη τροχοπέδη στην εξέλιξή της. Ας μη πούμε ονόματα σήμερα. Αλλ’ ας ρωτήσουμε ποιοί αντιτάχθηκαν και αντιτάσσονται λυσσαλέα στον πολεοδομικό σχεδιασμό του Αργους, από την εποχή του Βαλάτα μέχρι σήμερα; Ποιοί δεν αντέδρασαν και δεν αντιδρούν όταν η ιστορική και διαχρονική αρχιτεκτονική μας κληρονομιά έπεφτε και πέφτει κάτω από τις μπουλντόζες των εργολάβων; Ποιά ήταν και είναι η πνευματική και κοινωνική ηγεσία της πόλης που πρότεινε κάτι διαφορετικό, συγκροτημένο και συγκεκριμένο; Είναι ή δεν είναι υποκριτική η συμπεριφορά των αργειταράδων, που δημαγωγικά προσπαθούν να καλλιεργήσουν την διάτρητη θεωρία συνωμοσιών κατά του Αργους, ενώ οι ίδιοι πρωτοστάτησαν και πρωτοστατούν στο ξεθεμέλιωμα της παράδοσής μας και θεώνται αδιάφοροι τα χάλια ιστορικών ναών και του περιβάλλοντός τους (Παναγία Κατακεκρυμμένη, Αγιάννης κλπ.), ιστορικών κτιρίων (Μακρυγιάννη, Τσώκρη, Τρικούπη, Βλάσση, Περρούκα κ.ά.); Και ποιοί έφαγαν τα λυσσακά τους για να κατεδαφιστούν και μη διαμορφωθούν για σύγχρονες χρήσεις οι Στρατώνες του Καποδίστρια; Αλλά και ποιοί δεν ενοχλήθηκαν από το κατάντημα του συγκροτήματος του Δημαρχείου και της νεοκλασικής αγοράς;
Ας μη γελιόμαστε! Την κύρια ευθύνη έχουν οι γηγενείς, και συγγνωστή πλάνη τους δεν υπάρχει. Από τους “φερτούς”, ίσως κάποιοι δικαιολογούνται διότι δεν ήξεραν. Από τους “φυτεμένους” δεν συγχωρείται κανένας!
Και φτάσαμε εκεί που φτάσαμε. Κανένας ή σχεδόν κανένας δεν παρακολούθησε δίχως παρωπίδες το πού προχωρούσε το Άργος. Οτι για αντικειμενικούς λόγους έπαυε να αποτελεί το μοναδικό βιομηχανικό, βιοτεχνικό και εμπορικό κέντρο όλης της Αργολιδοκορινθίας. Και ότι ο πλούτος του, είτε θαμένος από λίγα μέτρα γης, είτε σε ερείπια πάνω από αυτήν, είτε σε ετοιμόρροπα ή και καθόλου ετοιμόρροπα κτίρια, που όμως βρέθηκαν στο μάτι του κυκλώνα της κερδοσκοπίας γης, αυτός ο πλούτος βρισκόταν ακριβώς δίπλα του!
Αν κάτι προσέφερε ο γράφων από τότε που επανέκαμψε στην Ελλάδα και αν σε κάτι έπεισε κυρίως νέους και νεότερους ανθρώπους, που δεν δέχονται να συμβιβαστούν με τη μοιρολατρία και τη μιζέρια, είναι ακριβώς αυτό: πέρα από τις ώρες, μέρες, μήνες και χρόνια ερευνών σε σκονισμένα αρχεία και σε βιβλιοθήκες, για να τεκμηριώσει και να φέρει σε φως την ιστορία και τη σημασία της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς του Άργους, ιδίως της νεότερης εποχής, πέρα από τη δουλειά του ως στελέχους, πριν πολλά χρόνια, της Διοίκησης, πέρα από όλα αυτά, ένα είναι το απτό αποτέλεσμα. Πως τώρα πια δημιουργήθηκε η συνείδηση στην πόλη ότι η αρχιτεκτονική και ιστορική της κληρονομιά αποτελεί την ατμομηχανή ακόμα και του οικονομικού μέλλοντός της.
Διότι μέλλον με προοπτική δεν αποτελεί η πλήρης ντουβαροποίησή της, από κερδοσκόπους ντουβαροποιούς που όταν εδώ όλα θα έχουν κορεσθεί, απλώς θα γυρίσουν την πλάτη για να βρουν άλλους χώρους να ντουβαροποιήσουν. Γιατί τίποτ’ άλλο δεν τους ενδιαφέρει! Αυτό και μόνο. Και τα περί αειφορίας (λέξη που χτες έμαθαν), τα οποία πιπιλίζουν, δεν αποτελούν παρά ένα έκζεμα στα χείλια τους, που το γλείφουν για να μη τους τρώει.
Όλα τ’ άλλα δοκιμάστηκαν και στο τέλος-τέλος οργανώθηκαν σαν φαρσοκωμωδίες, όπως η γιορτή της πορτοκάλλας, ή το ευκαιριακό γέμισμα – άδειασμα ενός αρχαίου θεάτρου – μνημείου, που ούτε καν έχει αναστηλωθεί, κάτω από τα θλιβερά ερείπια του άλλου μνημείου, του Κάστρου, αλλά και κάτω από το αίσχος της δεξαμενής της δεκαετίας του 1950.
Για όλα αυτά, σειρές “ανησυχούντων” τίποτε δεν μεθόδευσαν, τίποτε μακροπρόθεσμο δεν ανέλαβαν, κανένα δεν ενδιαφέρθηκαν να πείσουν και το μόνο που κοίταζαν ήταν πώς θα επανεκλέξουν το έρημο σαρκίο τους. Είναι πια καιρός για άλλα πράγματα! Με βάση το αξίωμα (ναι, το από τα πράγματα αξίωμα) ότι η διάσωση, αναστήλωση και αξιοποίηση της αρχιτεκτονικής μας κληρονομιάς ΕΙΝΑΙ η ατμομηχανή της εξέλιξης και της οικονομίας του Άργους!
* Το κείμενο πρωτοδημοσιεύτηκε στα “Νέα της Αργολίδας” στις 16 Μαρτίου 2007 και αναδημοσιεύτηκε στην εφημερίδα “ΤΑ ΑΡΓΟΛΙΚΑ” στις 20 Απριλίου 2013. Ωστόσο, τόσα χρόνια μετά, παραμένει το ίδιο επίκαιρο…
