Φωτογραφία: Αμερικανικό πολεμικό αεροσκάφος B-25 Mitchell, όμοιο με αυτά που χρησιμοποιήθηκαν κατά τον βομβαρδισμό της πόλης του Άργους
Η μεγαλύτερη τραγωδία για την Αργολίδα στην Κατοχή, συνέβη την Πέμπτη 14 Οκτώβρη 1943. Αεροπλάνα της αμερικανικής αεροπορίας, αδικαιολόγητα βομβάρδισαν την πόλη του Άργους σκοτώνοντας περίπου 70 Γερμανούς και περισσότερους από 100 Αργείτες ενώ τραυμάτισαν εκατοντάδες…
Καταγεγραμμένα στον κατάλογο των νεκρών είναι 98 ονόματα Ελλήνων (δείτε στο τέλος του κειμένου).
Ψάχνοντας στο διαδίκτυο, βρήκαμε ότι τα αεροπλάνα που χρησιμοποιήθηκαν στο συγκεκριμένο βομβαρδισμό ήταν τύπου “B-25 Mitchell” και είχαν ως τόπο απογείωσης την Ιταλία. Παρόλο που υπάρχει η εντύπωση ότι συμμετείχαν αγγλικά και αμερικανικά πληρώματα, αυτό μάλλον δεν ισχύει. Η επιχείρηση κατά πάσα πιθανότητα ήταν μόνο από την πλευρά των Αμερικανών. Και ως σκοπός της αποστολής αναγράφεται: “Βομβαρδισμός του αεροδρομίου του Άργους”. Το γεγονός ότι βομβαρδίστηκε η πόλη και οι άμαχοι Έλληνες αποκρύπτεται…
Παρουσιάζουμε το ιδιαίτερα συγκινητικό κείμενο που έγραψε για τον βομβαρδισμό ο ποιητής Ανδρέας Χριστόπουλος (Φοίβος) στο βιβλίο του “Οι Ιταλογερμανοί στην Αργολίδα” (1946). Γ.Νικολόπουλος
H φωτογραφία δεν είναι από το συγκεκριμένο βομβαρδισμό αλλά από προγενέστερο των συμμάχων στο αεροδρόμιο του Άργους στις 10 Σεπτεμβρίου. Διακρίνεται πάνω αριστερά το Κάστρο και μέρος της πόλης και κάτω δεξιά το Κουτσοπόδι
Βροντολογάνε οι κανονιές στις πλαγιές στα στενορύμια, στις κορφές, στις δημοσιές και στις ταράτσες της Αργολίδας. Λες κι άνοιξεν ο Άδης και σκορπάει σίδερο και φωτιά. Ο ουρανός έπηξε από καπνούς των αντιαεροπορικών.
Ο κροταλισμός των πολυβόλων, ο γδούπος των κανονιών και το υπόκωφο χτύπημα των ταχυβόλων ταράζει σύγκορμα τ’ ανθρώπινο κουφάρι και τα νεύρα σπάνε ανεπανόρθωτα.
Ένα σμήνος από καμμιά τριανταριά Αγγλοαμερικανικά αεροπλάνα, όλα δικινητήρια, πετάν μεγαλόπρεπα σε σχηματισμό χήνας πάνω από τη πόλη κι ο πληθυσμός περήφανα και με κρυφό καρδιοχτύπι τα καμαρώνει κι ακαρτεράει με κρυφή χαρά να φτάσουνε έγκαιρα στ’ αεροδρόμι των Ούννων και να τους γαζώσουνε κυριολεκτικά, μια και κυριάρχησαν στον αέρα πια.
Κρυφογελάν οι ψυχές στ’ αντίκρυσμα τους και στο ξεφάντωμα τους αναδεύονται περήφανα οι Εθνικοί παλμοί κι ακαρτεράμε ανυπόμονα ν’ ανθίσουν τ’ ασπρογάλαζα λουλούδια της λευτεριάς. Ποιος ξέρει …κει πάνου μπορεί νά ‘ναι κι Ελληνόπουλα… μας τόπε μια προκήρυξη της Μέσης Ανατολής -κι ως τόσο η καρδιά μας σκιρτάει διπλά γιατί πλάι στους μεγάλους μας Συμμάχους κρατάμε κι εμείς μια αντενίτσα του χρυσοκαραβιού, που άφοβα πλέει για το μεγάλο λιμάνι της Νίκης. Είναι περήφανη η Ελλάδα μας γιαυτό και κράτησε καλά ως τώρα τ’ όνομα της το παλιό.
Χίλιες φορές στο Ράδιο μάς είπανε οι Σύμμαχοι, πως χρωστάνε πολλά σε μας. Μα πάρα πολλά … κι’ ότι μα αδίκησαν στο παρελθόν, μα θα μας φτιάξουνε στο μέλλον. Η πικράδα που ποτίστηκε το 1922 η Ελληνική ψυχή ξεχάστηκε, απάλυνε μπρος στο μεγαλόπρεπο πανηγύρι της Αλβανίας και των Μακεδονικών οχυρών. Το Περθώρι σκίασε τ’ Αρκάδι κι’ οι Σύμμαχοι μας υμνολόγησαν πολύ, τόσο, που τους πιστέψαμε απόλυτα.
Κι ως τόσο ο βομβαρδισμός τ’ Αργους αρχίζει. Πρώτος βάλλεται ο κάμπος κι η συνοικία των Ταμπάκικων. Δεύτερος ο Κραβασαράς, τα Ρεντζέϊκα, ο Πρόδρομος, το Κέντρο, ο Αρχοντομαχαλάς, τα Γεφύρια, ο Σταθμός, ο Ξεργιάς. Δέσμες – δέσμες θανάτου ξαπολύονται από Συμμαχικά χέρια και σκοτώνουν ‘Έλληνες.
Κάθε μεριά, κάθε γωνιά, κάθε δρόμος, κάθε αυλή, κάθε σπίτι, κάθε χωραφιά, κάθε πλαγιά και ριζοβούνι, δέχονται τις βολιδοφόρες των αεροπλάνων. Κόλαση Δάντη, νύχτα Αγίου Βαρθολομαίου, βομβαρδισμός Βελιγραδίου από τους Ούννους! Να η 14η Οκτωβρίου 1943 στ’ Άργος.
Χέρια πετάν στον αγέρα μ’ ορθάνοιχτα δάχτυλα. Ποδάρια τινάζουνται ψηλά βαριοχτυπάν στις πόρτες των σπιτιών. Μυαλά ανθρώπινα πιτσιλίζουν τους τοίχους σαν μυστριά χτιστάδων αλείβοντας τα τοιχώματα. Κουφάρια χιλιοτρυπημένα κυλιούνται σαν βρικόλακες στις αυλές και τους δρόμους.
Κεφάλια αγνώριστα, μαυρισμένα, παραμορφωμένα, που ως χθες κρυφοκαμάρωναν για την ομορφιά τους, στριφογυρίζουνε στα ματωμένα χώματα σαν μπάλες ποδοσφαίρου. Αυλάκι τ’ αχνιστό Ελληνικό αίμα στα γκαλτερίμια, στις δημοσιές, στα σπιτικά, στις πλατείες, στα πεζοδρόμια.
Μάνες ριγμένες στα σκοτωμένα τους παλικάρια, τραβολογιούνται ξεσκίζοντας τα μούτρα από πόνο κι απελπισία. Παιδιά θρηνολογάνε απαρηγόρητα, σπαραχτικά πάνου στις σκοτωμένες μάνες. Πατέρες μ’ αλλήθωρο μάτι, χαλκοπράσινο πρόσωπο και με στυγνή ψυχή απ’ τον πόνο γλυκοφιλάν τα πεθαμένα τους παιδιά. Τοίχοι και σκεπές σωριάζουνται τυλίγοντας πρόωρα πεθαμένους και τραυματισμένους. Μύρια βλήματα σέρνουνται σαν φίδια κατάχαμα και ξεσκίζουν ανθρώπινες σάρκες, κόβουν ποδάρια, σπάνε πλευρά, συντρίβουν κεφάλια και τα πεζοδρόμια κι οι δημοσιές πλημμυρίζουν κουφάρια ανθρώπινα.
Ένα πεζοδρόμι εκεί αυλακωμένο από άλικο Ελληνικό αίμα. Ένα τοίχος με ψηφιδωτά από αίμα, κόκαλα και σάρκες ανθρώπινες. Ένα πλακόστρωτο πασαλιμένο μυαλά. Μια δημοσιά με χέρια και πόδια ανάμιχτα με συντρίμμια.
Φουλ τα χειρουργεία και τα ιατρεία. Ο Δαναός επίσης και τα Γερμανικά νοσοκομεία ασφυχτικά γεμάτα Γερμανούς κι Έλληνες μαζί. Λες και γίναμε σύμμαχοι την ώρα του θανάτου, κι αγκαλιασμένοι εχθροί και φίλοι κάνουν ανθρωπιστικά το καθήκον τους.
Σπανίζουν τα φάρμακα στα Ελληνικά Ιατρεία και οι γιατροί μας μάταια αγωνίζονται να σώσουν τους λαβωμένους. Οι πιότεροι σε λίγο θα πεθάνουν από γάγγραινα. Καμιά βοήθεια δε φτάνει σήμερα, από πουθενά και μόνον ο Νομάρχης Γαρδίκης Π. φόρεσε το παπιγιόν του και έφτασε στο Αργος να πάρει αναφορά …χωρίς να φέρει ένα γιατρό απ’ τ’ Ανάπλι για βοήθεια κι ένα φάρμακο. Κι αυτός είναι Νομάρχης μας….
Τα νεκροταφεία γέμισαν σκοτωμένους. Κάθε μεταφορικό μέσο αρπάζει τους πεθαμένους απ’ τις συνοικίες και τους παρατάει αραδιαστά στα νεκροταφεία. Πομπές από δικούς, δυο τρεις γνωστούς παραστάτες, χωρίς παπά, δίχως σταυρό, κεριά και διάβασμα και βίρα για τον τάφο.
Μπουλούκια οι δικοί των σκοτωμένων στα κοιμητήρια κι’ ο σπαραγμός μεγάλος κι’ ανείπωτος. Οι νεκροθάφτες έχουν πολλή δουλειά σήμερα και μ’ άλλους πολλούς εργάτες των μαχαλάδων ανοίγουνε αδιάκοπα πρόχειρους λάκκους και χώνουνε κει μέσα για πάντα νέους, γέρους, νέες, παιδιά, μάνες κι’ αδέρφια, που σκοτώθηκαν από Συμμαχικά χέρια! Είναι ανάπηροι της Αλβανίας μέσα κει, είναι παλικάρια, που τα σεβάστηκαν τα κανόνια των Ιταλών, είναι Ελληνόπουλα του Ρούπελ, του Περιθωρίου, της Καλαμπάκας, των Θερμοπυλών και του Ολύμπου κι’ ακόμα είναι άντρες του ι8 του Κιλκίς, του “Ραβινέ” που πολέμησαν κι αυτοί για τη Συμμαχική ιδέα πλάι μ’ Αγγλοαμερικάνους και που ύμνησαν την παλικαριά τους και την Ελληνοπρέπειά τους.
Τέτοιοι είναι οι σκοτωμένοι απ’ τα Συμμαχικά φτερά στ’ Άργος και οι ψυχές τους αιώνια θα πλανώνται στ’ άπειρο με το πικρό παράπονο στα χείλη για τον άδικο κι’ άσκοπο χαμό τους από χέρια φιλικά. Αιωνία σας η μνήμη! Όλοι Εσείς που πέσατε στις 14 Οκτωβρίου ας είστε βέβαιοι, πως η αδέκαστη Ιστορία κάποτε θα μιλήσει για Σας και για τον άδικο χαμό Σας.
Πιστεύουμε ακράδαντα, πως κάποιο γλυκομύριστο ανοιξιάτικο πρωινό το περιστέρι της Ειρήνης και την Νίκης θα φέρει μαζί στους λουλουδένιους τάφους σας και το μήνυμα της μεγάλης Ελλάδας μας. Τότε οι ψυχές σας θ’ αγαλλιάσουν και το πικρό παράπονο σας θα σβηστεί μπρος στη χαρά και το ξεφάντωμα των ζωντανών.
Θύματα του βομβαρδισμού
1. Αδρακτάς Κωνσταντίνος
2. Αδρακτά Αναστασία
3. Αθανασόπουλος Δημήτριος
4. Αθηνιού Σοφία (μητέρα)
5. Αθηνιού Ελένη (κόρη)
6. Ανέστης Παναγιώτης
7. Ανέστης Ανδρέας
8. Ανδριανοπούλου Αγγελική
9. Αντωνακόπουλος Γεώργιος
10. Βαρβάτης Παύλος
11. Βούλγαρης Γεώργιος
12. Κωνσταντίνος Βομβ
13. Γεώργας Αναστάσιος
14. Γεωργόπουλος Δημήτριος
15. Γεωργαντά Φανή
16. Γιαννάτος Βασίλειος
17. Γιαννάκος Θεμιστοκλής
18. Γκαργκάσουλα Άννα
19. Γκουμάκης Θεόδωρος
20. Γυφτοπούλου Πηνελόπη
21. Δανιήλ Παναγιώτης
22. Δήμας Δημήτριος
23. Ηλιόπουλος Αθανάσιος
24. Θεωνάς Νικόλαος
25. Καλαντζής Αναστάσιος
26. Καλαντζής Αντώνιος
27. Καλαντζής Βασίλειος
28. Καλαντζής Γεώργιος
29. Καλαντζής Θεοφάνης
30. Καραμαλίκης Ευάγγελος
31. Καράμπελας Ευάγγελος
32. Καραλής Δημήτριος
33. Καρατζάς Αθανάσιος
34. Καρούτας Αθανάσιος
35. Κατσαρός Κωνσταντίνος
36. Κιντής Αθανάσιος
37. Κλεισιάρη Γεωργία
38. Κλειώση Χριστίνα (11 ετών)
39. Κοροβέσης Ιωάννης
40. Κουρέτσου Γεωργία
41. Κούρου Παναγούλα
42. Κράντος Παναγιώτης
43. Κρητικού Κατίνα
44. Κυριακοπούλου Χρυσούλα
45. Κωνσταντόπουλος Παναγιώτης
46. Κωτσαντής Γεώργιος
47. Κωτσαντής Θεοφάνης
48. Λαδάς Δημήτριος
49. Λάμπρου Ιωάννης
50. Λιάπης Γεώργιος
51. Λιτσαρδάκης Αντώνιος
52. Μαραγκός Σπυρίδων
53. Μαραγκού Ελένη
54. Μαρούσης Κωνσταντίνος
55. Μαρίνης Κωνσταντίνος
56. Μαρλαγκούτσος Ιωάννης
57. Μαρλαγκούτσου Κωνσταντίνα
58. Μαρούτσος Ιωάννης
59. Μητρόπαπα Μαρία
60. Μητροσύλης Γεώργιος
61. Μπολώσης Κωνσταντίνος
62. Μπράτσος Κωνσταντίνος
63. Νικολόπουλος Δημήτριος
64. Πάγκας Πέτρος
65. Πάγκα Κατίνα
66. Παγώνης Μιχαήλ
67. Παΐσης Δημήτριος
68. Πανόπουλος Γεώργιος
69. Παντελόπουλος Παναγιώτης
70. Παπαδάτος Ιωάννης
71. Παπαϊωάννου Παναγιώτης
72. Πινάτση Αμαλία
73. Ράπτης Πέτρος
74. Πίπιλας Αθανάσιος (γυρολόγος)
75. Σέρφα Ελένη
76. Σκίκος Κωνσταντίνος
77. Σκλήρης Βασίλειος
78. Σμυρλής Δημήτριος
79. Σπυράκη Ελένη
80. Σπυρόπουλος Πέτρος
81. Σταύρου Κωνσταντίνος
82. Στέκας Γεώργιος
83. Στεφανή Ελένη
84. Σχοινά Γεωργία
85. Τάτσης Δημήτριος
86. Τόλιας Νικόλαος
87. Τόμπρας Θεοδ.
88. Τσεκές Γεώργιος
89. Τσεκές Θεοδ.
90. Τρισπαγώνα Γεωργία
91. Τσίγγας Ιωάννης
92. Τσιμπρής Γεώργιος
93. Χαλέπας Αντώνιος
94. Χαντζής Θεοδ.
95. Χατζηιωάννου Δανάη
96. Χαμπίμπης Βασίλειος
97. Χρυσικού Αικατερίνη
98. Ψωμά Νίτσα
