Το έθιμο του Κλήδονα στην Αργολίδα: Τρεις τρόποι για να μάθουν ποιον θα παντρευτούν…

του Γιώργου Νικολόπουλου

Ο Κλήδονας ήταν ένα λαϊκό έθιμο με ρίζες στην αρχαιότητα το οποίο έσβησε πριν από μερικές δεκαετίες. Σύμφωνα με αυτό, με τη μέθοδο της μαντείας αποκαλυπτόταν στις άγαμες γυναίκες η ταυτότητα του μελλοντικού τους συζύγου. Το έθιμο γινόταν στις 23 και 24 Ιουνίου, παραμονή και ανήμερα της εορτής του γενέσιου του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου και η κορύφωσή του ήταν το πέρασμα πάνω από φωτιές.

Σε κάθε περιοχή της Ελλάδας η …συζυγομαντεία γινόταν με διαφορετικούς τρόπους. Υπάρχουν δεκάδες παραλλαγές αλλά ας δούμε τι συνέβαινε στην περιοχή του Άργους και των γύρω χωριών, σύμφωνα με δημοσίευμα του περιοδικού «Μπουκέτο» στις 28 Ιουνίου 1928. Πιθανόν ο εορτασμός του εθίμου να ίσχυε και σε άλλες περιοχές της Αργολίδας…

Ο πρώτος τρόπος μαντείας (και μάλλον ο πιο απλοϊκός) ήταν μέσω των αγκινάρων: Το βράδυ της παραμονής του Κλήδονα, έβαζαν στα κεραμίδια μια αγκινάρα φρέσκια και δροσερή. Αν έμενε δροσερή ως το πρωί, εκείνη που την έβαλε θα παντρευόταν αυτόν που είχε στο νου της…

Μία δεύτερη δοκιμασία, η οποία μάλλον ήταν η πιο διαδεδομένη (σ.σ. έχουμε ακούσει ευτράπελες περιγραφές) ήταν το κοίταγμα στο πηγάδι: To μεσημέρι του Αη Γιάννη, σύμφωνα με το δημοσίευμα του «Μπουκέτου», οι ανύπαντρες γυναίκες έριχναν λίγο λάδι στο πηγάδι, φορούσαν ένα τσεμπέρι με το οποίο σκεπάζονταν καλά και κοίταζαν στο βάθος του πηγαδιού τραγουδώντας:

Άγιε Γιάννη Θεολόγο
που ’φερες τον πρώτο λόγο
που ’στησες στη γη θεμέλια
και τα δώδεκα Ευαγγέλια.
Όποιος είναι της τύχης μου
να έλθει να τον δω.

Έτσι σκεπασμένες καθώς ήταν, έβλεπαν στο νερό του πηγαδιού τη μορφή τους, και βοηθούσης και της φαντασίας τους, τη μορφή του μέλλοντα συζύγου τους, να διαγράφεται πλάι στη δική τους.

Μια παρατήρηση για το τραγούδι: Αν και η εορτή του Κλήδονα αναφερόταν στον Ιωάννη τον Πρόδρομο, στο τραγούδι γινόταν επίκληση στον Ευαγγελιστή Ιωάννη…

Η τρίτη δοκιμασία ήταν πιο δύσκολη από αυτή του πηγαδιού και εδώ δεν χωρούσαν …αμφιβολίες. Υπήρχαν και μάρτυρες…

Το βράδυ έβαζαν σε ένα κόσκινο αλεύρι και το κοσκίνιζαν στην πλάτη τους ώστε να μην το βλέπουν. Το αλεύρι πέφτοντας υποτίθεται πως σχημάτιζε γράμματα ή σχήματα που έδειχναν το όνομα ή στο επάγγελμα εκείνου που θα παντρευόταν αυτή που κοσκίνιζε.