Γράφει ο Χρήστος Καραργύρης
Η προσέγγιση του φασισμού ως φαινόμενο οπισθοδρομικό και το γεγονός ότι αντλεί τις δυνάμεις του από «σκοτεινές» περιόδους της ανθρωπότητας, πόσο πειστική μπορεί να είναι;
Η αποτυχία αυτής της προσέγγισης φαίνεται από την εμφάνιση του φασισμού στο μεσοπόλεμο αλλά και την επανεμφάνιση του σήμερα στις δυτικές κοινωνίες.
Πολλοί είναι αυτοί που καταγγέλουν ότι ο φασισμος αποτελεί ξένο σώμα στις προηγμένες χώρες του δυτικού κόσμου.Όμως τα ιστορικά στοιχεία και η δομή του συστήματος στο δυτικό κόσμο αποδεικνύουν ότι είναι μύθος τόσο η «αντισυστημικότητα» του φασισμού όσο και ο «αντιφασισμός» του συστήματος.
Αποφεύγοντας λεπτομερή στοιχεία που μπορούν να κουράσουν, θα επιχειρήσουμε να δείξουμε τη στενή σχέση του φασισμού με το κυρίαρχο σύστημα από πολιτικής,οικονομικής, κοινωνικής και πολιτισμικής σκοπιάς.
Ο γιγαντισμός των ανώνυμων εταιριών και στη συνέχεια των πολυεθνικών και των οίκων αξιολόγησης σε συνδυασμό με την απέραντη γραφειοκρατεία της διοίκησης οδήγησε το αστικό κράτος, από οικονομικής σκοπιάς, εκεί που ακριβώς οραματίζονται οι φασίστες. Ένα κράτος που υποχρεώνει τους πολίτες να συμμετέχουν σε σωματειακές οργανώσεις (γεωργικές, βιομηχανικές, θρησκευτικές κτλ) αλλά οργανωμένες από το ίδιο το κράτος και κατά συνέπεια υποτελείς σε αυτό. Έτσι από οικονομικής άποψης οι πολίτες παραιτούνται της συμμετοχής στα κοινά αφού οι διεκδικήσεις αρχίζουν και τελειώνουν μέσα στο σωματείο. Ταυτόχρονα η νομιμότητα μετατοπίζεται από το άτομο-πολίτη στις ομαδες συμφερόντων.
Η παραίτηση του πολίτη – ατόμου είναι αντίστροφη της ενδυνάμωσης του συντεχνιακού κράτους και αποτελεί προϋπόθεση της εγκαθίδρυσης φασιστικών καθεστώτων.
Δεν ήταν λοιπόν τυχαία η ενδυνάμωση των σωματείων από το Μουσολίνη και τέλος ο πλήρης έλεγχος με το διορισμό των διοικήσεων τους.
Είναι σοβαρό σφάλμα των αντιφασιστών να θεωρούν το φασισμό ως ένα σκοταδιστικό κατάλοιπο ή ως αντίδραση στο φιλελευθερισμό και τον κομμουνισμό και όχι μια ακραία αντίδραση στην νεοτερικότητα.
Η άποψη που καταθέτω γίνεται εύκολα κατανοητή αν λάβουμε υπόψη τα παρακάτω:
1) Ο φασισμός ως γεγονός προϋπάρχει του φασιστικού δόγματος και εκδηλώνεται σε πλήθος τάσεων και ενεργειών εκφασισμού των φιλελεύθερων και όχι μόνο καθεστώτων. Είναι εγγενείς τάσεις του κυρίαρχου πολιτικού συστήματος ταβίαια αστυνομικά μέτρα, ο περιορισμός της ελευθερίας του λόγου, του δικαιώματος της απεργίας, οι επιθέσεις εναντίον κάθε αποκλίνουσας σκέψης, η συστηματική διασπορά φόβου από τα μέσαενημέρωσης, η υποκατάσταση του κοινοβουλίου από την κυβέρνηση, ηαναποτελεσματική δικαιοσύνη κτλ
2) Η απουσία οργανωμένης θεωρίας τόσο στο φασισμό όσο και στο φιλελευθερισμό είναι μια κρίσιμη ομοιότητα. Έτσι έχουν βαθιά πίστη, έως λατρεία, στο τεχνολογικό πνεύμα και στους τεχνοκράτες που το εκφράζουν, αδυνατώντας να συνδέσουν τη σκέψη με τις συνέπειες της και τελικά να μπερδεύουν το επείγον με το εξωπραγματικό.
Η παραπάνω προσέγγιση μας οδηγεί στην ανάγκη κριτικήςτου σύγχρονου κοινωνικοπολιτικού συστήματος και οδηγεί τη συζήτηση ακόμη παραπέρα.
Υπάρχει φασιστική ιδεολογία; Πριν επιχειρήσουμε να δώσουμε απάντηση στο ερώτημα αυτό θα ήταν χρήσιμο να απαντηθούν μερικά άλλα ερωτήματα όπως: ποια είναι τα στάδια εδραίωσης του φασισμού; Έχει νόημα και έως ποίου σημείου θα πρέπει να δούμε το φασισμό μέσα από την πιθανόν υπάρχουσα ιδεολογία του; Ποιος είναι ο ρόλος των ηγετών του;
Όπως προαναφέρθηκε, το κοινό σημείο του φασισμού με το φιλελευθερισμό είναι ο διαχωρισμός του γεγονότος από την ιδέα, η προτεραιότητα στην πρακτική έναντι τηςιδέας και τελικά η απόρριψη μιας συστηματικής θεωρίας δηλαδή ενός δόγματος. Το φασιστικό δόγμα είναι ένα εξωτερικό στοιχείο του φασισμού που προστίθεται εκ των υστέρων για να λουστράρει την πρόσοψη του και ως εκ τούτου δεν είναι απαραίτητο για την ύπαρξη του.
Μια σειρά καιροσκοπικών προπαγανδιστικών δηλώσεων είναι αναγκαία για να ικανοποιεί το ακροατήριο στο οποίο απευθύνεται. Σε αυτό ακριβώς το σημείο στηρίζουν πολλοί τον ισχυρισμό τους ότι ο φασισμός είναι ένα μεσαιωνικόκατάλοιπο. Έτσι ακόμη εξηγούν το γεγονός ότι στο ναζιστικό κόμμα υπάρχουν τόσες ιδεολογίες όσες και οι αρχηγοί.
Δεν έχει λοιπόν νόημα να διερευνήσουμε τη ναζιστική ιδεολογία πέρα από ένα σημείο.
Η εδραίωση του φασισμού ακολουθεί συγκεκριμένα στάδια: δημιουργία φασιζουσας νοοτροπίας, λήψη μέτρων φασιστικού τύπου, δημιουργία υποτιθέμενου δόγματος. Η καλλιέργεια του φόβου σε κάθε νέα σκέψη, η διασπορά ψευδών ειδήσεων από τα ΜΜΕ, η ασάφεια στο δημόσιο λόγο, η ανάδειξη του έσχατου ως μείζων γεγονός, το ανώφελο της ενασχόλησης του πολίτη με τα κοινά κτλ είναι μερικά από εκείνα που δημιουργούν τη φασίζουσα νοοτροπία.
Η λήψη μέτρων φασιστικού τύπου είναι το δεύτερο στάδιο. Η αστυνομική βία πέρα από κάθε ηθική και λογική, η αντικατάσταση του κοινοβουλίου (νομοθετικής εξουσίας) από την κυβέρνηση (εκτελεστικής εξουσίας), η απαξίωση της δικαιοσύνης (δικαστικής εξουσίας), η διάλυση του κοινωνικού κράτους στη λογική της ανέχειας (δεν έχουμε πόρους ισχυρίζονται οι τεχνοκράτες) και μια σειρά ανάλογων προβλημάτων, φέρνουν το φασισμό ως αναγκαία λύση.
Όλοι ή τουλάχιστον η πλειοψηφία μιας κατακερματισμένης κοινωνίας περιμένουν το σωτήρα και ο ατομικισμός καθίσταται κυρίαρχο στοιχείο στη δημόσια ζωή.
Πλέον φασίστας ηγέτης μπορεί να αναδειχθεί ο οποιοσδήποτε που έχει την ικανότητα να πραγματώσει όλα εκείνα που τα πλήθη έχουν ήδη αποδεχτεί. Ο ηγέτης καθίσταται πλέον σημείο αναφοράς, θα είναι ο μοναδικός ο υπέρτατος οδηγητής, είναι ο σωτήρας. Σε αυτό οφείλεται η μεγάλη δημοτικότητα του Χίτλερ δηλαδή στην αναμονή δηλαδή του υπέρτατου οδηγητή.
Όμως φτάνει μόνο η βία να οδηγήσει τα πλήθη; Ο ίδιος ο Χίτλερ ομολογεί στα γραπτά του ότι απαιτείται κάτι πέρα από αυτή. Θα πρέπει βέβαια να μη παραβλέπουμε την ιστορική συγκυρία όπου την εποχή του Χίτλερ, κυρίαρχη κοσμοθεωρία ήταν ο μαρξισμός. Θα έπρεπε να δοθεί μια απάντηση στην κοινωνική τάξη του μαρξισμού. Η ναζιστική έννοια της φυλής ήταν μια έμμεση αλλά σαφής απάντηση. Βέβαια δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει το γεγονός ότι ο ναζισμός προσπάθησε να εντάξει τις έννοιες λαός και έθνος κάτω από αυτή της φυλής. Έννοιες απλές και κατανοητές στα πλήθη που τις καθιστούν απαραίτητες αλλά όμως εμπεριέχουν την κοινωνική συλλογικότητα και ως εκ τούτου τους λείπει η αναγκαία για το Χίτλερ πάκτωση στο αίμα. Το ¨δέσιμο ¨ όλων αυτών των σχετικά χαλαρών εννοιών θα γινόταν με την στοχοποίηση ενός φυλετικού αποδιοπομπαίου τράγου και αυτός ήταν οι Εβραίοι. Κατά τον Χίτλερ, οι Εβραίοι είναι η φυλετική προσωποποίηση του κακού.Αυτοί είναι που από την αρχαιότητα εκτρέπουν τα πράγματα από το φυσικό τους δρόμο. Η Άρεια φυλή έχει καθήκον να επέμβει καθαρτικά για να ξαναπάρει η Ιστορία το φυσικό της δρόμο!
Όμως η φυλή είναι σημαντικά αδύναμη μπροστά στην κοινωνική τάξη του μαρξισμού. Η φυλή είναι ένα πλήθος ατόμωνχωρίς βάθος, χωρίς καμία συνοχή στην καθημερινή ζωή, σε αντίθεση με την κοινωνική τάξη πχ των εργατών, όπου η αλληλεγγύη είναι προϋπόθεση στους αγώνες τους. Ο αντισημιτισμός με διάφορες μορφές προϋπήρχε του Χίτλερ στη Γερμανία, όμως αυτός επιμένει ιδιαίτερα στο φυλετικό αντισημιτισμό και τον ενισχύει σε επίπεδο λαϊκών παραστάσεων. Με ποιο τρόπο; Με την υπόδειξη του θύματος και αυτό είναι οι Εβραίοι κατά προτεραιότητα και στη συνέχεια οι Ρομά, τα άτομα με αναπηρία κτλ.
Η ανάγκη του ναζισμού για πακτωση στο αίμα πλέον ικανοποιείται. Στον πόλεμο ¨όλων εναντίον όλων¨ ο ισχυρός θα θριαμβεύσει κατά τον Χίτλερ και ο κοινωνικός δαρβινισμός, όπως αυτός τον εννοεί, θα επικρατήσει.
Θα ισχυριστεί δικαιολογημένα κάποιος ότι ο ατομικισμός χαρακτηρίζει τη κοινωνία μας.
Είναι διαφορετικό όμως αυτό από το γεγονός ο ατομικισμός να χαρακτηρίζει την ίδια τη φύση της κοινωνίας. Υπάρχει δηλαδή η ανάγκη συνδιασμού του ατομικού με το συλλογικό. Μάλιστα όσο εντονότερα προβάλλεται το ατομικό τόσο περισσότερο παράγονται προβληματικές συλλογικές παραστάσεις.
Ο ισχυρός θριαμβεύει πάνω στον αδύναμο (αριστοκρατική αρχή της φύσης κατά τους φασίστες) και εδώ ακριβώς βρίσκεται το μέτρο των αξιών. Ο συσχετισμός δυνάμεων ανάγεται σε ηθική αρχή και η ισχύς σε αξία, δηλαδή κατάφορη παραποίηση του Δαρβίνου και του Νίτσε.
Όλα όσα γράφω εδώ δεν είναι ανάλυση αλλά επισημάνσεις για να δούμε από κοντά τη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα.
Μήπως τελικά ως κοινωνία αντέξαμε έστω και συμπτωματικά;
Η δικαιοσύνη, από την ίδρυση του ελληνικού κράτους, ουδέποτε υπήρξε αποτελεσματική και ανεξάρτητη. Επι των ημερών μας μεγάλες και μικρές υποθέσεις καρκινοβατούν ή ακόμη αδικήματα παραγράφονται λόγω παρέλευσης του χρόνου. Ακόμη και οι αποφάσεις, στις λιγοστές περιπτώσεις που εκδικάζονται, χάνουν την αξία τους αφού έχουν ξεχαστεί στη συλλογική συνείδηση.
Το κοινοβούλιο νομοθετεί κατά επιταγή της εκάστοτε κυβέρνησης. Οι νόμοι αντί να φτιάχνονται στις επιτροπές της Βουλής και να στέλνονται στην κυβέρνηση, ακολουθούν αντίστροφη πορεία. Φτιάχνονται στα υπουργεία και στέλνονται στη Βουλή προς επικύρωση. Σε κρίσιμους δε νόμους η κομματική πειθαρχία επιβάλετε καταργώντας την προβλεπόμενη από το Σύνταγμα ανεξαρτησία των βουλευτών. Δεν είναι δε τυχαία η υπουργοποίηση των βουλευτών.
Έτσι η εκτελεστική εξουσία δηλαδή η κυβέρνηση έχει στη πράξη καταργήσει τόσο τη νομοθετική όσο και τη δικαστική εξουσία καταργώντας κάθε έννοια ανεξαρτησίας που προβλέπει ο συνταγματικός χάρτης.
Η συγκέντρωση και των τριών εξουσιών στη κυβέρνηση είναι όπως προαναφέραμε βασική προϋπόθεση εκφασισμού της κοινωνίας.
Τα μέσα ενημέρωσης με οποιαδήποτε μορφή, ανέλαβαν να προασπίσουν με κάθε κόστος τα συμφέροντα των εργοδοτών τους. Η κρατική τηλεόραση και ραδιοφωνία στην υπηρεσία της προπαγάνδας της όποιας κυβέρνησης. Τα ιδιωτικά μέσα σε ρόλο εισαγγελέα, με ύφος καταγγελτικό και λόγο τρομακτικό έκαναν την τρίχα τριχειά. Άνθρωποι – δημοσιογράφοι κατά κανόνα αγράμματοι έφεραν σε σύγχυση την κοινωνία και αμέτρητες φορές σπίλωσαν και διέσυραν ανθρώπους που πιθανόν να έρχονταν σε σύγκρουση με τα συμφέροντα των τσιφλικάδων αφεντικών τους. Το τσιφλίκι που λέγεται Ελλάδα δικαιωματικά ¨ανήκει ¨σε πέντε οικογένειες. Ξεδιάντροπα συνεργάστηκαν με κάθε είδους κατακτητή με μόνο στόχο την εξυπηρέτηση των κρατικοδίαιτων ¨επιχειρήσεων¨ τους. Ακόμη και σήμερα συνεχίζουν ανελέητα την επίθεση στην ελληνική κοινωνία αφού πλέον δεν μπορεί να συντηρήσει τις έκφυλες ορέξεις τους. Δεν αγάπησαν ποτέ αυτό τον τόπο και η ματαιοδοξία τους περιορίστηκε, στην καλύτερη των περιπτώσεων, στην ίδρυση “ευαγών” ιδρυμάτων.
Ταύτισαν τον πατριωτισμό με το ατομικό τους συμφέρον.
Σήμερα συνεχίζουν το θεάρεστο έργο τους με την εκπόρνευση της ελληνικής κοινωνίας σε φτηνά ριάλιτι.
Ο εκφασισμός της κοινωνίας σε πλήρη εξέλιξη!
Η αστυνομική βία πανταχού παρούσα. Στους πλειστηριασμούς κατοικιών, στις διαδηλώσεις ακόμη συνταξιούχων και μαθητών, ενώ ταυτόχρονα αδυνατεί να περιορίσει τη δράση ακραίων ομάδων. Καμιά δεκαριά Χρυσαυγίτες είναι σε θέση να φέρουν τα πάνω κάτω ανενόχλητοι.
Η δημόσια διοίκηση όχι μόνο είναι αντιπαραγωγική αλλά κάνει το κράτος εχθρικό στον πολίτη. Ποτέ ο πολίτης δεν ένιωσε το κράτος σύμμαχο και βοηθό του. Αντίθετα νοιώθει ξένος στον τόπο του.
Τέλος η μόδα των αναλυτών έρχεται να δέσει στο συνεχώς εντεινόμενο εκφασισμό. Οι αστείες έως γελοίες αναλύσεις τους μου θυμίζουν τη νοικοκυρά που με το κουταλάκι δοκιμάζει αν έδεσε το σιρόπι.
Είναι οι ξένοι (τους λένε αδιακρίτως πρόσφυγες, τυχαίο;) που φταίνε για τα δεινά μας. Ο Χίτλερ είχε βρει τους Εβραίους, αυτοί βρήκαν τους πρόσφυγες.
Με τον ίδιο και απαράλλαχτο τρόπο υποδεικνύουν την αιτία του κακού.
Αποφεύγουν (μπορεί να μη φτάνει το μυαλό τους) να μας πουν τους λόγους ανόδου του φασισμού σε όλο το δυτικό κόσμο. Για παράδειγμα στις σκανδιναβικές χώρες όπου κανένα πρόσφυγα δεν έχουν δεχτεί (μόνο η Δανία δέχτηκε 6 πρόσφυγες έως τέλος Ιανουαρίου του 19) αλλά και η Αυστρία, η Πολωνία και η Ουγγαρία του Όρμπαν.Και αν η Ευρώπη καταρρέει, το ίδιο συμβαίνει στην Αμερική, στην Αυστραλία και τη νέα Ζηλανδία. Έχουν και εκεί πρόβλημα προσφύγων; Φυσικά και δεν έχουν.
Έχουν όμως ίδιο σύστημα διακυβέρνησης, αυτό που λέμε δυτικό σύστημα, με κυρίαρχο τον άκρατο φιλελευθερισμό.
Όλοι θυμόμαστε τη Θάτσερ να λέει δεν υπάρχει κοινωνία αλλά άτομα. Η διάλυση κάθε συλλογικότητας έγινε στόχος του φιλελευθερισμού. Το άμεσο, γρήγορο και ανεξέλεγκτο κέρδος μπορούσε να εμποδιστεί μόνο από κοινωνίες που έχουν συνοχή. Η εξύψωση του ατόμου και η ταυτόχρονη επίθεση σε ότι μπορεί να κρατήσει σε συνοχή την κοινωνία έπρεπε και ήταν συντονισμένη. Παιδεία, Πρόνοια, παιδιά και τριτη ηλικία ήταν από τους πρώτους στόχους γιατί ξαφνικά όλα τα κράτη και οι κοινωνίες πτώχευσαν! Άλλωστε όλα αυτά είναι ζημιογόνα για τα φιλελεύθερα καθεστώτα.
Θα πει κάποιος ποια είναι η πρόταση απέναντι σε όλα αυτά; Φαίνεται από όλα τα παραπάνω. Η συλλογικότητα.
Η συλλογικότητα είναι ο εφιάλτης του φασισμού για αυτό την πολεμάει με κάθε τρόπο. Ας ξεκινήσουμε να κτίζουμε την κοινωνία από την αρχή με την καθημερινή μας στάση και συμπεριφορά. Να εγκαταλείψουμε το μοναχικό δρόμο και να επιστρέψουμε σε ότι μας ενώνει. Η διαφορετική άποψη είναι υγεία αλλά η αλληλεγγύη οφείλουμε να είναι οδηγός μας. Μπορούμε να συναντηθούμε και πάλι με το γείτονα μας και να αντιμετωπίσουμε μαζί την κρίση όχι μόνο την οικονομική αλλά και την κρίση αξιών. Να δούμε και πάλι τη γειτονιά μας, το χωριό μας, την πόλη μας άρα την πατρίδα μας. Έτσι θα δώσουμε περιεχόμενο στην αγάπη μας για την πατρίδα και ο πατριωτισμός θα αποκτήσει ουσία και δεν γίνεται βορά του κάθε τυχάρπαστου φασίστα.
Έτσι, τόσο απλά. Άλλωστε μη ξεχνάμε ότι οι απλές συνταγές έχουν τα καλύτερα αποτελέσματα.
Χρήστος Καραργύρης
