Το μεγάλο ταξίδι του Γιώργου Ρούβαλη (γράφει ο Γιώργος Κόνδης)

του Γιώργου Κόνδη

Για τον Ψαρομαχαλά των αγγέλων ξεκίνησε ο Γιώργος Ρούβαλης αφήνοντας σε όλους εμάς ένα μεγάλο και εξαιρετικό έργο, ιδιαίτερα με τις μικροϊστορικές προσεγγίσεις του στην ιστορία της αγαπημένης του πόλης, του Ναυπλίου.

«…Η χαρά μου που ξανάβρισκα την πόλη μου, όπου τόσο ευτυχισμένα παιδικά χρόνια είχα ζήσει – πάλι από τύχη – εκφράστηκε ακριβώς να ανασυνθέσω μέσα από τη γραφή τα χρόνια εκείνα του 50, 60 και 70, αλλά και να ξαναπλησιάσω τους συμπολίτες μου, να ακούσω τι είχαν να μου πουν, πως είχαν ζήσει, τι σκέφτονταν για την πόλη μας, για τη ζωή και την κοινωνία». Με τα λόγια αυτά περιέγραφε ο Γιώργος Ρούβαλης τον εσωτερικό του οδηγό στην ανάδειξη χώρων και προσώπων του Ναυπλίου, αναδεικνύοντας παράλληλα τη σημασία που έχει για τον ερευνητή της μικροϊστορίας το προσωπικό συναίσθημα. Είναι ακριβώς αυτό που τον κινητοποιούσε σε μια μεγάλης αξίας κοινωνική ανασκαφή χαρίζοντάς μας λεπτομέρειες οργάνωσης και λειτουργίας μιας πόλης, αλλά και γενικότερα νέους τρόπους ανάγνωσης των της ιστορίας των τοπικών κοινωνιών. Αυτό το προσωπικό συναίσθημα ξεχείλιζε σε όλα του τα αφηγήματα, αλλά ήταν ιδιαίτερα χαρακτηριστικό με τις τρεις αφηγήσεις του για το Ναύπλιο: Ναύπλιον, Σπηλιάδου 1 (2008), Οι πέτρες και οι άνθρωποι. Μικροϊστορία του Ναυπλίου (2009), Ψαρομαχαλάς-Η ψυχή του Ναυπλίου (2012).

Ο Γιώργος Ρούβαλης συγκέντρωσε και στις τρεις αυτές αφηγήσεις, όπως του άρεσε να τις ονομάζει, ένα σημαντικό φωτογραφικό υλικό και δεκάδες μαρτυρίες για τη ζωή της πόλης και τους ανθρώπους της, για τον βηματισμός της μέσα στην Ιστορία και τον πλούτο των εμπειριών που τον διαμόρφωσαν. Ξεκινώντας από τις προσωπικές οικογενειακές στιγμές (δημοσίευσε εξάλλου διάφορα κείμενα με ξεχωριστές προσωπικές λεπτομέρειες), κατάφερε να συνδυάσει μια εσωτερική οπτική για την πόλη και την κοινωνία της με εκείνες των άλλων αφηγητών που του εμπιστεύτηκαν τις προσωπικές εμπειρίες τους. Ταυτόχρονα, η κατά καιρούς παρουσίαση αυτού του υλικού έδινε την ευκαιρία παρεμβάσεων από τους δημότες να προσθέσουν πληροφορίες που δεν περιλαμβάνονταν στην παρουσίαση, εμπλουτίζοντας την εικόνα της πόλης. Θυμάμαι πως έτσι κύλησε η παρουσίαση του «Οι πέτρες και οι άνθρωποι» στην Βιβλιοθήκη του Παλαμήδη δίνοντας μια εξαιρετικά ζωντανή διάσταση στη βραδιά.

Την ίδια ζωντάνια, εξάλλου, αποπνέουν τα κείμενα του Γ. Ρούβαλη. «Έλα να σου δείξω», θα μπορούσε να είναι ο σκερτσόζικος τίτλος ενός παιδικού βιβλίου με ήρωα έναν πιτσιρικά που τραβάει από το μανίκι τον επισκέπτη του σπιτιού του για να του δείξει την πόλη με τα δικά του χαρούμενα μάτια και το μπρίο της ηλικίας του. Αν τον ακολουθήσεις θα σε πάει στο πάρκο, στο καφενείο των αδελφών Μανιταρά να δεις το πρώτο ραδιόφωνο του Ναυπλίου, στο «Παντοπωλείο του Κίμωνα και της Πηνελόπης» να μάθεις ν’αλλάζεις τις οκάδες και τα δράμια σε κιλά, κι έπειτα στο Μεγάλο Δρόμο (Βασ. Κωνσταντίνου) να περιεργαστείς τα εμπορικά, τα κομμωτήρια, τα φωτογραφεία, ακόμα και τα δημόσια κτήρια όπως τα Δικαστήρια, το Δεσποτικό, το Γαλλικό Ινστιτούτο και άλλα. Και να που σε τραβάει ξανά από το μανίκι γελώντας, προς τα πάνω. Προς την Πρόνοια, με τα δρομάκια της, τις ταβέρνες και τα κρασοπουλιά της για ένα ποτήρι ρετσίνα μαζί με μια παρέα εργατών, πριν σε τραβήξει πάλι στον κατήφορο, μέχρι το άγαλμα του Καποδίστρια και την παραλιακή. Κι αν κουραστείς, μη φοβηθείς να του φωνάξεις γιατί ο πιτσιρικάς που σε τραβάει απ’το μανίκι έχει δύναμη και αντοχή. Να κάνεις διάλλειμα στο «Νέον» απέναντι από το Μπούρτζι για ένα φρέσκο καφέ κι ενώ από το διπλανό τραπέζι θα σου συστήνεται ο Μπουτονιέρας, θ’ακούγεται η σειρήνα του «Αγ. Νεκτάριος» που θα σαλπάρει για την Ύδρα.

Με τη ζωντάνια αυτή, τα κείμενα του Γιώργου Ρούβαλη πρόσθεσαν πολύτιμες εικόνες για το Ναύπλιο και μας βοήθησε να το γνωρίσουμε ακόμη καλύτερα. Στις 6 Ιουλίου 2007, τελείωνε το εισαγωγικό σημείωμα της μικροϊστορίας του Ναυπλίου γράφοντας: «με το βιβλίο αυτό ξεπληρώνω το χρέος μου στην πόλη που με μεγάλωσε και στους ανθρώπους της που με αγάπησαν. Η δικιά μου αγάπη, κατανόηση και τρυφερότητα γι’ αυτούς – ζωντανούς και πεθαμένους – είναι δεδομένη εσαεί.»
Ο Γιώργος Ρούβαλης αφήνει ένα μεγάλο ποιητικό και λογοτεχνικό έργο. Το τελευταίο του βιβλίο με τίτλο Congochacha, δεν προλάβαμε να το παρουσιάσουμε στο αργολικό κοινό όπως είχαμε προβλέψει. Ο Γιώργος ετοιμαζόταν για το μεγάλο ταξίδι με προορισμό τον Ψαρομαχαλά των αγγέλων. Το έργο του θα μας θυμίζει πάντα την αγάπη του για την πόλη του Ναυπλίου και τους ανθρώπους της.