Γελοιογραφία του Μ. Κουντούρη από την “Εφημερίδα των Συντακτών”
του Αντώνη Παπαδόπουλου
«Επειδή όμως η Αγία Έδρα με διέταξε να εγκαταλείψω τελείως την ψεύτικη ιδέα που διατείνεται ότι ο Ήλιος είναι ακίνητος και αποτελεί το κέντρο, και μου απαγόρευσε να πιστεύω, να υπερασπίζομαι ή να διδάσκω αυτή την ψεύτικη θεωρία με οποιοδήποτε τρόπο (…) απαρνούμαι, αναθεματίζω και αποστρέφομαι όλες αυτές τις πλάνες και τις αιρέσεις, και γενικά κάθε άλλη πλάνη και αίρεση που είναι αντίθετη στα λεγόμενα της Αγίας Εκκλησίας…»
Galileo Galilei
Σύμφωνα με τον Τζον Ντιούι, «…ο απώτατος στόχος της εκπαίδευσης, δεν είναι η παραγωγή αγαθών, αλλά η παραγωγή ελεύθερων ανθρωπίνων όντων που οι μεταξύ τους σχέσεις θα διέπονται από όρους ισότητας…».
Η παραπάνω παραδοχή θα μπορούσε να ισχύει όχι μόνο για την τυπική γενική εκπαίδευση, αλλά σε όλα τα είδη εκπαίδευσης (κοινωνική, πολιτική, οικονομική, κτλ), όπως θα συνομολογούταν ως έτσι, τόσο από τους φίλους όσο και από τους πολέμιους της σκέψης αυτής, τουλάχιστον στην δημόσια-υποκριτική σφαίρα.
Δεν αποτελεί σκοπό του κειμένου αυτού η παράθεση μεθοδολογιών και πρακτικών, προκειμένου να επιτευχθεί η ελευθερία της σκέψης και της ισότητας στα πλαίσια της εκπαίδευσης, αλλά ακριβώς το αντίθετο. Η κατάδειξη διαδικασιών που επιτυγχάνουν το ακριβώς αντίθετο, όπως δηλαδή συμβαίνει τα τελευταία τουλάχιστον 200 χρόνια στην ιστορία των ανθρωπίνων κοινωνιών.
Δεν θα καταδείξω δηλαδή τίποτα περισσότερο από το αυτονόητο που επικρατεί φανερά ή όχι, ότι η εκπαίδευση παντός είδους, δεν είναι τίποτα άλλο παρά η επικράτηση και αναπαραγωγή της κυρίαρχης εξουσιαστικής ιδεολογίας (συνήθως αν όχι πάντα μιας μειοψηφικής προνομιούχας ελίτ).
Η επιβολή αυτής της κυρίαρχης ιδεολογίας, όπως συμβαίνει στην εκπαίδευση, χρησιμοποιεί θεωρητικά αλλά και πρακτικά εργαλεία. Ας επικεντρωθούμε σε κάτι που φαινομενικά φαίνεται άσχετο με τα της εκπαίδευσης.
Τις δεκαετίες του ΄70, ΄80, αλλά και μετά, κυρίως οι ΗΠΑ, επέβαλλαν μια σειρά από δικτατορίες και εμφύλιους σε διάφορα κράτη ανά τον κόσμο και ειδικότερα της Λατινικής Αμερικής ( Γουατεμάλα, Σαλβαδόρ, Ονδούρα, κτλ) με κύριο αν όχι μοναδικό, το επιχείρημα της αποκατάστασης της δημοκρατίας στα κράτη αυτά, που βρισκόταν επίσημα ή όχι, κάτω από την επικυριαρχία του «κομμουνισμού», ή σε κράτη που δεν εξυπηρετούσαν τα οικονομικά της συμφέροντα.
Κύριος σκοπός της επιβολής αυτής, ήταν, ένα κλίμα χωρίς δικαιοσύνη, χωρίς δημοκρατία, χωρίς ανθρώπινα δικαιώματα, σε συνδυασμό πάντα με την επιβολή οικονομικής εξαθλίωσης και ανέχειας. Ως επακόλουθο, οι λαοί αυτοί εθίζονταν και «εκπαιδεύονταν» στο κλίμα του σκότους, όπου καθετί άλλο που θα είχε την ψευδεπίγραφη αίσθηση του καλύτερου, θα ήταν μια ευχάριστη προσδοκία και εξέλιξη. Και βέβαια όλα αυτά, θα ήταν απολύτως καινοφανή και δικαιολογημένα, αν είχαν και την επικύρωση των παντός είδους διεθνών οργανισμών (π.χ. ΟΗΕ, Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, κτλ) όπως βέβαια πάντα συνέβαινε. Διότι η διεθνής επίσημη «νομιμοποίηση» της αδικίας και της απανθρωπιάς, έχει όπως και να το κάνει κανείς, ένα κύρος!
Έτσι η εγκαθίδρυση μέσω υποτιθέμενων ελεύθερων εκλογών, κυβερνήσεων, ή για την ακρίβεια ισχυρών οικονομικών ελίτ, φάνταζε στους λαούς αυτούς ως λύτρωση. Οι εκτελέσεις αντικαταστάθηκαν από την οικονομική εξαθλίωση, η δικτατορία από την δικτατορία των αγορών, και ο ακαριαίος θάνατος από τον αργό στην μέγγενη των κεφαλαιαγορών και της ανεργίας.
Και επειδή φυσικά, όσο μια κατάσταση τυγχάνει την αποδοχή της πλειοψηφίας, τόσο ισχυρότερη κοινωνικά είναι (όπως έλεγε και ο Θουκυδίδης), δεν θα μπορούσε να εκλείπει από το οπλοστάσιο της κυρίαρχης τάξης, η τακτική-μεθοδολογία του «διαίρει και βασίλευε» (κοινωνικό αυτοματισμό τον λένε άλλοι).
Έτσι για παράδειγμα η μεγάλη δεξαμενή των άνεργων και εξαθλιωμένων εκπαιδευτικών, αντικαταστάθηκε από: «Σύλλογος ωρομίσθιων εκπαιδευτικών», «Σύλλογος αναπληρωτών καθηγητών», «Σύλλογος ωρομισθίων εκπαιδευτικών σχολείων δεύτερης ευκαιρίας», «Σύλλογος αναπληρωτών – ωρομισθίων ΑΣΕΠ», και πάει λέγοντας. Άνθρωποι και συλλογικότητες με μοναδικό κοινό συμφέρον και πρόταγμα, την εργασία, αντικαταστάθηκαν από συλλόγους και γκρουπ υποτιθέμενων αντικρουόμενων συμφερόντων, με τις ευλογίες και την παρότρυνση βέβαια του κράτους. Ο παλιός δοσιλογισμός αντικαταστάθηκε από την σύγχρονη αντίληψη των αλληλοσυγκρουόμενων συμφερόντων. Κανιβαλισμός! Όλοι εναντίον όλων και όλοι μαζί στην κοινή πορεία της εργασιακής, προσωπικής και οικονομικής εξαθλίωσης. Η εκπαίδευση ενός ολόκληρου λαού στην αποχαύνωση, και στην αρπαχτή βρίσκει επιτέλους δικαίωση!
Ή όπως έλεγε ο Τζέιμς Μάντισον στις συζητήσεις για το σύνταγμα στην Αγγλία: «…είναι ευθύνη της κυβέρνησης να προστατεύσει την μειοψηφία των πλουσίων εναντίον της πλειοψηφίας. Για να επιτευχθεί ο σκοπός αυτός, η πολιτική εξουσία θα έπρεπε να βρίσκεται στα χέρια αυτών που κατέχουν τον πλούτο του έθνους. Δηλαδή στους ανθρώπους που συμμερίζονται επαρκώς τα δικαιώματα ιδιοκτησίας και θα εγγυώνται ότι η εξουσία θα τα προστατεύει, ενώ οι υπόλοιποι άνθρωποι θα έπρεπε να περιθωριοποιηθούν και να είναι διαιρεμένοι μεταξύ τους, η δε δημόσια συμμετοχή τους στον πολιτικό στίβο θα έπρεπε να είναι περιορισμένη…» [1]
Στην πραγμάτωση και επιβολή πολιτικών της κυρίαρχης εξουσιαστικής τάξης, επιβάλλονται και οι «δάσκαλοι» που θα την πραγματώσουν. Έτσι στο σημείο αυτό, παραθέτω αυτούσια τα γραπτά του Ν. Τσόμσκι: «…αν τα σχολεία [και η εκπαίδευση γενικότερα προσθέτω εγώ], ήταν στην υπηρεσία του συνόλου, θα παρείχαν στους ανθρώπους τεχνικές αυτοάμυνας, αυτό όμως θα σήμαινε ότι διδάσκουν την αλήθεια για τον κόσμο και την κοινωνία. Θα σήμαινε, ότι θα αφιέρωναν την ενέργειά τους και θα αφοσιώνονταν με ιδιαίτερη προσήλωση στο να κάνουν πράξη τα πράγματα που συζητάμε, ώστε οι άνθρωποι που μεγαλώνουν σε μια ανοιχτή και δημοκρατική κοινωνία να αναπτύξουν τεχνικές αυτοάμυνας, όχι μόνο εναντίον του προπαγανδιστικού μηχανισμού στις κοινωνίες που ελέγχονται από ολοκληρωτικά καθεστώτα, αλλά και εναντίον του ιδιωτικοποιημένου συστήματος προπαγάνδας, το οποίο ουσιαστικά ελέγχει το εκπαιδευτικό εγχείρημα και στο οποίο συμπεριλαμβάνονται τα σχολεία, τα ΜΜΕ, ο Τύπος που καθορίζει ποια ζητήματα πρέπει να συζητιούνται και τα έντυπα στα οποία γράφουν οι διανοούμενοι. Όταν αναφερόμαστε σε αυτούς που ελέγχουν τον εκπαιδευτικό μηχανισμό, πρέπει να τον θεωρούμε μια τάξη “κομισάριων”. Κομισάριοι είναι οι διανοούμενοι που ο πρωταρχικός στόχος του έργου τους είναι η αναπαραγωγή, η νομιμοποίηση και η διατήρηση στην εξουσία της κυρίαρχης κοινωνικής τάξης από την οποία αποκομίζουν οφέλη…» [2]
Υποθέτω στο σημείο αυτό, ότι πολλοί θα με κατηγορήσουν για την «αριστερή» μονομέρεια της σκέψης μου. Δεν έχω να απαντήσω τίποτα λιγότερο και τίποτα περισσότερο, παρά τα γραπτά του Μ. Μπακούνιν, σε μια από τις ελάχιστες προβλέψεις του (και όχι μόνο αυτού) στον τομέα των κοινωνικών επιστημών που επαληθεύτηκαν, και ο οποίος είχε προβλέψει ότι η ανερχόμενη ιντελιγκέντσια του 19ου αιώνα θα ακολουθούσε ή την μία ή την άλλη από δυο παράλληλες πορείες. Η μια πορεία ήταν να εκμεταλλευθεί τους λαϊκούς αγώνες για να καταλάβει την κρατική εξουσία και να γίνει αυτό που ονόμαζε «κόκκινη γραφειοκρατία» και έμελλε να επιβάλλει το πιο σκληρό και φαύλο καθεστώς την ιστορία. Αυτή ήταν η μία τάση. Τη άλλη τάση αποτελούσαν, εκείνοι που θα ανακάλυπταν ότι η πραγματική εξουσία βρισκόταν αλλού και θα γινόταν το «εξαγορασμένο ιερατείο» της, υπηρετώντας τους πραγματικούς κυρίους μέσα στο υποστηριζόμενο από το κράτος σύστημα ιδιωτικής εξουσίας – δηλαδή, στις δημοκρατίες του κρατικού καπιταλισμού-, είτε ως διαχειριστές είτε ως απολογητές «που χτυπούν τον λαό με το ραβδί του λαού».
Με βάση το παραπάνω θεωρητικό υπόβαθρο συνεπικουρούμενο φυσικά με την αταξία της σκέψης μου, ε δεν είναι και πολύ δύσκολο να καταλήξω στο σήμερα.
Επί 27 χρόνια διαιωνίζεται και συντηρείται ένα άνομο (και όχι θολό) εξουσιαστικό και παρακρατικό (για την ακρίβεια κρατικό) τοπίο στα ΜΜΕ, το οποίο είχε και έχει σκοπό πέρα των πολιτικο-οικονομικών συμφερόντων, να παγιώσει την άποψη, ότι καθετί άλλο θα ήταν υπέρ της κοινωνικής πρόνοιας και δικαιοσύνης.
Σε μια κατάσταση, ειδικά στην εκπαίδευση, όπου η διεκδίκηση περιοριζόταν σε πράγματα του στυλ: διορισμοί, αυξήσεις μισθών και ωρών, κλπ, παραγκωνίζοντας από την πλειοψηφία των συμμετεχόντων στην εκπαίδευση, το πιο ουσιαστικό δηλαδή, την καλλιέργεια της σκέψης, της ελεύθερης σκέψης, που προάγεται και αποθεώνεται από την γνώση…Ε! τότε… οι μαθητές όχι μόνο θα παγιδεύονται σε ακροδεξιές και οπισθοδρομικές «πρωτοπορίες», αλλά θα γίνονται οι ίδιοι οι αναπαραγωγοί των πιο εξουσιαστικών δομών της κοινωνίας.
Στο σημείο αυτό, θα παραθέσω την «πονηρή» ερώτηση του δημοσιογράφου σε μαθητή (που τάσσεται κατά των καταλήψεων που ποδηγετούνται και επιβάλλονται από την ΧΑ και κάθε αναχρονιστικό και ακροδεξιό…): «Δηλαδή τα «στοιχεία» αυτά επιβάλλουν μια κατάληψη χωρίς την συνέλευση του 15μελούς;»
Τι λες;….
Στην ακροδεξιά ρητορεία χρειάζεται η νομιμοποίηση ενός χρυσωμένου χαπιού του συνδικαλισμού (βλέπε 15μελες), ενώ ας πούμε στην αντίθεση εκδοχή, δηλαδή στην κατάληψη από τα «κάτω», έστω και από σημαντικές-ελευθεριακές πρωτοπορίες όχι;
Στην εποχή μου, και οχι μόνο, οι γενικές συνελεύσεις των μαθητών ήταν μια ανεκπλήρωτη διεκδίκηση. Και όταν λέω «γενικές» εννοώ την συμμετοχή, όπως πάντα συνέβαινε μιας μικρής μειοψηφίας, πάντα «αντιδραστική», διεκδικητική,…., μιας και η πλειοψηφία των μαθητών, ήταν στον μικρόκοσμο του βολέματος, της αδιαφορίας κλπ.
Επανέρχομαι, και λέω, ότι η ερώτηση-παγίδα του δημοσιογράφου, δεν είναι απαραίτητο να είναι καθοδηγούμενη. Απλά εντάσσεται και αυτή, στο γενικότερο, πλαίσιο, της αστικής δημοκρατίας τους, δηλαδή της νομιμοποιημένης και τυπικής σκέψης! Δεν θα μπορούσε ναι είναι διαφορετικά!
Άλλος «δημοσιογράφος», καλεί στην εκπομπή του βουλευτή της κυβερνώσας «αριστεράς» να μιλήσει για το θέμα των ακροδεξιών καταλήψεων. Μα μεγάλε, το μόνο που γνωρίζει τα τελευταία χρόνια ο «αριστερός» βουλευτής σου είναι οι καταλήψεις της εξουσίας!
Ταυτόχρονα δε, τον διακόπτει γιατί «πέφτουν» διαφημίσεις από χορηγούς του σταθμού κυρίως από εταιρίες-χορηγούς ενέργειας, για τις οποίες φυσικά και ΔΕΝ θα αναρωτηθεί για το εργασιακό καθεστώς τους! Είπαμε…ΧΟΡΗΓΟΣ!
Το θέμα είναι απλό! Η αναπαραγωγή της αστικής –εξουσιαστικής ιδεολογίας και σε όλα τα επίπεδα, θα οδηγήσει αναπόφευκτα στην παγίωση της ακροδεξιάς τακτικής και «ιδεολογίας». Γιατί και οι δυο, τρέφονται από τους ίδιους ιδεολογικούς και οικονομικούς χορηγούς!
[Υ.Γ.]. Εγώ θα ρωτούσα πάντως, καθηγητές, μαθητές κλπ «δημοκράτες»: «ΟΚ. Τα ακροδεξιά στοιχεία, έστω και μειοψηφικά, επιβάλλουν τις ορέξεις τους. Πού είναι όμως και πως δρα η μεγάλη πλειοψηφία των μαθητών, καθηγητών κλπ, απέναντι σε αυτά τα φαινόμενα;
[Υ.Γ. 2]. Οι καταλήψεις στις καρδιές, στην κουλτούρα, στην γνώση…. των νομιμοποιημένων δημοκρατών, είναι το πρόβλημα. Ας γίνουμε το «πρόβλημα». Αλλιώς δεν υπάρχει ελπίδα!
Ως εκ τούτου….
Η ΑΔΙΑΤΑΡΑΚΤΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ ΤΩΝ ΙΔΙΩΤΙΚΩΝ ΜΜΕ ΖΕΙ ΚΑΙ ΒΑΣΙΛΕΥΕΙ!
ΟΧΙ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ-ΕΞΟΥΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑΣ!
[1], [2]: Ν.Τσόμσκι, «Εκπαίδευση χωρίς ελευθερία και κρίση», Εκδ. Καστανιώτη, 2000
