«Είναι πιθανό ο κ. Στείρης να κοινοποιήσει αργότερα τα στοιχεία αυτά που θα συμπληρώσουν τις γνώσεις μας για την τοπική αργολική ιστορία. Η ομιλία του έδωσε την ευκαιρία σε ντόπιους και ξενοτοπίτες να γνωρίσουν καλύτερα το χώρο μέσα στον οποίο κινούνται και, προφανώς, να σκεφτούν πως η καθημερινή μας παρουσία αποτελεί κομμάτι της χθεσινής ιστορίας μας και η αγνόησή της θα σημαίνει απλά πως δεν θα υπάρχει… αύριο».
Με τα λόγια αυτά τελείωνα την παρουσίαση της ομιλίας του Αναπληρωτή Καθηγητή Φιλοσοφίας στο ΕΚΠΑ κ. Γ. Στείρη, στον Ι.Ν. Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Κιβέρι (10-3-2018). Η ομιλία μου φάνηκε τότε περισσότερο ως ένας ιστορικός περίπατος που μου έδωσε την ευκαιρία να μάθω πράγματα που αγνοούσα και να συμπληρώσω με ερωτηματικά και στοιχεία τις δικές μου αναζητήσεις. Μερικούς μήνες μετά ο κ. Γ. Στείρης παρουσιάζει στο αργολικό κοινό την πρώτη αναλυτική παρουσίαση της ιστορίας του Κιβερίου, δίνοντας την ευκαιρία στους Κιβεριώτες να αποκτήσουν μια γραπτή ιστορία του τόπου τους, στην τοπική ιστοριογραφία να εμπλουτισθεί με ένα σημαντικό επιστημονικό πόνημα και στους ερευνητές να συμπληρώσουν, να διορθώσουν ή και να αποκτήσουν νέα ερεθίσματα και στοιχεία για την ανάπτυξη των ερευνών τους οι οποίες συμβάλουν, ταυτόχρονα με την τοπική, στην ανάπτυξη της εθνικής ιστοριογραφίας.
Από την άποψη αυτή η έκδοση της ιστορίας του Κιβερίου από τον κ. Γ. Στείρη ενισχύει σημαντικά τη δυναμική της τοπικής ιστορικής και κοινωνικής έρευνας και ενδυναμώνει τις προσπάθειες για την «ανασκαφή» μνήμης και πεδίων σε όλο και περισσότερες τοπικές κοινωνίες στην Αργολίδα. Ήδη από την εισαγωγή ο συγγραφέας ορίζει το συνταίριασμα της επιστημονικής ερευνητικής εγκυρότητας (έρευνες σε βιβλιοθήκες και αρχεία), με την αγάπη και την φιλομάθεια ενός οποιουδήποτε πολίτη ερευνά για τον τόπο του (π.χ. έρευνα του εφημέριου π. Πέτρου Αθανασόπουλου). Και στις δυο περιπτώσεις το όφελος είναι μεγάλο για τους πολίτες, την ιστορική ατομική και συλλογική τους μνήμη, αλλά και χάρη στην ανάδειξη μιας ηθικής διάστασης που ξεπερνά τις ανελαστικές υποχρεώσεις της επιστημονικής έρευνας και τα κενά της ερασιτεχνικής ερευνητικής προσπάθειας: «το χρέος μου στον τόπο μου και τους προγόνους μου». Θέλω να τονίσω, στο σημείο αυτό, την ιδιαίτερη προσφορά ερευνητών όπως ο κ. Γ. Στείρης, που αφιερώνουν ένα μέρος του έργου τους στους τόπους καταγωγής αναδεικνύοντας τους μικρούς ή μεγάλους πολιτισμικούς θησαυρούς τους, τις μικρές ή μεγάλες συνεισφορές στην Ιστορία και τον Πολιτισμό της χώρας μας. Είναι η ευκαιρία επίσης να σημειώσω την άνθιση του ερευνητικού ενδιαφέροντος τα τελευταία χρόνια με σειρά τοπικών εκδόσεων, γεγονός που εκφράζει τη ζωντάνια των αργολικών κοινωνιών και των ανθρώπων που επιμένουν να δημιουργούν κινητοποιώντας τις πιο θετικές και γόνιμες δυνάμεις του τόπου.
Το μικρό βιβλίο της ιστορίας του Κιβερίου έχει μεγάλες αρετές καθώς προσφέρει στον αναγνώστη δυο βασικά εργαλεία για την κατανόηση της εξέλιξης μιας τοπικής κοινωνίας: την ιστορική συνέχεια και τον κοινωνικό δυναμισμό. Και τα δυο είναι αποτέλεσμα της χρονολογικής παράθεσης των στοιχείων της έρευνας, που όμως την ξεπερνούν ενισχύοντας μια συνολικότερη άποψη για τα θέματα αυτά. Έτσι, για παράδειγμα, ο συγγραφέας καταγράφει τη σημασία των αρχαιολογικών ευρημάτων γύρω από τον Ι.Ν. Κοίμησης της Θεοτόκου, δηλαδή το νεκροταφείο της ύστερης ελλαδικής εποχής ΙΙΙ (1400-100 π.Χ), τονίζοντας με έμφαση πως ο χώρος χρησιμοποιούνταν ως νεκροταφείο μέχρι το 1993! Το ίδιο συμβαίνει και στον χώρο της Ελαιούντας όπου υπήρχε ιερό της θεάς Δήμητρας και της Κόρης «γεγονός που συνδέεται με την ύπαρξη ναού του Αγ. Δημητρίου καθώς η λατρεία συνεχίζεται».
Επίσης, εκτός από το αρχαιολογικό και ιστορικό αποτύπωμα που αναδεικνύει ο συγγραφέας χρησιμοποιώντας ένα σημαντικό αρχειακό υλικό, οι στατιστικές που παραθέτει από την ίδρυση του νεο-ελληνικού κράτους επιβεβαιώνουν τον «κοινωνικό δυναμισμό» της τοπικής κοινωνίας, η έκφραση του οποίου στηρίζεται σε ιδιαίτερα οικονομικά και πολιτικά χαρακτηριστικά. Από τους 70 κατοίκους της πρώτης επίσημης απογραφής (1834), μέχρι τους 373 της καταγραφής του Μηλιαράκη (1886), η πληθυσμιακή αύξηση δεν εμφανίζεται ως τυχαίο γεγονός, αλλά ως αποτέλεσμα των κοινωνικο-οικονομικών και πολιτικών συνθηκών που την επέτρεψαν (π.χ. το Κιβέρι ως «ουδέτερο έδαφος» για τις αντιμαχόμενες παρατάξεις στρατιωτικών και πολιτικών…..) και οι οποίες αναφέρονται διεξοδικά από τον συγγραφέα.
Στις 33 σελίδες της ιστορίας του Κιβερίου ο κ. Γεώργιος Στείρης καταθέτει ένα πλούσιο ερευνητικό υλικό διορθώνοντας και συμπληρώνοντας προηγούμενες έρευνες καθώς συνθέτει μια νέα ιστορική τροχιά του Κιβερίου. Μικρός με πλούσιο και ενδιαφέρον περιεχόμενο, αυτός ο τοπικός ιστορικός οδηγός ανοίγει δρόμους στην τοπική έρευνα. Παρά τις επιστημονικά διατυπωμένες αναφορές και τα στοιχεία,είναι γραμμένος με τρόπο απλό και κατανοητό για τον οποιοδήποτε πολίτη θελήσει να το διαβάσει και να μάθει χρήσιμα πράγματα για τον τόπο του. Ο συγγραφέας δηλώνει πως το βιβλίο αυτό «είναι η αρχή και όχι το τέλος» μια ερευνητικής προσπάθειας που θα συμπληρώσει τις γνώσεις μας για τις τοπικές κοινωνίες και θα ενισχύσει στους πολίτες τους την άποψη πως η κοινωνική ευημερία δεν μπορεί να είναι εφήμερα οικονομική, αλλά στηρίζεται πρωτίστως στη γνώση, τη μνήμη και την αυτογνωσία.
(Εκδόσεις Δεδεβέση, μπορείτε να έχετε δωρεάν το βιβλίο, μεταξύ άλλων συνδέσμων, εδώ)
Γ. Κόνδης
