«Κατά τις 2 το πρωί κινούσα από τη Χωτούσα και ακολουθώντας τα βουνίσια μονοπάτια έβγαινα από τα μέρη της Κανδήλας και κατηφόριζα προς τους Καλιάνους. Με λίγη ανάπαυση γιατί έπρεπε να φτάσω το πολύ το μεσημέρι για τ’ απόγεμα στο Ρέθι γιατί την άλλη μέρα άρχιζε ο τρύγος της σταφίδας».
Θυμήθηκα τις περιγραφές του κυρ-Θανάση από τη Χωτούσα που ερχόταν κάθε χρόνο στην ορεινή Κορινθία «καβαλώντας» τα βουνά και με ποδαρόδρομο μέχρι τα πιο γνωστά Τρίκαλα Κορινθίας, μέχρι που πράγματα άλλαξαν και κει στα τέλη της δεκαετίας του 60, «το αφεντικό» αγόρασε ένα από τα πρώτα αγροτικά αυτοκίνητα και τον πηγαινοέφερνε στο λεωφορείο στην αρχή, στη Χωτούσα πολύ αργότερα.
Διαβάζοντας «Το Τείχος» του Τάσου Α. Κεχαγιά, αυτή την ξεχωριστή ορειβατική περιήγηση, θυμήθηκα τον κυρ-Θανάση και στις περιγραφές του φαντάστηκα τις εκατοντάδες των Αρκάδων που πέρναγαν «ποδαράτα» το διάσελο Κανδήλας-Σκοτεινής για να δουλέψουν στα μέρη της εύφορης Κορινθίας. Το τονίζει για τη σημασία των περασμάτων του «Τείχους», ο ίδιος ο συγγραφέας: «Το διάσελο αυτό έχει και αμέτρητες ανθρώπινες ιστορίες να διηγηθεί γιατί, τουλάχιστον μέχρι τα μέσα του εικοστού αιώνα, αμέτρητοι Αρκάδες «κατέβαιναν» – μόνο με τα απαραίτητα εφόδια – προς τα εύφορα μέρη της Κορινθίας για να εργαστούν στις εκεί πλούσιες καλλιέργειες.»
Παρότι η λέξη «Τείχος» μου φάνηκε από την αρχή βαριά και επιβλητική, παρακολουθώντας μέσα από τις σελίδες τα ορειβατικά βήματα του Τ. Κεχαγιά, κατάλαβα πως οι κορυφογραμμές που διατρέχει για πάνω από 50 χιλιόμετρα αποτελούν το πράγματι επιβλητικό όριο διαχωρισμού που επιβάλλουν τέσσερις ορεινοί όγκοι ανάμεσα στην Αρκαδία και την Αργολίδα: Κτενιάς, Αρτεμίσο, Λύρκειο, Τραχύ. Ο ορειβάτης συγγραφέας την αποκαλεί «μεθόριο» και καταγράφει τα ιδιαίτερα στοιχεία της ιστορίας και της γεωγραφίας της άλλοτε μιλώντας «στεγνά» για το τραχύ περιβαλλοντικό της αποτύπωμα και άλλοτε, με γλώσσα περισσότερο ποιητική, μεταφέροντας την άγρια ομορφιά του τοπίου και τις ανθρωπογεωγραφικές συμπληρώσεις του. Ολόκληρη η ορειβατική περιδιάβαση είναι αφιερωμένη σ’αυτόν τον πανάρχαιο διάλογο ανάμεσα στο φυσικό τοπίο και τις ανθρώπινες κοινότητες που καταφέρνουν να το δαμάσουν φτιάχνοντας οικισμούς από το σώμα του (πετρόχτιστα) και διαπερνούν τα φυσικά του όρια μέσα από περάσματα που επιτρέπουν την επικοινωνία και τις ανταλλαγές, που ενισχύουν δηλαδή τον αέναο αυτό διάλογο.
Στη σκιά του Τείχους ο συγγραφέας καταγράφει το αποτέλεσμα της ανθρώπινης παρουσίας. Ξεκινώντας από το κάστρο Μουχλί (κοντά στον Αχλαδόκαμπο) στον Κτενιά και το πέρασμα του «Τρόχου» καταμετρά και περιγράφει οικισμούς από τη μια και την άλλη πλευρά του Τείχους καθώς επίσης και περάσματα. Το πέρασμα του Πρίνου στο Αρτεμίσιο έχοντας από τη μια το Λουκά και τη Νεστάνη και από την άλλη την Κρύα Βρύση, το Κρυονέρι, το Τουρνίκι και την Καρυά. Το πέρασμα της Κλίμακας από του Σάγκα στο Νεοχώρι και καταλήγοντας στο Διάσελο Κανδήλας-Σκοτεινής αφού περάσει από τη μια το Αρτεμίσιο, τον Παλαιόπυργο και τον ιστορικό Ορχομενό και από την άλλη το Κεφαλόβρυσο, τη Φρουσιούνα, και την Αλέα.
Σε όλη τη διάρκεια αυτής της μεγαλοπρεπούς διαδρομής ιστορικά, κοινωνικά και αρχιτεκτονικά στοιχεία συμπληρώνουν τη ματιά του περιηγητή – ορειβάτη δίνοντας, τελικά, στο «Τείχος» μια ανθρώπινη διάσταση που μόνο με συναίσθηση και σεβασμό μπορεί να γίνει κατανοητή. «Ένα μέρος που σφύζει» γράφει ο Τ.Κεχαγιάς, «από ατίθαση ομορφιά και πανάρχαια ανθρώπινη παρουσία. Μια οροσειρά στην οποία εναλλάσσονται διαρκώς οι μυτερές προεξοχές φανταστικής θέας, τα καταπράσινα πετρολίβαδα, τα «γούπατα», οι «λάκκες», οι «σάρες», οι «χαλιάδες», οι λιθώνες, οι ρεματιές και οι γκρεμοί που κόβουν την ανάσα. Με σεβασμό προς το Τείχος, με τη δέουσα προσοχή στην επιλογή μονοπατιών, με αυτοπειθαρχία στην κίνηση, χωρίς επιπολαιότητες και υπερεκτίμηση των δυνατοτήτων του, και με καλή παρέα, κάθε ορειβάτης μπορεί να «κοινωνήσει» τις συγκινήσεις που αυτό έχει να του προσφέρει».
Το εξαιρετικό οδοιπορικό του Τάσου Α. Κεχαγιά είναι καλογραμμένο, απλό και κατανοητό, δεν κουράζει τον αναγνώστη και του κοινωνεί τις συγκινήσεις της άγριας ομορφιάς του τοπίου και της συνεχούς ανθρώπινης δράσης που του δίνει άλλες διαστάσεις, ιστορικές και πολιτισμικές, ανά τους αιώνες. Ακολούθησα τα βήματά του προσπαθώντας κάθε φορά με άλλες πηγές, να έχω και μια οπτική επιβεβαίωση των καταγραφών του. Μερικές από αυτές (φωτογραφίες) σας τις μεταφέρω ως συμπλήρωμα του όμορφου οδοιπορικού.
