Πρωτοχρονιάτικα έθιμα από χωριά της Αργολίδας

του Γιώργου Νικολόπουλου

Παρουσιάζουμε πρωτοχρονιάτικα έθιμα χωριών της Αργολίδας. Όπως είναι φυσικό κάποια από αυτά δεν είναι αποκλειστικότητα των συγκεκειμένων χωριών αλλά υπήρχαν και σε άλλα… Η καταγραφή των εθίμων προέρχεται κυρίως από το βιβλίο του αείμνηστου Κώστα Σεραφείμ, “Λαογραφικά της Αργολίδας” (1980). 

Πριν από μερικές δεκαετίες, στη Δήμαινα δεν υπήρχε περίπτωση να κάνει ποδαρικό για τον νέο χρόνο κάποιος… κατσικοπόδαρος. Ο πρώτος επισκέπτης της χρονιάς ήταν αρνοπόδαρος! Στην κυριολεξία…

Ο νοικοκύρης του σπιτιού έριχνε μέσα στο σπίτι ένα μικρό αρνάκι για το καλό της επόμενης χρονιάς.

Αντίθετα, στο Παναρήτι, ο πρώτος επισκέπτης δεν είχε καν πόδια… Ήταν μια πέτρα την οποία τοποθετούσε στο σπίτι ο ιδιοκτήτης. Αν μάλιστα ήταν και άσπρη, τόσο το καλύτερο…
Η μεταφορά της πέτρας ήταν ολόκληρη ιεροτελεστία… Ο πάτερ – φαμίλιας με το που ξυπνούσε, χωρίς να πει κουβέντα σε κανέναν, έβγαινε στην αυλή. Πλενόταν καλά στην εξωτερική βρύση (να μην του μπει ο νέος χρόνος με την τσίμπλα στο μάτι) και σαν Άτλαντας σήκωνε τη μεγάλη κοτρόνα. Μπαίνοντας στο σπίτι φώναζε: «Χρόνια πολλά. Καλή χρονιά. Όσο βαραίνει η πέτρα μου να βαραίνει και η σακούλα μου». Έπειτα την τοποθετούσε στο παραγώνι. Το ίδιο ήταν υποχρεωμένοι να κάνουν και οι υπόλοιποι άνδρες του σπιτιού.

Στα περισσότερα χωριά της Αργολίδας πάντως, το ποδαρικό το έκαναν συγγενείς και γείτονες, κυρίως μικρά παιδιά, τα οποία, ως πιο αθώα, θα έφερναν και περισσότερο γούρι στο σπιτικό. Ακολουθούσε και το πατροπαράδοτο ασήμωμα, έστω και με τρύπιες δεκάρες. Η είσοδος πάντα με το δεξί. Έτσι όπως έπρεπε να μπει και ο χρόνος.

Αλίμονο πάντως αν απ’ το παράθυρο έβλεπαν να πλησιάζει ο γκαντέμης του χωριού. Μέσα στο σπίτι, άκρα του τάφου σιωπή μέχρι να πειστεί ότι λείπουν και να φύγει…

Κι ενώ στα περισσότερα χωριά το πρωί της πρώτης μέρας του χρόνου προτιμούσαν να το περνούν δίπλα στο τζάκι, στο Αραχναίο πήγαιναν στα χωράφια τους. Όχι, δεν είχαν μπερδέψει την Πρωτοχρονιά με την Πρωτομαγιά, απλά έκοβαν γρασίδι. Το φορτώνονταν, το μετέφεραν στο σπίτι και εκεί το σκορπούσαν σε όλα τα δωμάτια. Μια μικρή δέσμη την έβαζαν στο εικόνισμα. Είχαν το λόγο τους που τα έκαναν αυτά: Τα σπαρτά τους θα ήταν τις επόμενες 364 ημέρες γεμάτα καρπούς.

Το έθιμο της Βασιλόπιτας συναντάται σε όλη την Αργολίδα αρκετούς αιώνες τώρα. Στις Λίμνες η Βασιλόπιτα, πριν καταλήξει στο τραπέζι, έκανε μερικές βόλτες στο πάτωμα: Όπως ανέφερε στο βιβλίο του “Λαογραφικά της Αργολίδας” ο αείμνηστος Κώστας Σεραφείμ, στο δάπεδο έστρωναν ένα σεντόνι και κάθονταν γύρω απ’ αυτό. Κυλούσαν εκεί την πίτα τρεις φορές. Τη πρώτη φορά για την υγεία, τη δεύτερη για την ευτυχία, τη τρίτη έκαναν κάποια άλλη ευχή (π.χ. να παντρέψουν κάποιο παιδί). Εάν η πίτα στεκόταν από την κανονική όψη, τα αποτελέσματα θα ήταν θετικά. Αλίμονο για το αντίθετο.

Πάντως οι Λιμνιάτες φρόντιζαν ιδιαίτερα και τα ζώα τους. Την παραμονή, τάιζαν τις κότες τους για να τις βρει χορτάτες ο Αη -Βασίλης (στη συνέχεια, ίσως να έσφαζαν και καμιά απ’ αυτές, για να τους βρει και αυτούς χορτάτους).

Διαβάστε ακόμη: Έθιμα των Χριστουγέννων από χωριά της Αργολίδας