του Γιώργου Νικολόπουλου
Από τα αρχαία χρόνια υπήρχαν οι παραδόσεις πως τα νερά του Ερασίνου ποταμού, ο οποίος πηγάζει από το λόφο του Κεφαλαρίου (ονομάζεται «όρος Χάον»), προέρχονται από τη λίμνη Στυμφαλία. Ωστόσο, αυτό δεν ισχύει σύμφωνα με τη σύγχρονη άποψη των γεωλόγων.
Ο Ηρόδοτος έγραφε πως «η Στυμφαλία χύνεται σε ένα χάσμα κρυφό και ξαναεμφανίζεται στο Άργος. Από εκεί, το νερό αυτό ονομάζεται από τους Αργείτες Ερασίνος». Πολλές είναι οι αναφορές του Παυσανία στην «Ελλάδος Περιήγηση» (τόσο στα «Κορινθιακά» όσο και στα «Αρκαδικά»): «Από μια μικρή λίμνη, τη Στύμφαλο, γίνεται ο ποταμός Στύμφαλος. Ο ποταμός αυτός κατεβαίνει σε μια καταβόθρα και έπειτα ξαναβγαίνει στην Αργολίδα αλλά αλλάζει όνομα και δε λέγεται Στύμφαλος αλλά Ερασίνος». Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Στράβωνας: «Το νερό στην περιοχή της Στυμφάλου μπαίνει κάτω από τη γη επί 200 στάδια και βγαίνει στον Ερασίνο ποταμό, στην περιοχή της Αργείας».
Οι νεότεροι περιηγητές, κυρίως του 19ου αι., διαβάζοντας τους αρχαίους συγγραφείς αναπαρήγαγαν την εικασία αυτή με αποτέλεσμα να αναπαραχθεί και από τους Έλληνες συγγραφείς αλλά και τους κατοίκους της περιοχής.
Οι απόψεις των σύγχρονων σχετικά με την προέλευση των είναι αρκετές: Άλλοι πιστεύουν ότι προέρχονται από τη Στυμφαλία, άλλοι από τη Νεστάνη (λόγω της προέλευσης και των νερών του κοντινού Αναβάλου), άλλοι και από τις δύο περιοχές και κάποιοι λίγοι από τα αργολικά βουνά (Χτενιάς).
Γύρω από τη σχέση του Ερασίνου με τη Στυμφαλία δημιουργήθηκαν και οι σχετικοί μύθοι, όπως για παράδειγμα ένας των τελευταίων δεκαετιών: Στη Στυμφαλία χύθηκε μεγάλη ποσότητα φαρμάκου η οποία στη συνέχεια εντοπίστηκε στο ποτάμι του Κεφαλαρίου.
Ο ιστοριοδίφης και λαογράφος Αναστάσιος Τσακόπουλος (1876-1967) είχε καταγράψει μια παλιά παράδοση σύμφωνα με διηγήσεις γερόντων της Αργολίδας:
Ένας πασάς της Στυμφαλίας είχε για βοσκό ένα παιδί από το Κεφαλάρι. Ο νεαρός πολύ συχνά αποκεφάλιζε κάποιο πρόβατο και το έριχνε στη λίμνη. Το ρεύμα το παρέσυρε και το σφαγμένο πρόβατο έφτανε στην πηγή του Κεφαλαρίου. Εκεί, ο πατέρας του βοσκού το παραλάμβανε… Ο πασάς που έβλεπε το κοπάδι του να ελαττώνεται, τελικά κατάλαβε τι συμβαίνει. Έκοψε το κεφάλι του βοσκού και το πέταξε στη λίμνη. Αυτό βγήκε στις πηγές του Ερασίνου όπου το παρέλαβε ο πατέρας…
