Παρουσιάστηκε στη Δημοτική Βιβλιοθήκη «Παλαμήδης» του Ναυπλίου, το ερευνητικό έργο του Δρ Ιστορίας και εκπαιδευτικού Αναστ. Χατζηαναστασίου, την Τρίτη 27 Ιουνίου 2017. Το βιβλίο με τίτλο «Αντάρτες και Kαπετάνιοι. Η Εθνική Αντίσταση κατά της βουλγαρικής κατοχής της Ανατολικής Μακεδονίας και της Θράκης. 1942-1944», αποτελεί τη δεύτερη αναθεωρημένη έκδοση μιας σημαντικής ιστορικής έρευνας που εκπονήθηκε από τον συγγραφέα στα πλαίσια διδακτορικής διατριβής στο ΑΠΘ. Η έρευνα αποτελεί μια σημαντική συνεισφορά στην ελληνική ιστοριογραφία και ιδιαίτερα σε μια περίοδο «άγνωστη» στο ευρύ κοινό καθώς πολλά από τα στοιχεία της επικαλύφθηκαν από την γερμανική κατοχή στην οποία δόθηκε το μεγαλύτερο βάρος της ιστορικής έρευνας.
Ο Ευάνθης Χατζηβασιλείου, Καθηγητής Ιστορίας στο ΕΚΠΑ και κύριος ομιλητής στην παρουσίαση του βιβλίου, σημείωσε από την αρχή της παρουσίασης τους βασικούς λόγους για τους οποίους η περίοδος αυτή παρέμεινε «άγνωστη» παρ’ ότι σημαντική για την κατανόηση των όσων συνέβησαν κατά τη διάρκεια και των δυο Μεγάλων Πολέμων, τις βλέψεις της Βουλγαρίας για την έξοδό της στο Αιγαίο και το ρόλο της στις δυο κατοχές της Μακεδονίας. Από τη μια λοιπόν, η προσπάθεια να αμβλυνθεί η δυναμική των ιστορικών γεγονότων ώστε να διευκολυνθεί η στρατηγικής σημασίας προσέγγιση των δυο λαών και από την άλλη ο προσανατολισμός της ερευνητικής προσπάθειας στην ιταλο-γερμανική κατοχή, βοήθησαν στο να παραμείνουν «άγνωστα» τα στοιχεία που συνθέτουν τη βουλγαρική παρουσία και κατοχή. Στους λόγους αυτούς πρέπει να προστεθεί και η καταστροφή των σχετικών αρχείων ή η μεγάλη τους διασπορά, όπως τόνισε ο ίδιος ο συγγραφέας, γεγονός που δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο την έρευνα.
Στους λόγους αυτούς οφείλεται μερικώς η σημασία της έρευνας του Τάσου Χατζηαναστασίου καθώς έρχεται να καλύψει ένα μεγάλο κενό. Υπάρχουν όμως και άλλοι σημαντικοί λόγοι, όπως η αδιαμφισβήτητη επιστημονική πληρότητα με την οποία προσεγγίζει τα θέματά του και κυρίως τον σημαντικό βαθμό αντικειμενικότητας με τον οποίο καταγράφει τις οπτικές των πρωταγωνιστών στο μακεδονικό τοπίο. Και είναι αρκετοί! Ο συγγραφέας εξήγησε πως για να μπορέσει να προσεγγίσει όσο το δυνατόν πληρέστερα και αντικειμενικότερα τα γεγονότα χρειάστηκε να μάθει γλώσσες (βουλγαρική, σερβική…), να ταξιδέψει, να έρθει σε επαφή με πολίτες που βίωσαν τα γεγονότα. Στο σημείο αυτό αναδεικνύεται ένα ακόμη σημαντικό στοιχείο του βιβλίου «Αντάρτες και Καπετάνιοι»: ο ερευνητής καταφέρνει με εξαιρετικό τρόπο να συνδυάσει αρχειακή και επιτόπια έρευνα. Δύσκολες και οι δυο στο βαθμό που η πρώτη είναι διάσπαρτη και η δεύτερη στηρίζεται σε βιωματικές καταγραφές που χρειάζονται προσεκτική επεξεργασία. Η επιτόπια έρευνα του συγγραφέα από τη μια αποτελεί ίσως το πλουσιότερο κομμάτι της έρευνας και από την άλλη, η προσεκτική διασταύρωση των στοιχείων της, συμπληρώνει τα κενά που αφήνουν τα διάσπαρτα ή κατεστραμμένα αρχεία.
Ιδιαίτερα τα σημεία που αφορούν στο ρόλο της Εθνικής Αντίστασης κατά των Βουλγάρων αποτελούν, κατά την άποψή μου, μια σημαντική συνεισφορά του συγγραφέα καθώς ελάχιστες μέχρι τώρα έρευνες έχουν αναδείξει την οργάνωση και δράση εθνικιστικών ποντιακών αντιστασιακών στρατιωτικών σωμάτων παράλληλα με το ΕΑΜ γεγονός, επαναλαμβάνω, άγνωστο στο ευρύ κοινό.
Όπως τόνισε ο Ευάνθης Χατζηβασιλείου και «μόνο για τους λόγους αυτούς η έρευνα του Τάσου αποτελεί μια υποδειγματικά πλούσια συνεισφορά στην ιστορία της περιοχής και της εθνικής ιστοριογραφίας». Χρειάζεται να σημειώσω εδώ πως η παρουσίαση της έρευνας είχε και τις συγκινητικές της πλευρές καθώς διανθίστηκε από τα προσωπικά βιώματα του κ. Χατζηβασιλείου, Μακεδόνας ο ίδιος με γονείς που έζησαν γεγονότα, εικόνες των οποίων μετέφερε ο ομιλητής στο πολυπληθές κοινό που είχε κατακλύσει την αίθουσα της Βιβλιοθήκης «Παλαμήδης». Δεν είναι τυχαίο εξάλλου πως ο συγγραφέας τιμήθηκε για το έργο του στη Δράμα, όταν κατά την παρουσίαση της έρευνας του απονεμήθηκε ο τίτλος του «Επίτιμου Δημότη της Πόλης». Ίσως να είναι πλεονασμός, αλλά πρέπει να υπενθυμίσω πως η παρουσίαση οργανώθηκε από τον Σύνδεσμο Φιλολόγων Αργολίδας ο οποίος τα τελευταία χρόνια έχει καταφέρει τη διοργάνωση μιας πλούσιας σειράς παρουσιάσεων διαμορφώνοντας, χρησιμοποιώντας τα λόγια του Ευάνθη Χατζηβασιλείου, ένα βήμα πολιτισμού από τα σημαντικότερα και περισσότερο ενεργά στην Ελλάδα.
Η έρευνα παρουσιάστηκε στο Ναύπλιο κατά τη διάρκεια της έκθεσης βιβλίου το καλοκαίρι του 2016 και στη συνέχεια παρουσιάστηκε στην Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Κομοτηνή, Δράμα και αλλού. Διατίθεται σε όλα τα βιβλιοπωλεία από τις εκδόσεις Αφοί Κυριακίδη Εκδόσεις Α.Ε.
Γ. Κόνδης
