Βιολόγου- Ωκεανογράφου
Στις 17-6-1994 υπογράφθηκε στο Παρίσι η Διεθνής Σύμβαση για την καταπολέμηση της Ερημοποίησης(ΔΣΚΕ).
Η καταπολέμηση της Ερημοποίησης αποτελεί επιτακτική ανάγκη για την αντιμετώπιση ενός εκ των κυριοτέρων προβλημάτων του πλανήτη, που είναι η επισιτιστική ασφάλεια (FoodSecurity).
Σύμφωνα με την ΔΣΚΕ ερημοποίηση είναι η διαδικασία υποβάθμισης ξηρών ημί-ξηρων και ύφυγρων γαιών που προκαλείται από βιοφυσικούς και ανθρώπινους (κοινωνικο-οικονομικούς και θεσμικούς ) παράγοντες. Υποβάθμιση της γης σημαίνει μείωση ή απώλεια της βιολογικής και οικονομικής παραγωγικότητας και πολυπλοκότητας αρδευόμενης και μη γεωργικής γης, των λειμώνων των βοσκοτόπων των δασών και δασικών εκτάσεων (UNCCD 1994).
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τροφίμων (FAO) ορίζει την επισιτιστική ασφάλεια ως μια κατάσταση όπου όλοι οι άνθρωποι, σε κάθε στιγμή, έχουν υλική και οικονομική πρόσβαση σε επαρκή και ασφαλή τροφή που ικανοποιεί τις διαιτητικές ανάγκες και τις διατροφικές τους προτιμήσεις για μια υγιή καιενεργή ζωή.
Είναι αυτονόητο λοιπόν ότι η επισιτιστική ασφάλεια εξαρτάται άμεσα από την υγεία και την γονιμότητα του εδάφους και την διαθεσιμότητα του νερού, τους έγγειους πόρους, που απειλούνται από την ερημοποίηση την κλιματική αλλαγή και την μείωση της βιοποικιλότητας.
ΟΙ ξηροθερμικές περιοχές της Γης (drylands) καταλαμβάνουν το 41% της επιφάνειας του πλανήτη και φιλοξενούν πάνω από δύο δισεκατομμύρια ανθρώπων δηλαδή το 1/3 του πληθυσμού της γης.
Η κλιματική αλλαγή,οι μεταβολές δηλαδή της κατανομής και συχνότητας τωνβροχοπτώσεων και της θερμοκρασίας και τα ακραία καιρικά φαινόμενα, συμβάλλουν στην υποβάθμιση του εδάφους και στην μείωση των υδατικών πόρων και επηρεάζουν την βιοποικιλότητα. Η εξάπλωση της ερημοποίησης με την σειρά της επιδεινώνει την κλιματική αλλαγή και την βιοποικιλότητα. Επειδή οι μεταβολές αυτές συντελούνται σε πλανητική κλίμακα και με μεγάλη ταχύτητα είναι πολύ δύσκολη η προσαρμογή των οικοσυστημάτων στην χρονική κλίμακα ζωής του ανθρώπου.
Άμεσο αποτέλεσμα των μεταβολών αυτών είναι η μείωση των γεωργικών εκτάσεων γης υψηλής παραγωγικότητας και η επέκταση των καλλιεργειών σε εκτάσεις γης χαμηλής παραγωγικότητας με παράλληλη χρήση αγροχημικών και μεταλλαγμένων ειδών.
Εκτός των ανωτέρω βιοφυσικών παραγόντων απώλεια γεωργικής γης σημειώνεται και λόγω ανεξέλεγκτηςαστικής επέκτασης και τουριστικής ανάπτυξης.
Οι συνέπειες είναι δραματικές ειδικά, στον λεγόμενο Τρίτο Κόσμο που δοκιμάζεται χρόνια από πείνα και δίψα. Αλλά και στον λεγόμενο Ανεπτυγμένο Κόσμο η ερημοποίηση έχει πλήξει πολλές περιοχές.Η επισιτιστική ανασφάλεια έχει πλήξει τα χαμηλώτερα οικονομικά στρώματα του ανεπτυγμένου κόσμου με πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα λόγω οικονομικής κρίσης και παγκοσμιοποίησης.
Στην Ελλάδα και σύμφωνα με συντηρητικές εκτιμήσεις το 30% των εδαφών απειλείται από ερημοποίηση. Ο κίνδυνος είναι διαρκής λόγωτων συνεχών πυρκαγιών, της ανεξέλεγκτηςοικοδομικής δραστηριότητας,της πλειμμελούς διαχείρισης της αγροτικής γης και της έλλειψης ορθολογικής διαχείρισης υδατικών πόρων.
Το Εθνικό Σχέδιο για την Καταπολέμηση της Ερημοποίησης παραμένει κενός τύπος, ο Δημόσιος Χωρικός Σχεδιασμός συνιστά μια τυπική υποχρέωση που διεκπεραιώνεται μέσω των πολλών Εθνικών Χωροταξικών Σχεδίων, που αγνοούν την προστασία του φυσικού κεφαλαίου της Χώρας και οι πολίτες λειτουργούν με ένα σύστημα αξιών, σύμφωνα με το οποίο η γη έπαψε να έχει αξία χρήσης,ενώ η ανταλλακτική αξία είναι επίσης πολύ μικρή.
Αξιοσημείωτο είναι ότι η διατροφή των Ελλήνων καλύπτεται κατά το 1/3 από την ελληνική παραγωγή και κατά τα 2/3 από εισαγωγές.
Η προστασία της Γης από την ερημοποίηση είναι θέμα πολιτικό ηθικό, διαπαιδαγώγησης και προσωπικής ευθύνης. ΟAldoLeopold, το 1948αναπτύσσοντας την θεωρία του περί Ηθικής της Γηςέγραφε «Είναι δύσκολο να κάνειςκάποιον με την πίεση του νόμου ή των χρημάτων να κάνει κάτιπου δεν πηγάζει αυθόρμητα από την προσωπική του αίσθηση σωστούκαι του λάθους…»
Μαρία Βασιλείου
Βιολόγος- Ωκεανογράφος
