του Παναγιώτη Χουντάλα, Επιμελητή Ανηλίκων Ναυπλίου
Το Blue Whale Challenge (Μπλε Φάλαινα) είναι μία μορφή εγκλήματος που διαπράττεται μέσω διαδικτύου (cybercrime), κατά το οποίο οι νέοι – θύματα αναλαμβάνουν να διεκπεραιώσουν μια σειρά δοκιμασιών – προκλήσεων βαθμιαίως αυξανόμενης δυσκολίας κι επικινδυνότητας, η οποία καταλήγει στην αυτοκτονία. Είναι λοιπόν εξ αρχής πρόδηλο ότι ο ευρέως διαδεδομένος χαρακτηρισμός της «Μπλε Φάλαινας» ως «παιχνιδιού» είναι τουλάχιστον ατυχής, αν όχι επικίνδυνος.
Δημιουργός της είναι ο Φίλιπ Μπουντέικιν, ένας πρώην φοιτητής ψυχολογίας που αποβλήθηκε από το Πανεπιστήμιό του και ο οποίος έχει ήδη συλληφθεί και κρατείται στις φυλακές της Αγίας Πετρούπολης. Σκοπός του ήταν να «καθαρίσει τον κόσμο από τα βιολογικά απόβλητα», όπως χαρακτήρισε ο ίδιος τους εφήβους που οδηγεί στην αυτοκτονία. Το φαινόμενο ξεκίνησε το 2013, ενώ το πρώτο επιβεβαιωμένο περιστατικό αυτοκτονίας που σχετίζεται με την «Μπλε Φάλαινα» καταγράφηκε το 2015 στη Ρωσία. Έκτοτε, μόνο στη χώρα αυτή, τα εφηβικής ηλικίας θύματα ανέρχονται σε 130. Παρόλο που ο 21χρονος δεν έχει πλέον καμία επαφή με το διαδίκτυο, υπάρχει η άποψη ότι η Μπλε Φάλαινα έχει αποκτήσει τη δική της «ζωή» και εξαπλώνεται σαν ιός, ανεξάρτητα από τους δημιουργούς της. Οφείλουμε πάντως να επισημάνουμε ότι δεν υπάρχουν στοιχεία που να επιβεβαιώνουν κάτι τέτοιο.
Κατά την πραγμάτωση του εν λόγω διαδικτυακού εγκλήματος, ακολουθείται μία συγκεκριμένη «στρατηγική», μία ακολουθία πράξεων που εκτελούνται, φαινομενικά, με τη θέληση του θύματος, ενώ στην πραγματικότητα η ελεύθερη βούλησή του έχει εκμηδενιστεί καθώς δέχεται έναν φρικτό ψυχολογικό πόλεμο που εμφυσά σε αυτό μίσος, δυστυχία, μαζοχισμό, θλίψη και εξάντληση. Ο έφηβος – θύμα που αποφασίζει να αποδεχθεί την πρόκληση, καλείται από τον «επικεφαλής» να φέρει σε πέρας αρχικά αθώες δοκιμασίες οι οποίες βαθμιαία γίνονται όλο και πιο επιζήμιες ή επικίνδυνες για την ψυχική και σωματική του υγεία. Ενδεικτικά, ζητείται από τα θύματα να χαράξουν στο χέρι τους γράμματα – κωδικούς, να ζωγραφίσουν μια μπλε φάλαινα, να ξυπνήσουν στις 4.20 το πρωί και να παρακολουθήσουν ένα τρομακτικό βίντεο, να σταθούν στην άκρη της ταράτσας, να καταστήσουν τον εαυτό τους με κάποιο τρόπο «άρρωστο», να μη μιλήσουν σε κανένα όλη την ημέρα, να αποδεχθούν την ημερομηνία του θανάτου τους κ.α., μέχρι την τελική, 50η δοκιμασία, που είναι η αυτοκτονία.
Φυσικά, η «Μπλε Φάλαινα», ως σύνδεσμος ή εφαρμογή δεν υπάρχει ούτε στο Google ούτε σε κάποιο group του Facebook, παρά μόνο σε κλειστές ή ιδιωτικές ομάδες συζήτησης. Υποστηρίζεται μάλιστα η άποψη ότι οι διαχειριστές είναι αυτοί που κάνουν την «πρώτη επαφή» με το θύμα, παρά το αντίστροφο.
Είναι φανερό ότι οι αρρωστημένες επιδιώξεις των διαχειριστών της «Μπλε Φάλαινας» βρίσκουν πρόσφορο έδαφος στον ιδιαίτερο και ευαίσθητο ψυχισμό της εφηβικής ηλικίας. Όμως, παρότι η απειλή της «Μπλε Φάλαινας» είναι υπαρκτή, οι περισσότεροι έφηβοι, ακόμη κι αν εμφανίζουν αποκλίνουσες συμπεριφορές, είναι μάλλον απίθανο να συμμετάσχουν σε τέτοιες διαδικασίες, εφόσον υποστηρίζονται από ένα υγειές οικογενειακό και σχολικό περιβάλλον. Ας κρατήσουμε λοιπόν στο μυαλό μας ότι μπορεί αυτόν τον καιρό η «Μπλε φάλαινα» να είναι «της μόδας», όμως υπάρχουν, εδώ και χρόνια, πολλά παρόμοια διαδικτυακά groups που προωθούν αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές, χωρίς να έχουν προσελκύσει ανάλογο ενδιαφέρον. Διότι τελικά, το πραγματικό πρόβλημα εν προκειμένω εντοπίζεται στη ροπή προς την αυτοκαταστροφή και την αυτοκτονία από μέρους των συναισθηματικά ευάλωτων ή περιθωριοποιημένων εφήβων. Ο όποιος φόβος ή ανησυχία προκαλείται στην κοινωνία και ειδικότερα στους γονείς από το έγκλημα της «Μπλε Φάλαινας» πρέπει, για να έχει αξία, να επικεντρωθεί στις αιτίες που οδηγούν τον έφηβο σε αυτά τα σκοτεινά μονοπάτια. Διαφορετικά, η όποια πρόσκαιρη εγρήγορση ή αντίδρασή μας, θα είναι σπασμωδική, ημιτελής και τελικά οδυνηρά αναποτελεσματική.
Στην Ελλάδα, η ειδησεογραφία έχει καταγράψει ένα «ύποπτο» περιστατικό, στην περιοχή της Πιερίας, που πιθανόν να σχετίζεται με το εν λόγω φαινόμενο. Κατά τα λοιπά, η συντριπτική πλειοψηφία των κλήσεων στη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος έχει περισσότερο να κάνει με γονείς που επιθυμούν να ενημερωθούν για το θέμα αυτό, παρά με περιστατικά που εμπνέουν ανησυχία.
Ειδικά για την Αργολίδα, οι γονείς, εκπαιδευτικοί και όσοι άλλοι έχουν την επιμέλεια ανηλίκων παρακαλούνται, σε περίπτωση που υποπτευθούν ότι κάποιο παιδί ή έφηβος σχεδιάζει ή σκέφτεται να συμμετάσχει σε ανάλογες δοκιμασίες, να έλθουν άμεσα σε επικοινωνία με τη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος:
Τηλέφωνο: 11188 ή 210 – 6476959,
Email: [email protected],
Facebook: www.facebook.com/cyberkid.gov.gr,
Twitter: @cyberalertGR,
Ιστότοπος: www.cyberkid.gr & www.cyberalert.gr/feelsafe
καθώς και μέσω της εφαρμογής CyberKid & Feelsafe για φορητές συσκευές.
Επίσης μπορούν να καλέσουν το Γραφείο της Ασφάλειας Ναυπλίου και Άργους, την Εισαγγελία Πρωτοδικών Ναυπλίου και την Υπηρεσία Επιμελητών Ανηλίκων Ναυπλίου.
