Η φωτογραφία: Χάρτης της Αργολίδας από τον ζωγράφο Νικολάου (1961) – Από τη συλλογή της ΑΓΕΤ Ηρακλής
του Γιώργου Νικολόπουλου
Ο λόγος που έλαβαν την ονομασία τους τα χωριά της Αργολίδας σε κάποιες περιπτώσεις παραμένει άγνωστος. Σε άλλες, είναι δημιούργημα κάποιου μεταγενέστερου ευφάνταστου κατοίκου. Στο κείμενο που ακολουθεί παρουσιάζουμε τις απόψεις για πολλά από τα χωριά του νομού…
Το χωριό βρισκόταν στο κέντρο της περιοχής και αποτελούσε κόμβο για τους κατοίκους των γειτονικών. Όποτε γινόταν γάμος, η πομπή της νύφης αναγκαστικά περνούσε από εκεί. Οι κάτοικοί του έβγαιναν στο δρόμο και αναφωνούσαν: Α, νύφη. Α, νύφη. Έτσι ονομάστηκε Ανυφί. Βέβαια, υπάρχει και η άλλη άποψη, η λιγότερο διαδεδομένη: Ότι εκεί υπήρχε μεγάλη έλλειψη γυναικών. Το “A” δηλαδή είναι στερητικό…
Πριν από 150 χρόνια, αν κάποιος ανέβαινε στο Κάστρο του Άργους μπορούσε να αντικρύσει ένα χωριό που το σχήμα του θύμιζε άνθρωπο που έχει κομμένο πόδι. Δεν χρειάστηκε και πολύ να το ονομάσουν Koυτσοπόδι. Άλλοι λένε πως το όνομα οφείλεται στον αγωνιστή Τάσο Νέζο που καταγόταν από το χωριό ο οποίος στη μάχη των Δερβενακίων πολέμησε με 200 συντοπίτες του και λαβώθηκε στο γόνατο.
H παλαιότερη ονομασία για το Μοναστηράκι ήταν Πρίφτιανι. Η λέξη είναι αρβανίτικη και σημαίνει “Παπαδοχώρι”. Κατά πάσα πιθανότητα, είχε βγάλει πολλούς παπάδες… Μοναστηράκι ονομάστηκε επειδή σε μια κοντινή σπηλιά κατά το παρελθόν ζούσε και μόναζε ένας μοναχός.
Η Φροσύνη ήταν μια όμορφη κοπέλα που ζούσε στα ορεινά της επαρχίας Άργους, επί τουρκοκρατίας. Οι Τούρκοι την έδεσαν σε ένα άλογο και τη σκότωσαν. Το χωριό της ονομάστηκε με τον καιρό “Φρουσιούνα”.
Για το Λυγουριό η πρώτη εκδοχή αναφέρει ότι λέγεται έτσι επειδή υπήρχαν πολλές λυγαριές. Η δεύτερη, πως ίσως πήρε το όνομά του από τους αρχαίους Λίγυρες. Η τρίτη, πως προέρχεται από ένα παλαιό κεφαλοχώρι που υπήρχε κοντά: Το Παλιγουριό. Διαλέξτε…
Για την προέλευση του Αργολικού μάλλον είναι περιττό να σας πούμε. Λέγεται ωστόσο και Κούτσι λόγω του Τούρκου Κούτσι – Μπέη που ζούσε εκεί.
Το παλιό όνομα της Αγίας Τριάδας (Μέρμπακας) οφείλεται πιθανόν στον Μερ Μπέκε(ρ), λατίνο επίσκοπο της περιοχής επί Βενετοκρατίας. Το νέο όνομα οφείλεται φυσικά στην κεντρική εκκλησία του χωριού.
Για το Αδάμι λέγεται πως πήρε το όνομά του από την ποιότητα του εδάφους του. Το χώμα του είναι … ίδιο αυτό που χρησιμοποίησε ο Θεός για να πλάσει τον Αδάμ… Το έδαφος είναι η αιτία που “βάφτισε” και την Τραχειά, καθότι είναι τραχύ και άγονο. Στον μεγαλοκτηματία Καρνέζη οφείλουν την ονομασία τους τα Καρναζέικα. Η σύζυγος του “αναδόχου” του χωριού, η Διαμάντω, ήταν αδελφή του Νικηταρά.
Πριν δημιουργηθεί το Ελληνικό, επί τουρκοκρατίας, οι κάτοικοί του ζούσαν σε ορεινότερα τα οποία είχαν μη ελληνική ονομασία (Ζόγκα, Μπούγα, Τουρνίκι). Άλλωστε και το ίδιο ονομαζόταν Τζούμι. Στη συνέχεια, για να απαλειφθεί ό,τι είχε απομείνει από την Τουρκοκρατία, του έδωσαν την σημερινή του ονομασία.
Στη Δαλαμανάρα ζούσε ένας Ενετός, τον οποίο έλεγαν Δελαμινάρι. Με τα χρόνια όλα τα φωνήεντα της λέξης έγιναν … “άλφα”.
Από αρχαιοτάτων χρόνων στην περιοχή της Λέρνης υπήρχαν νερόμυλοι. Ακόμη και σήμερα μπορούμε να δούμε τα ίχνη από τα αυλάκια τους. Αναμενόμενο ήταν λοιπόν το χωριό να λέγεται Μύλοι.
Σύμφωνα με την άποψη πολλών ιστορικών από την Αλέα καταγόταν ο Παυσανίας. Μάλιστα, πιστεύεται ότι εκείνος ήταν που έδωσε το όνομά στο χωριό λόγω του βασιλιά Αλεώνα που κυβερνούσε την περιοχή.
Η Λυρκεία πήρε την ονομασία της από τον Λύρκο, ο οποίος ήταν βασιλιάς, γιός του Αργείου ήρωα Άβαντου.
Η Νέα Κίος φυσικά οφείλει το όνομά της στην Κίο της Μικράς Ασίας, απ’ όπου ήρθαν πρόσφυγες οι κάτοικοί της. Ο Κίος ήταν ήρωας που πήρε μέρος στην Αργοναυτική Εκστρατεία.
Οι πρώτοι κάτοικοι των Πυργιώτικων ήταν Αρκάδες βοσκοί, οι οποίοι προέρχονταν από το Πυργάκι της Γορτυνίας. Βοσκοί ήταν και οι κάτοικοι του Νέου Ροεινού που το καλοκαίρι ζούσαν στο Ροεινό της Αρκαδίας.
Κάποια χωριά πήραν το όνομά τους από οικογένειες ή πρόσωπα που ζούσαν εκεί (Χουνταλέικα, Γιαννουλέικα, Σπανέικα, Σταθέικα κ.ά.).
Kαι ακόμη…
Σχινοχώρι Το χωριό πήρε το όνομα από τα πολλά σχίνα που βρίσκονται στην περιοχή (είναι λάθος να γράφεται “Σχοινοχώρι”).
Λίμνες Το όνομα του χωριού πιθανόν να προέρχεται επειδή λίγο πιο ψηλά από τον οικισμό, στο δρόμο προς το Αγκελόκαστρο, κατά το παρελθόν υπήρχαν λίμνες, εξ ου και υπάρχουν γεφύρια στην περιοχή.
Μάνεση Μάνεσης λεγόταν ο πρώτος κάτοικος της περιοχής. Εγκαταστάθηκε εκεί, γύρω στα 1600. Ο Μάνεσης είχε τέσσερα αγόρια και μια κόρη. Τα αγόρια σκοτώθηκαν από τους Τούρκους σε μάχη για την τιμή της αδερφής τους.
Σκαφιδάκι Ίσως πήρε το όνομα από τη μορφολογία του εδάφους, αφού είναι κτισμένο σε τοποθεσία που μοιάζει με μικρό σκαφίδι. Άλλοι λένε πως υπήρχε μια μικρή πέτρινη γούρνα που έμοιαζε με σκαφίδι.
Μηδέα Σύμφωνα με μια εκδοχή το όνομα του χωριού προέρχεται από το αρχαίο ρήμα “μήδομαι” που σημαίνει μακραίνω. (σ.σ. η σωστή ορθογραφικά ονομασία είναι “Μιδέα”).
Μετόχι Ο Άγιος Δημήτριος ονομαζόταν Μετόχι. Ολόκληρη η περιοχή του σημερινού χωριού ήταν περιουσία (μετόχι) του μοναστηριού του Αγίου Δημητρίου Καρακαλά, η οποία αφού πρώτα απαλλοτριώθηκε από το κράτος, στη συνέχεια δόθηκε σε ακτήμονες για να καλλιεργηθεί.
Βιβάρι Λέγεται και Διβάρι. Διβάρι σημαίνει κλειστό τοίχωμα.
Ίρια Το όνομα προέρχεται από τη Θεά Ήρα, που σύμφωνα με στοιχεία εκεί κοντά υπήρχε ναός της. Παρ’ όλα αυτά το χωριό γράφεται με γιώτα.
Κάντια Κι αυτό με όνομα που προέρχεται από την τουρκοκρατία. Κάποτε ζούσε εκεί ο Καντ Αγάς.
Δρέπανο Θυμίζει δρεπάνι. Το λένε και Χαϊντάρι λόγω του Χαϊδάρ Αγά.
Ασίνη Αρχαία η ονομασία της. Λέγεται και Τζαφέραγα λόγω του Τζαφέρ Αγά.
Χέλι Το Αραχναίο πήρε το όνομά του από το Αραχναίο όρος. Λέγεται και Χέλι καθώς τα ορμητικά νερά των χειμάρρων κατέβαζαν στο χωριό χέλια. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι οι πρώτοι κάτοικοί του κατάγονταν από το Πορτοχέλι και ονόμασαν έτσι τιμητικά το χωριό.
Ανδρίτσα Όπως λένε, εκεί είχε την περίοδο της τουρκοκρατίας τα λημέρια του ένας κλέφτης που ονομαζόταν Ανδρίτσας.
Τολό Το χωριό δημιουργήθηκε μετά την απελευθέρωση, επί Καποδίστρια, και ονομάστηκε αρχικά Μινώα από το όνομα του μυθικού βασιλιά της Κρήτης Μίνωα, επειδή οι κάτοικοί του ήταν Κρητικοί. Η ονομασία αυτή δε διατηρήθηκε και τελικά επικράτησε το παλαιότερο όνομα της περιοχής “Τολόν” που κάποιοι θεωρούν (μάλλον λανθασμένα) ότι προέρχεται από την Τουλόν, λιμάνι της Γαλλίας.
Φούρνοι Η δευτερότοκη κόρη κάποιου αρχαίου βασιλιά πήγε στο χωριό με το άλογό της και οι κάτοικοι την υποδέχτηκαν με γιορτή προς τιμήν της. Αυτή ευχαριστήθηκε και έδωσε στο χωριό το όνομά της: Φουρνέα. Σιγά – σιγά μετατράπηκε σε “Φούρνοι”.
Σκοτεινή Υπάρχει μια εκδοχή που λέει πως επειδή στο χωριό ήταν δάσος από πολλά έλατα, μόλις ο ήλιος πλησίασε στη δύση του σκοτείνιαζε ο τόπος.
Λευκάκια Μπροστά στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου ήταν φυτεμένες τέσσερις πανύψηλες λεύκες. Γύρω από αυτές φύτρωσαν και μικρά … λευκάκια.
Πορτοχέλι Στην είσοδο του λιμανιού υπήρχαν πολλά χέλια. Έτσι το όνομα δόθηκε από το “Πόρτο” (= είσοδος, λιμάνι) και το χέλι.
Κρανίδι Το πιθανότερο είναι να πήρε το όνομά του από τη μορφολογία του εδάφους της. Οι βραχώδεις λόφοι θυμίζουν … κρανίο.
Ηλιόκαστρο Η ονομασία αποδίδεται στην ανατολή του ηλίου που γίνεται από το ενετικό κάστρο. Η δεύτερη ονομασία του χωριού (Καρακάσι) σημαίνει στην τούρκικη γλώσσα μαύρο φρύδι.
Δίδυμα Το χωριό αναγνωρίζεται και από τον Παυσανία τον 2ο αιώνα μ.Χ. ο οποίος γράφει το όνομα όπως είναι και σήμερα. Οφείλεται στους δύο κρατήρες (δολίνες) που υπάρχουν εκεί.
Διαβάστε ακόμη:
«Αχλαδό-καμπος», «Ακλαδό-καμπος» ή «Αχ, λαδόκαμπος»; Ποιες είναι οι 7 εκδοχές…
