Άρθρο* της Ελένης Παναγιωτοπούλου,
Περιφερειακής Συμβούλου Πελοποννήσου, Μέλους ΔΣ ΕΝΠΕ
Ο νόμος του Καλλικράτη, αποπειράθηκε να ενισχύσει την Τοπική Αυτοδιοίκηση στην κατεύθυνση της αποκέντρωσης του κράτους θεσπίζοντας σημαντικές μεταρρυθμίσεις, όπως ο θεσμός της αιρετής Περιφέρειας, με αναπτυξιακό ρόλο και η μεταφορά αυξημένων αρμοδιοτήτων στους ΟΤΑ.
Στην πράξη όμως, διαπιστώθηκαν πολλές ατολμίες, αστοχίες, ελλείψεις και δυσλειτουργίες στην διάρκεια της εξαετούς εφαρμογής του νόμου, με βασικότερες τις ελλείψεις πόρων και προσωπικού.
Σήμερα που η κυβέρνηση προωθεί την αναθεώρησή του, εμείς οι αυτοδιοικητικοί οφείλουμε να πάρουμε θέση, να περιγράψουμε το είδος της τοπικής αυτοδιοίκησης που θελουμε, αξιώνοντας τις αλλαγές που το υποστηρίζουν, δεδομένου ότι η ολοκλήρωση των αυτοδιοικητικών θεσμών και η εμπέδωση της αυτονομίας τους στον αντίποδα του κεντροβαρούς κράτους παραμένει ζητούμενο.
Λόγω της βαθιάς και παρατεταμένης οικονομικής κρίσης, η κεντρική κυβέρνηση περιορίζεται σε ένα πολυ αυστηρό δημοσιονομικό πλαίσιο, αποκλεισμένη από κάθε ουσιαστικό αναπτυξιακό ρόλο . Απο την άλλη μεριά, όλοι πλέον αντιλαμβάνονται οτι η ανάπτυξη προϋποθέτει εκσυγχρονισμό του κράτους . Οτι εκσυγχρονισμός του κράτους , σημαίνει αποκέντρωση , άρα αναβάθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης. Οτι ανάπτυξη και αποκέντρωση συμβαδίζουν.
Τα ανωτέρω δεδομένα δημιουργούν ενα περιβάλλον, όπου οι αναπτυξιακές πρωτοβουλίες της αυτοδιοίκησης μπορουν να παίξουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην προσπάθεια ανάταξης της χώρας , με προϋπόθεση την αναβάθμιση και ενδυνάμωση των αυτοδιοικητικών θεσμών.
Υπό αυτό το πρίσμα πρέπει να δούμε την αναθεώρηση του Καλλικράτη.
Επομένως, καταρχήν , η σχέση “επαιτείας “ΟΤΑ – Κυβερνήσεων όσον αφορά τους οικονομικούς πόρους αλλα και η συνεχής τους μείωση, πρέπει να αντικατασταθεί με διαδικασίες που να εξασφαλίζουν ομαλή, έγκαιρη και επαρκή χρηματοδοτική ροή στους ΟΤΑ και να προασπίζουν την οικονομική τους αυτοτέλεια, εξασφαλίζοντας και το απαραίτητο προσωπικό.
Οι αρμοδιότητες των ΟΤΑ πρεπει να επαναπροσδιοριστούν, με βασικό κεντρικό ζητούμενο απο τις Περιφερειες , την ουσιαστική κατάργηση των Αποκεντρωμένων διοικήσεων. Οι αρμοδιότητες τους, εκτός απο τον εποπτικό τους ρόλο, πρέπει να μεταφερθούν στο Περιφερειες , μαζι με το αντίστοιχο προσωπικό.
Ζωτικής σημασίας είναι η παροχή της δυνατότητας έκδοσης κανονιστικών πράξεων στους ΟΤΑ στα θέματα ευθύνης τους και η ύπαρξη ενιαίας ελεγκτικής αρχής, ώστε να γίνεται ουσιαστικός έλεγχος με σαφήνεια, χωρις περιττή γραφειοκρατία.
Όσον αφορά την αλλαγή του εκλογικού συστήματος , δεν αποτελεί προτεραιότητα , διότι αφενός ουδόλως συνεισφέρει σε όσα αναφέρθηκαν προηγούμενα , αφετέρου μπορεί να παρεμποδίσει την αποτελεσματικότητα εκπλήρωσης του θεσμικού ρόλου της αυτοδιοίκησης.
Τα ανωτέρω σε καμία περίπτωση δεν σημαίνουν πως η αναθεώρηση του Καλλικράτη πρέπει να χρησιμοποιηθεί ως πρόφαση για το “ξεφόρτωμα “αρμοδιοτήτων στους ΟΤΑ , χωρις σχέδιο και χρηματοδότηση , μονο και μονο για να απαλλαγεί από αυτές η κεντρική κυβερνηση και να κρύψει την αδυναμία ή την ανικανότητά της.
Ούτε σημαίνουν ότι πρέπει να χρησιμοποιηθεί ως όχημα για την “αλωση” εκλογικών κάστρων ούτε για την αποδόμηση της αυτόνομης αποτελεσματικότητας και της στενής σχέσης με τον πολιτη, που έχουν επιδείξει οι αυτοδιοικητικοί θεσμοί .
Αντίθετα, οι επιχειρούμενες αλλαγές πρέπει να εξασφαλίζουν την οικονομική και διοικητική αυτοτέλεια της τοπικής αυτοδιοίκησης , με στόχο την ολοκλήρωση της διοικητικής μεταρρύθμισης της χώρας και την μετάβαση από την Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση στην Περιφερειακή Διακυβέρνηση .
* Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Δυναμική πορεία στην Αυτοδιοίκηση”
