Γράφει ο Δημήτρης Παπαδριανός
H Χαρά Κοσεγιάν, γεννήθηκε στο Ναύπλιο, Αρμένισα την καταγωγή, δεν ξεχνά και ζωντανεύει ασίγαστες μνήμες των προγόνων της.
Εν αρχή ο έντυπος διηγηματικός λόγος της, “O ΑΡΜΕΝΗΣ” είναι η δραματοποίηση του ομότιτλου λογοτεχνικού διηγήματος της Χαράς Κοσεγιάν, από το βιβλίο “Η ΛΟΧΕΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΥΣΙΑΣ, με χρήση αυθεντικού πρωτότυπου οπτικοακουστικού υλικού.
«O Αρμένης», μέσα από τον οποίο καταγράφει και ξετυλίγει μνήμες ριζωμένες σε προγονικά εδάφη, στα έγκατα της μιας ζώσας εθνικής συνείδησης και αποτυπώνει οικογενειακά βιώματα.
Μνήμες δραματικές που στέριωσαν το δικαίωμα της αναγνώρισης και της απαίτησης για μια ειρηνική συνέχεια. Μνήμες που πυρακτώνουν και μεταλαμπαδεύουν το όραμα της ολικής δικαίωσης, για να παύσουν οι άδικοι πόλεμοι και οι καταστροφές των ανθρώπινων ψυχών.
Η συνέχεια ήταν φυσική, ήταν ίσως από την αρχή στο νου της, από τότε που έριξε τα λόγια στο χαρτί και ύφανε την αλήθεια με το στημόνι της δραματικής βιωματικής ιστορίας με μυθικά στοιχεία που υποβοηθούν την πραγματικότητα να αναδυθεί πιο διδακτική. Από τότε που χρωμάτισε ανεξίτηλα τα βιωματικά νήματα με το ιερό των προγόνων της πορφυρούν αίμα που κύλησε μαρτυρικά και έβαψε ύδατα ποταμών και γη χωμάτων.
Η συνέχεια δίνεται μαχητικά στο σανίδι του Θεάτρου για να ζωντανέψουν οι αλήθειες να γίνουν ήθος ιστορικό και λόγος δραματικός, γιατί καλός ο λόγος ο έντυπος αλλά της σκηνής η ανάπλαση δίνει λόγο πνοή και υπόσταση ζωντανής αλήθειας.
Μια συγκινητική παράσταση. Στη σκηνή, το λογοτεχνικό συναίσθημα που διαποτίζει όλο το έργο εξακοντίζεται δραματικά κατά διαστήματα σε οριακά ύψη όπου συναντά το ιστορικό και το οικογενειακό βίωμα και το μεταμορφώνει σε οντότητα που δεν θυμίζει και δεν αναπαριστά απλά αλά διεκδικεί την αποκατάσταση των χαμένων και με μια λανθάνουσα νοσταλγία που το διατρέχει και του δίνει με τις αυτορυθμιζόμενες συναισθηματικές διακυμάνσεις μια ισχυρή πεποίθηση για ένα ειρηνικό μέλλον.
Αυτό είναι αντιληπτό στη θεατρική μεταφορά κυρίως στα σημεία που η παράσταση καταφέρνει να ενσαρκώσει με αυθόρμητη και έντονη αμεσότητα πρόσωπα και καταστάσεις. Τότε το βίωμα αποδεσμεύεται από την ιστορικότητα και γίνεται αναγεννημένο ζωντανό δραματικό δρώμενο σαν να σταμάτησε ο χρόνος τότε και ψάχνει μια άλλη συνέχεια φυσική και δίκαιη για να κραυγάσει και να μεταδώσει την δραματική αλήθεια την γενοκτόνο και απάνθρωπη.
Όλα αυτά βέβαια τα αντιλαμβάνεται κάποιος από το γραπτό ήδη λόγο, υπό την προϋπόθεση ότι έχει τη δυνατότητα να διαβάζει αναλυτικά και πίσω από τις γραμμές και ότι δεν διαβάζει μόνο με τα μάτια και το νου, αλλά και με άλλα μέσα για να μπορεί συμπάσχοντας να αποκωδικοποιήσει τον βουβό πόνο, το πάθος, τις απογοητεύσεις, τις ματαιώσεις και όλα αυτά που φαίνονται ή πράγματι είναι μοιραία και γενικά για ν’ αγγίξει και να συνδεθεί με τις αυθεντικές πηγές της έμπνευσης του συγγραφέα.
Η Χαρά καθοδηγούμενη από τα ίδια τα κύτταρα της, λόγω καταγωγής φορτίζει με ένταση τα οικογενειακά βιώματα και δίνει έτσι συναισθηματική διέξοδο σε καταστάσεις που αυτή μπορεί και νοιώθει καλύτερα από μας, γιατί είναι στα κύτταρα της και στο αίμα της καταγεγραμμένα, κυλούν αυθόρμητα και αβίαστα και μεταφέρουν καταλαγιασμένα ίσως κύματα οργισμένης συγκίνησης για κείνα που έγιναν κατά του γένους των προγόνων της, τα απάνθρωπα τα φοβερά και μισαλλόδοξα.
Είναι η ιστορία του πατέρα της, μυθοποιημένη και εμπλουτισμένη.
Το ιδιαίτερο στοιχείο που κάνει την ιστορία αυτή τόσο θελκτική τόσο στην έντυπη μορφή της όσο και στη θεατρική της απόδοση είναι ότι κατάφερε να βάλει και να δέσει με αφανή νήματα σε ένα δραματικό όλον, τη μικροϊστορία του πατέρα της μέσα στην Ιστορία ενός ολόκληρου λαού, αναδεικνύοντας δραματικά πόσοι άνθρωποι γνωστοί ή άγνωστοι, φανεροί ή αφανείς, επώνυμοι ή κοινοί θνητοί επηρεάστηκαν και επηρεάζονται από ανάλογες τραγικές και απάνθρωπες πολεμικές ενέργειες.
Έτσι η ιστορία του Αρμένη Καραμπέτ παίρνει άλλες διαστάσεις μέσα από τον δραματοποιημένο αφηγηματικό λόγο της Χαράς Κοσεγιάν και μετουσιώνεται στη σκηνή σε χαρακτήρες με μοναδική εσωτερικότητα,…………Τον λέγαν Καραμπέτ
Τον φώναζαν Καραμπέτη
Όλοι τον ήξεραν “ο Αρμένης”……
…….Όλα άρχισαν στον “μεγάλο πόλεμο”, αν και δεν κατάλαβα ποτέ μου: ποιος πόλεμος είναι τάχα μεγάλος και ποιος μικρός… Αλλά, η γενοκτονία είναι παζάρι διαλογής. Όλα απλωτά στο χωράφι, μα μόνο κάποια στάχια ξεπατώνονται… η κατάρα κάποιων που γεννήθηκαν Αρμένιοι, Πόντιοι, Κούρδοι, Εβραίοι… Φόρτωμα για την Ελλάδα το 1915, όπου φύγει -φύγει, όποιος προλάβει να γλιτώσει την κατάρα της γενοκτονίας, ενάμιση εκατομμύριο ψυχές σκότωσαν οι γείτονες τότε στο καραβάνι θανάτου, της πείνας, της δίψας και της ντροπής… Από κει και πέρα η προσωπική του καθενός ιστορία.»
Οι συντελεστές της παράσταση με εξαιρετική ερμηνεία αποδίδουν συγκινητικά και ζωντανεύουν το έργο:
Ερμηνεία: Τάσος Μπλάτζιος, Βούλα Πελεκάνου, Μαρία Καστάνη
Δραματουργική επεξεργασία: Τάσος Μπλάτζιος
Σκηνοθεσία: Τάνια Κίτσου-Τάσος Μπλάτζιος
Σκηνογραφία- φωτισμοί: Τάνια Κίτσου
Μουσική επένδυση: παραδοσιακή Αρμένικη μουσική και τραγούδια
Video art: gcl.dp productions Γιώργος Συμεωνίδης, Άρτεμις Σταθάκου
Κοστούμια-Μακιγιάζ: Λάζαρος Μήλιος
Οπτικοακουστικό υλικό: Περιοδικό ΑΡΜΕΝΙΚΑ-
-Μάικ Σιλιγκιριάν, Κρισταμπόρ Μισικιάν
Φωτογραφίες: Δημήτρης Καρπέτης, Λάζαρος Μήλιος
Τα Παραδοσιακά Αρμένικα τραγούδια που ντύνουν την παράσταση είναι εξαιρετικά καθώς επίσης και τα videos που προβάλλονται που συνδέουν τη γενοκτονία των Αρμενίων και τη προσφυγιά τους με το σύγχρονο προσφυγικό πρόβλημα και τις ακατάπαυστες ροές προσφύγων που στις μέρες μας σημειώνουν μια ιδιαίτερα έντονη έξαρση τόσο στην Ελλάδα όσο και στην ευρύτερη περιοχή.
Πατριωτικό χρέος στη μεγαλοϊστορία της γενοκτονίας; λογοτεχνική-συναισθηματική διέξοδος; Ιστορική καταγραφή; προσωπική ανάγκη έκφρασης δραματικών οικογενειακών βιωμάτων; όλα αυτά μαζί; Ίσως!
Πάντως κατά τη γνώμη μου κυρίως ο γραπτός της λόγος δεν αποζητά την κάθαρση κι ας την προβάλει έντεχνα. Η κάθαρση όπως εγώ τουλάχιστον εξέλαβα τα λεπτά μηνύματα, μάλλον ως απαίτηση εξόφλησης χρέους, άδικης μοίρας αναδύεται, παρά ως προσωρινή ή οριστική συναισθηματική αποφόρτιση.
Ο «ΑΡΜΕΝΗΣ» έχει ανέβει μέχρι σήμερα: Στο Θέατρο Αυλαία στη Θεσσαλονίκη από τις 3 έως τις 7 Φεβρουαρίου 2016, στο Δημοτικό Θέατρο Ρόδου της Ρόδου 23/10/2016, Πολυχώρος Σφαγείο ΚΩ: 27/10/2016, στο ΘΕΑΤΡΑΚΙ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ στην Κάλυμνο, στις 29/10/2016 και στην Ερμιονίδα
Τον Φεβρουάριο αναμένεται ν’ ανέβει και στο Ναύπλιο.
Η Χαρά Κοσεγιάν σπούδασε Κλασική Φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών κατά τα έτη 1982-1986 και το 2002 ανακηρύχτηκε διδάκτωρ του τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας του ίδιου Πανεπιστημίου. Το θέμα της διδακτορικής της διατριβής ήταν το «Αναμορφωμένο πρόγραμμα διδασκαλίας της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας στο Γυμνάσιο». Εξειδικεύτηκε στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας στη διδακτική της γλώσσας σε παιδιά με Μαθησιακές δυσκολίες, Έχει εργαστεί σε ερευνητικά προγράμματα και δημοσιεύσει πλήθος άρθρων- τόσο επιστημονικών όσο και ευρύτερου κοινωνικού ενδιαφέροντος- σε εφημερίδες και περιοδικά.
Συγγραφικό λογιοτεχνικό έργο της κ. Χ. Κοσεγιάν
Μυθιστορήματα- Διηγήματα
Η λοχεία της απουσίας, Οδός Πανός, 2013
Ανατέλλει και στη Ντέια, Κοχλίας- Σαββάλας, Αθήνα 2003, Γλυκό με θλιμμένα καρύδια, Κοχλίας- Σαββάλας, Αθήνα 2002
• Έχει κι άλλες όψεις το φεγγάρι, Νέα Σύνορα, Α.Α. Λιβάνης, Αθήνα 1999
• Πευκοβελόνες, Τέχνη, Ρόδος, 1998
Διηγήματα σε περιοδικά
• «Καρπάθικη τσαμπούνα», περιοδ. Δίφωνο, Νοέμβριος 2004
• «Ταξίδια στο χώρο και στο χρόνο, Τρίπτυχο, «Οδηγώντας, Ανηφορίζοντας, Στους δρόμους της πόλης …», 5/7 περιοδικό Λόγου και Τέχνης, τ. 5, Απρίλιος 2006, Ρόδος.
• «Πορεία στην Έρημο», Ροδιακά Γράμματα, τ. 6, λογοτεχνικό περιοδικό της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών Δωδεκανήσου, Ρόδος 2006
Ποίηση
Ιntelligentsia, Ο κύκλος των ποιητών, Αθήνα, Εντύποις, 2015
Υ.Γ. Είχα την τιμή και την ευκαιρία να γνωρίσω την κ. Κοσεγιάν ως Σχολικό Σύμβουλο στη Ρόδο. Αυτό που με ώθησε να γράψω για το έργο της δεν είναι ούτε η Ναυπλιώτικη καταγωγή της , ούτε η αγάπη μου για τους λογοτέχνες. Αυτό που με ώθησε κυρίως είναι ότι δεν διέγνωσα ορατή διάβρωση της προσωπικότητας της, από την υπαλληλική της ιδιότητα, ικανή να στεγνώσει την έμπνευση και το ύφος της και ως εκ τούτου….. πολλά υποσχόμενη για μια πλούσια συνέχεια στη λογοτεχνική της πορεία.
Δ.Π ( Το άρθρο δημοσιεύτηκε και στην εφημερίδα “ Αργολική Ανάπτυξη”)
